Qanaxmalar zamanı infuzion-transfuzion terapiya

191 
 
uşaqlığınqıcıqlandırılması  və  uşaqlıq  boşluğuna  əlin  yeridilməsi);  fiziki  (isti  və 
soyuq). 
Patoloji  qanaxma  başlayanda  hər  hansı  tədbirin  görülməsindən  əvvəl  sidik 
kateteri  ilə  sidik  kisəsinin  boşaldılması  lazımdır;  həm  də  uşaqlıq  boşluğunu  əllə 
yoxlamaqla  boşluqda  cift  qalıqlarının  və  qan  laxtalatrının  qalmadığına  əminlik 
olmalıdır. 
Ciftin  əllə  ayrılmasını  (və  yoxlanılması)  patoloji  qanaxma  başlayandan  sonra 
tez başlamaq lazımdır, belə ki yaddan çıxartmaq olmaz ki, bu əməliyyatın özü onun 
başlanılma  momentindən  başlamış  uşaqlığın  tam  boşaldılmasına  qədər  həmişə 
uşaqlıq qanaxmaası ilə əlaqədardır. 
А.Ю.Лурье-nin  (1956)  fikri  ilə  tam  razılaşmaq  olar  ki,  qanaxmanın 
başlanması  zamanı  Креде  –  Лазаревич  üsulu  ilə  ciftin  sıxılıb  çıxarılmasını 
(narkozla və narkozsuz) təkrarlamaqla vaxt itgisinə yol vermək lazıl deyil; çünki bu 
zaman  qanaxma  artır,  uşaqlığın  travması  isə  onun  yığılma  qabiliyyətini 
pisləşdir.Cciftin  sıxılmsından  sonra  qanaxmanın  davam  etməsi  zamanı  uşaqlıq 
boşluğu  əllə  yuoxlanılmalıdır  (reviziyə  olunmalıdır),  həbelə  uşaqlığı  mexaniki 
qıcıqlandırmaq lazımdır (yumruq üstə masaj). Гентера metodu kobud və travmatik 
olduğu üçün cifin sıxıb çıxardılması üçün tətbiq etmək məsləhət görülmür. 
Medikamentoz  metod  (Dərman  üsulu).  Uşaqlığın  hipotonik  vəziyyətində 
ona cəhd edilməlidir ki, dərmanlar (oksitosin, pituitrin, serotonin, prostaqlandin və 
s.)  vurmaqla  miometiyanın  yığılma  qabiliyyətini  daha  nez  bərpa  etmək  və  ya 
artırmaq mümkün olsun. Bu maddələr həm in vivo, həm də in vitro tonomotor təsir 
göstərir, bəzi hallarda isə uşaqlığın uzunmüddətli tetanik yığılmasına səbəb olur.  
Uşaqlığın  atoniyasının  və  hipotoniyasının  bir  çox  səbəblərdən  meydana 
çıxması  ilə  əlaqədar  olaraq  belə  hesab  etmək  olar  ki,  bu  dərmanların  tətbiqindən 
həmişə  müsbət  effekt  əldə  etmək  olmaz.    Yığılmanının  parabiotik  tormozlanması 
zamanı  oksitosik  təsirli  dərmanların  yüksək  dozalarda  vurulması  əks  təsir 
göstərərək,  uşaqlıq  yığılmasının  tormozlanmasını  daha  da  dərinləşdirir.  Belə  hal, 
adətən  uşaqlığın  atoniyası  zamanı  müşahidə  edilir. Uşaqlığın hipotioniyası  zamanı 
onun sinir-əzələ aparatının reaksiyası zəifləmiş olur, lakin bu raksiya tam ləngimir. 
Buna  görə  də  tormozlanmanın  başlabnmasından  bir  müddətdən  sonra 
medikamentoz təsirlərlə  bu reaksiya tam bərpa oluna bilir. 
Oksitosini  və  pituitrini  dərialtı,  uşaqlıq  əzələsinə  və  venadaxili  vurmaq  olar. 
Lakin hemodinamik pozulmalar zamanı bu preparatların dərialtı vurulması effektiv 
deyil,  belə  ki,  bu  zaman  preparatların  toxumalardan  (из  клетчатки)  rezorbsiya 
prosesi kəskin zəifləmkiş olur. Onu da yadda saxlamaq lazımdır ki, bəzi qadınlarda 
5-10 vahid dozada preparatın venadaxili sürətlə vurulması zamanı kollaps vəziyyəti 
baş  verə  bilər.  Dərmana  qarışı  yüksk  həssaslıqlı  hallarda  hemodinamikasnın 
dayanıqlı  pozulması  və  hətta  ölüm  baş  verə  bilər;  çox  vaxt  belə  vəziyyətin 
yatranmasını səhvən qnitirmənion nəticəsi kimi qiymətləndirirlər. Buna görə də bu 

---

192 
 
preparatları  venadaxilinə  yavaş-yavaş  vurmaq  lazımdır;  qlükoza  məhlulunun  və 
plazmaəvəzedicilərin tərkibində infuziya etmək daha məqsədəuyğundur.  
Adətən  oksitosinin  və  pitutrinin  bir  dəfəlik  dozası  1-2  vahid,  damcı  ilə  3-5 
vahiddir. Eyni zamanda uşaqlıq boynuna və ya cisminə 3-5 vahid vurmaq lazımdır. 
Bu  metod  venadaxili  metod  qədər  effektlidir.  10-15  mq  serotonini  infuziya 
məhlulunda venadaxilidamcı ilə vurmaqla da yaxşı effekt almaq olaq. Bu preparatın 
uşaqlığın  yığılmasının  stimulyatoru  kimi  yüksək  fəallığı  malik  olması  haqqında 
ədəbiyyatda məlumatlar verilmişdir. 
Hipotonik  qanaxmalar  zamanı  meterqin,  sintometrin,  qinofort,  neiqinofort, 
erqometrin, erqotal və digər preparatlardan da müvəffəqiyyətlə istifadə edilir. 
Uşaqlığın  hipotoniyası  zamanı  pituitrin  və  ya  oksitosinlə  eyni  zamanda 
спорыньи  preparatları  da  vurulur.  Lakin  həmişə  yadda  saxlamaq  lazımdır  ki, 
uşaqlığın  farmakoloji  reaktivliyinin  pozulması  zamanı  tonomotor  təsirli 
preparatlarla  qadın  orqanizminin  yüksək  dərəcədə  doyuzdurulması  (чрезмерно 
большое  насыщение)  uşaqlığın  yığılma  funksiyasını  gücləndirmir,  əksinə,  hətta 
zəiflədir. 
Dərman  maddələri  sırasından  habelə  preqnantoldan  da  istifadə  etmək  olar, 
lakun  onun  təsiri  yuxarıdakı  adı  çəkilən  preparatlardan  nisbətən  zəifdir. 
Preqnantolun 1%-li məhlulundan 1-2 ml dərialtına vurulur. 
Dərman  praparatların  tətbiqindən  başqa  sadə  və  dana  mürəkkəb  kompleksin 
tədbirlərdən  istifadə  etməıklə  yanaşı  vaxtında  konservləşdirilmiş  qan,  qan 
preparatları və plazmaəvəzedilərin köçqürülməsi vacibdir. 
Uşaqlıq yığılmasının reflektoru qıcıqlandırılması metodu, Uşaqlığın xarici 
masajı. Uşaqlıq qarnın orta xəttinə çəkilr və onun dibi hahiyyəsində ovucla yumşaq 
tuturlar.  Belə  ki,  yığılmanın  qıcıq  dalğası  onun  dibindən  (künclərindən)  yarandığı 
(meydana  çıxdığı)  üçün  mexaniki  qıcığın  verilməsi  bu  hissədən  başlanılmalıdır. 
Qarnın ön divarından mülayim güc göstərməklə uşaqlığın dibi hahiyyəsində onun 
ön və arxa divarını əhatə edən dairəvi hərəkətlə sığallamaq lazımdır. 
Hipotonik  qanaxmalar  zamanı  uşaqlığın  masajina  başlayandan  1-2  dəqiqə 
sonra  onun  əzələləri  qıcığa  aydın  surətdə  reaksiya  verməyə  başlayır;  bu  raksiya 
əvvəlcə zəif və qısamüddətli, sonra isə güclü və uzunmüddətli xarakterə malik olur. 
Uşaqlığın  yığılmasını  yaxşı  tonusuna  və  aydın  konturuna  görə  asanlıqla  müəyyən 
etmək olur. Uşaqlıq əzələsinin yığılması əmələ gəldikdə ona xarici qıcıq verilməsini 
dayandırmaq  olmaz;  uşaqlığın  yığılması  keyfiyyətli  və  dayanıqlı  xaraktedə  olana 
qədər və qanaxma tam kəsilənə qədər bunudavam etdirmək lazımdır. 
Uşaqlıq boşluğunda qan laxtalatrının olması zamanı onu Креде – Лазаревич 
metodu  ilə  tutaraq,  ehtiyatla  yüngülcə  sıxırlar.  Xarici  masajın  kobud  aparılmsı 
uşaqlığın divarında ocaqlı, bəzən isə hipofibrinohemiyanın inkişafına qansızmalara 
səbəb ola bilər. 

---