QəRİbov asəF ƏZİzov anar

XIII FƏSİL.  Sənaye və intellektual mülkiyyətlə 
ticarətin xüsusiyyətləri. 
13.1. Sənaye mülkiyyətinin obyektləri, ixtiralar və 
nümunələr 
 
İxtira,  nou-xay,  əmtəə  nişanları,  patent,  sənaye  nümu-
nəsi, faydalı model sənaye mülkiyyətinin obyektləridir.
 
İxtira  -  İstənilən  sahədə  məhsula  və  ya  üsula  aid  olan 
texniki  həllər  ixtira  obyektləri  sayılır.  Məsələnin  texniki  həlli 
özünün orijinallığı və təkrarolunmaması ilə seçilməlidir. İxtira 
fiziki şəxsə və ya təşkilata məxsus ola bilər. Onlar ixtiradan öz 
xeyirləri  üçün  istifadə  edə,  başqa  şəxslərin  sanksiyalaşdırıl-
mamış istifadəsinin qarşısının alınması üçün onu dövlət orqan-
larında patentləşdirə bilərlər.
 
Nou-xau  - patentlə  qorunmayan, istehsal və  peşə təcrü-
bəsində tətbiq və istifadə edilə bilən, kommersiya əhəmiyyətinə 
malik  olan  texniki,  kommersiya,  idarəetmə,  maliyyə  və  başqa 
xarakterli texniki biliklər və praktiki təcrübələrdir. Onlar özün-
də faydalı informasiyaları əks etdirirlər, yenilikləri ilə seçilmə-

---

198 
 
lidirlər,  ancaq  bu  yeniliklər  orijinallığı  ilə  seçilmədiklərindən 
patentlə qorunmurlar. 
Əmtəə  nişanları  -  əmtəələrin  və  onun  istehsalçılarının 
fərdiləşdirilməsi  (fərqləndirilməsi)  üçün  əmtəə  və  ya  qablaş-
dırma  üzərində  yerləşdirilən  nişandır.  Əgər  istehsalçıların  və 
satıcıların  bazarlarda  nüfuzu,  yüksək  keyfiyyətli  məhsulların 
etibarlı  tədarükçüsü  kimi,  yüksəkdirsə  onların  əmtəə  nişanları 
məhsullarının  rəqabət  qabiliyyətini  əhəmiyyətli  dərəcədə 
artırır. 
Patent - dövlət tərəfindən ayrı-ayrı fiziki şəxslərə və  ya 
təşkilatlara  (firmalara  və  s.)  müəyyən  vaxt  ərzində  ixtiraya 
sahibliyə, ondan istifadəyə və ona sərəncam verməyə müstəsna 
hüquq verən sənəddir. Patentlər deklorativ (bəyannamə) və adi 
olurlar. Deklorativ patentlər ixtiralar yerli xarakterli olduqda 6 
ilə  qədər  müddətə  verilir.  Adi  patentlər  ixtiralar  beynəlxalq 
əhəmiyyət kəsb etdikdə 20 ilə qədər müddətə verilir. İxtiraların 
patentləşdirilməsi,  onların  başqa  şəxslər  tərəfindən  icazəsiz 
istifadəsini qanunla qoruduğundan, ixtiraların qiymətini artırır. 
Müxtəlif  ölkələrdə  patentlərin  verilməsinin  məlumat  və  ya 
yoxlama sistemi tətbiq edilir. 
Patentlərin  verilməsinin  məlumat  sistemində  patentlər 
ixtiraçıya ixtiranın yeniliyi və üstünlüyü yoxlanılmadan verilir. 
Əgər sonradan aydın olsa ki, analoji ixtira əvvəllər başqa fiziki 
və  ya  hüquqi  şəxs  tərəfindən  patentləşdirilmişdir,  onda  bu 
fiziki  və  ya  hüquqi  şəxs  sonradan  verilmiş  patentin  ləğv 
edilməsi  üçün  məhkəməyə  müraciət  etmək  hüququna  malik-
dir. 
Patentlərin  verilməsinin