Quliyev samir mayiS oğlu
MALİYYƏ MENECMENTİNİN MAHİYYƏTİ, FUNKSİYALARI VƏ
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1.3. MALİYYƏ MENECMENTİNİN MAHİYYƏTİ, FUNKSİYALARI VƏ
MƏQSƏDİ Maliyyə menecmenti – təsərrüfat subyektlərinin maliyyə fəaliyyətinin maliyyələşdirmə proseslərinin səmərəli idarəolunması sistemidir. Maliyyə menecmenti – maliyyə resurslarının cəlb edilməsi və istifadəsi ilə əlaqədar baş verən maliyyə münasibətləri sistemini ifadə edir. Maliyyə menecmenti – müəssisənin idarəolunmasının ümumi sisteminin bir hissəsidir və ona görə də onun tərkibinə daxildir. Menecment təsərrüfat subyektlərinin maliyyə fəaliyyətini idarə edir. Beləliklə, idarəetmə, insanların şüurlu şəkildə ətraf mühitə canlı və cansız məbitə, texnika və texnologiyaya, istehsal heyətinə təsir etməklə hadisə və prosesləri öz axarına yönəltmək yolu ilə zəruri olan, ehtiyac duyulan nəticələrə nail olmaqdır. 1
idarəedən subyektdən ibarətdir. Menecmentə daxil olan idarəedən subyekt təsərrüfat subyektində maliyyə resurslarını, pul axınlarını və s. idarə edir. Pul vəsaiti, gəlir, xərc və s. isə müəssisədə idarə olunan obyektə daxildir. Maliyyə menecmenti müəssisənin balansını optimal edən bir sistemdir. Maliyyə menecmenti sistemi idarəetmənin üsullarının metodlarının və s. məcmusunu ifarə edir. Bəzi iqtisadisadçılar «menecment» dedikdə, aşağıdakıları nəzərdə tutur: a) sahibkarlıq fəaliyyətinin təşkili; b) firmanın iqtisadi strategiyasının hazırlanması; b) idarəetmənin təşkili. 2
– kifayət qədər uzun müddət üçün müəyyən edilmiş, rəqabət üstünlüklərinin və səmərəliliyin artırılması əsasında stabil iqtisadi göstəricilərə və
1
Firmanın iqtisadiyyatı. Bakı 2009. Telman Hüseynov, səh.235. 2
Menecmentin (idarəetmənin) əsasları. Bakı. 2001. T.Ə.Quliyev. səh.5 18
bu göstəricilərin artımına nail olmağa imkan verən istiqamətlərin, fəaliyyət qaydaları və normalarının məcmusudur. 1
Beləliklə, idarəetmə sistemində qəbul edilən qərarlar məqsədəuyğun olmalı, kəmiyyət və keyfiyyət müəyyən göstəricilərlə ifadə edilməli, optimal variant qərar qəbul edilməlidir. Maliyyə menecmenti sistemində idarəedən subyektin ən mühüm vəzifəsi qərarları vaxtında hazırlamaq və icra etməkdən ibarətdir. İdarəetməninin funksiyalarına görə qərarlar aşağıdakı istiaqmətlərdə qəbul edilir: - planlaşma; - təşkiletmə; - motivləşdirmə; - uçot, nəzarət və s. Funksional məzmununa görə isə qərarların istiqamətlərinə aiddir: - maliyyə; - vergi; - istehsal; - kommersiya və sair. Lakin vəzifələrin həlli xarakterinə görə, qərarlar ayrılır; operativ və strateji. İdarəetmə qərarları da informasiyalar kimi keyfiyyətli olmalıdır. Bu məqsədlə idarəetmə qərarlarına qarşı əsas, ümdə tələblər qoyulur. Belə ki, onların: 1. məqsədli meylə, istiqamətə malik olması; 2. Sistemli, kompleksi əsaslandırılması; 3. İyerarxiyalı qaydada subordinasiya olunması; 4. Konkret ünvanlı olması; 5. Direktivliyi; 6. Müvafiq resurslarla təminatı. 2
menecmenti bir neçə iri sahələrə ayrılır:
1
2
Menecmentin (idarəetmənin) əsasları. Bakı 2001. T.Ə.Quliyev. səh.215 19
- ümumi maliyyə təhlili və planlaşdırma. Belə ki, təhlil və planlaşdırma nəticəsində müəssisədə ümumi maliyyə strategiyası formalaşdırırlır; - investisiya fəaliyyətinin idarəolunması, yəni geniş mənada real aktivlərə və maliyyə aktivlərinə investisiyalar; - maliyyə resurslarının mənbələrinin idarəolunması. Məqsəd, müəssisənin maliyyə sabitliyinin təmin edilməsidir; - pul vəsaitinin cari idarəolunması. Bura daxildir; müəssisənin cari fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi və pul axının təşkili. Pul axınının idarəolunması müəssisənin ödəməqabiliyyətini və cari ödəmələrinin ritmikliyini nəzərdə tutur. - müəssisənin orta hesabla rentabelliyini təmin edən maliyyə fəaliyyətinin idarə olunması; - təsərrüfat subyektlərinin maliyyə fəaliyyətinin idarəolunmasının (təşkilinin) məqsədinin müəyyən olunması prosesini maliyyə menecmenti müəyyən edir. Müəssisə və təşkilatlarda maliyyə menecmenti subyektin inkişafına dair taktika və strategiyasını hazırlayır. Qarşıya qoyulmuş məqsədi əldə etmək üçün götürülmüuş istiqamət və istifadə edilən vasitələr – maliyyə menecmentinin strategiyasının məzmunu ifadə edir. Strategiya isə müəssisədə qarşıya qoyulan məsələlərin icrası variantlarına bütün imkanların yönəldilməsini nəzərdə tutur. Təsərrüfat subyektlərində proqnozlaşdırılan məqsədlərə nail olduqdan sonra, yeni strategiyaların hazırlanması işinə başlanılır. Konkret müəyyən olunmuş dövr üçün nəzərdə tutulan məqsədə çatmaq üçün qəbul edilmiş istiqamət isə taktikanın məzmununu ifadə edir. Yuxarıda qeyd olunan funksiyalar müəssisənin maliyyə menecmentinin baş istiqamət üzrə monitorinq apardığını sübut edir. Həqiqətən, hər bir müəssisədə müntəzəm olaraq maliyyə planı və illik hesabat tərtib olunur; balansın aktivi investisiya xarakterli qərarları əsaslandırmağa imkan verir; balansın passivi isə maliyyələşmə mənbələrinin vəziyyətini qiymətləndirir; mənfəət və zərər haqqında hesabat müəssisənin mənfəətliyi haqqında məlumat verir; pul vəsaiti büdcəsi, uçot 20
və hesabat haqqında məlumatlar və pul vəsaitinin hərəkəti haqqında hesabat- analitik qiymətləndirmədir və ödəmə hesablaşmaların vəziyyətinə nəzarət aparmağa şərait yaradır. Beləliklə, məzmununa görə maliyyə menecmenti kapital və maliyyə resurslarının hərəkətinə təsir göstərmək üçün müəyyən qərarlar hazırlayır. Məqsəd kapital və maliyyə resurslarının hərəkətinin effektivliyini təmin etməkdir. Maliyyə menecmenti – maliyyə bazarının özünəməxsus üsulları ilə yəni maliyyə aktivlərinin (səhm, istiqraz və s.) idarə olunması ilə əlaqədardır. Bununla əlaqədar olaraq, maliyyə menecmentinə bir idarəetmə kompleksi kimi yanaşmaq olar. Belə mürəkkəb idarəetmə kompleksinə sonrakılar daxildir; valyuta əməliyyatlarını idarəedən menecment; səhm, istirraz və s. qiymətli kağızları idarəedən menecment; banklarda qısa və uzunmüddətli kredit əməliyyatlarını həyata keçirən menecment; təsərrüfat subyektlərində riskləri idarəedən menecment; daşınmaz əmlakı idarəedən menecment və s. Maliyyə menecmentində idarəetmə obyekti kimi müəssisənin pul dövriyyəsi çıxış edir. Pul dövriyyəsi pul ödəmələri və daxil olmalardan (bankdakı hesablaşma və başqa hesablar) ibarətdir. Pul dövriyyəsini idarəetmək – onun yaxın vaxtda və perspektivdə mümkün vəziyyətini görə bilmək, pulun həcmini, daxil olma və xərclənmənin intensivliyini müəyyən edə bilmək bacarığıdır. Müəssisədə pulun gözlənilən həcmi və onun dövriyyəsinin intensivliyini müəyyən etmək üçün pul dövriyyəsinin mövcud olan bütün tərəflərini və şəraiti təhlil etmək zəruridir. Mütləq kapitalın dövretmə prosesi maliyyə resurslarının hərəkəti və müəssisənin bütün maliyyə münasibətləri qiymətləndirilməlidir. Maliyyə menecmentinin obyektinin və subyektinin funksiyaları fəaliyyət göstərir. İdarəetmə obyektinin funksiyalarına daxildir:
Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|