Quliyev samir mayiS oğlu
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
| I mərhələ:
Maliyyə menecmentinin məqsədi: I mərhələnin məzmunu: Müəssisənin daxili təsərrüfatçılıq şəraiti və xarici vəziyyəti nəzərə alınmaqla təsərrüfat sübyektinin məqsədi.
Müəssisədə hər bir obyektin vəzifəsi. II mərhələnin məzmunu: Hər bir obyektin xüsusiyyətlərinə əsasən fəaliyyətin müstəvisinin müəyyən edilməsi.
İrəliyə qoyulmuş məqsədə çatmaq üçün meyarların müəyyən edilməsi.
Kapitalın istifadəsinin sürətləndirilməsi, materiallardan istifadənin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, maya dəyərinin azaldılması, mənfəətin və gəlirin həcminin artırılması və s. IV mərhələ : Müəssisənin cari və perspektiv maliyyə planlarına daxil edilən göstəricilərin əsaslandırılmış olması.
: Maliyyə planlarının optimal variantının qəbul edilməsi.
. Optimal variantla qəbul edilmiş qərarın realizasiyası. V mərhələnin məzmunu : Maliyyə planında nəzərdə tutulan xərclərin səmərəli maliyyələşmə mənbələrindən istifadə. Maliyyə menecmentinin mexanizmi Müəssisənin maliy- yə fəaliyyətinin hüquqi tənzimlən- məsi
Müəssisənin maliyyə fəaliyyətinin tənzim- lənməsinin bazar mexanizmi Müəssisənin maliy- yə fəaliyyətinin tənzimlənməsinin daxili mexanizmi Müəssisənin maliy- yə fəaliyyətinin idarə edilməsinin metod və üsulları 27
VI mərhələ . Müəssisədə maliyyə əməliyyatları üzərində cari maliyyə nəzarətinin həyata keçirilməsi.
: Müəssisədə pul axını üzərində maliyyə nəzarəti. VII mərhələ : Təsərrüfat subyektlərində həyata keçirilən qərarların səmərəliliyinin müəyyən edilməsi.
: Müəssisənin maliyyə fəaliyyətini xarakterizə edən bütün göstəricilərin qiymətləndirilməsi və aşkar edilən kənarlaşmaların səbəblərinin müəyyən olunması. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, maliyyə menecmenti idarəetmə sistemi kimi idarəedən subyekt və idarəolunan obyektdən ibarət olmaqla iki yarım sistemə ayrılır:
İdarəetmənin subyekti, obyektə idarəetmənin ümumi funksiyaları vasitəsilə təsir göstərir. Həmin funksiyaları daxildir: - təhlil; - planlaşma; - uçot; - nəzarət; - tənzimləmə. Müəssisədə idarə edən (idarəetmə subyekti) sisteminə daxildir: İdarəedən (subyekt) Maliyyə xidməti Maliyyə meneceri İdarəolunan (subyekt) Pul axını Kapitalın dövriyyəsi Maliyyə resursları 28
- texniki şöbə; - kommersiya şöbəsi; - istehsalat şöbəsi; - maliyyə şöbəsi; - mühasibat şöbəsi və sair şöbələr. Müəssisələrdə idarə olunan sistem onun təsərrüfat fəaliyyətini xarakterizə edir. İdarəolunan sistem aşağıdakı elementlərlə xarakterizə olunur: - əməyin təşkili; - istehsalın təşkili; - xarici iqtisadi əlaqələrin təşkili; - əmək kollektivinin sosial şəraitinin təşkili və sairə. Maliyyə xidməti müəssisədə maliyyə menecmentinin strategiya və taktikasını hazırlayır və həyata keçirir. Strategiya və taktikanı hazırlamaqdan məqsəd müəssisənin gəlirini artırmaqdan ibarətdir. Hər bir müəssisənin maliyyə xidmətinin quruluşu onun həcmindən, fəaliyyətinin növündən, qarşısına qoyulan vəzifələrdən və s. asılıdır. Təsərrüfat subyektinin maliyyə fəaliyyətinin idarəolunması sxemi
Maliyyə təhlili Maliyyə planlaşdırılması İnvestisiya siyasəti Nağd pul axını Kredit siyasəti Vergilərin idarə
olunma- sı İcraçı müdir Maliyyə üzrə müavin
İstehsal üzrə müavin
Marketinq üzrə müavin Maliyyə meneceri Baş mühasib Maliyyə ucotu Hesabatın tərtibi Daxili auditin təşkili Fəaliyyətin məlumat təminatı 29
Maliyyə menecmentinin idarəetmə subyektinin (maliyyə xidmətinin) funksiyalarından sonrakıları qeyd etmək olar: - müəssisənin iqtisadi inkişaf istiqamətlərini müəyyən etmək; - müəssisənin iqtisadi inkişafı üçün maliyyələşmə mənbələrini və məbləğini planlaşdırmaq; - təsərrüfat subyektinin investisiya siyasətinin strategiya və taktikasını hazırlamaq; - müəssisənin kredit siyasətini işləyib hazırlamaq; - müəssisənin cari və perspektiv planlarını hazırlamaq; - biznes-planın bölmələrinin hazırlanmasında iştirak etmək; - müəssisənin maliyyə fəaliyyətinin idarə olunması; - müəssisənin xərclərinin maliyyə təminatını təşkil etmək; - müəssisənin başqa təsərrüfat sybuektləri ilə hesablaşmalırını təşkil etmək; - müəssisənin maliyyə fəaliyyətinin nəticələrini qiymətləndirmək; - müəssisənin maliyyə fəaliyyəti üzərində nəzarət aparmaq. Hal-hazırda təsərrüfat subyektlərində menecerlər maliyyənin idarə olunmasında həlledici rol oynayırlar. Kommersiya təşkilatının maliyyə fəaliyyətinin idarə olunmasında maliyyə meneceri vacib rol oynayır. Maliyyə menecerinin vəzifələrinə aşağıdakılar daxildir: - dövriyyə kapitalının idarə olunması; - debitor və kreditor borclarının idarə olunması; - riskləri nəzərə almaqla
investisiya layihələrinin səmərəliliyinin qiymtləndirilməsi; - təsərrüfat fəaliyyətinin təşkili; - maliyyə nəzarəti; - valyuta siyasətinin aparılması; - kredit siyasətinin aparılması; - təsərrüfat subyektində maliyyə işinin təşkili; - operativ maliyyə işinin təşkili; 30
- maliyyə sənədləşməsinin formalaşması (bank, statistika). Müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq menecerlər elmi mülahizələr əsasında fəaliyyət göstərməlidirlər. Onlar öz fəaliyyətlərində sonrakı prinsipləri əsas götürməlidirlər: fəaliyyətin səmərəliliyi; idarəçilik sistemi elmi cəhətdən əsaslandırılmalıdır; qəbul etdikləri qərarların optimal variantı seçilməlidir; qərarların qəbulunda menecerlər mərkəzləşdirilmiş və
eləcə də
mərkəzləşdirilməmiş bölgü sistemini əlaqələndirməlidirlər və s. Təsərürfat subyektlərində maliyyə menecerləri müəssisənin fəaliyyətinə aid olan bütün məlumatlara malik olmalıdır. Onlar iqtisadiyyatda və müəssisədəki vəziyyətlə əlaqədar olaraq operativ qaydada əsaslandırılmış qərarlar qəbul edə bilməlidirlər. Maliyyə menecerinin rəhbər tutduğu əsas prinsip – firmanın mənafeyiidir. Müəssisənin fəaliyyətinin son maliyyə məqsədi prosesdə iştirak edənlərin məqsədlərinin zəncirvari əlaqədə olduğunu göstərməkdir. Əməliyyatların hüquqi qanunauyğunluğu gəlirlərin qanuniliyini və müdafiəsini təmin edər. Ona görə də, müəssisədə (firmada) maliyyə menecerinin funksional vəzifəsi aşağıdakılardan ibarətdir: - müəssisənin kapitalı və maliyyə resuprsları ilə təsərrüfat əməliyyatları nın təminatını hüquqi cəhətdən qanuniliyini təmin etmək; - kommersiya əməliyyatlarının bütün iştirakçılarının normal maliyyə münasibətlərini tənzimləmək; - kapitalın qoyuluşunun plan və proqnozunu hazırlamaq və onun effektivliyini qiymətləndirmək; - müəssisənin kredit və valyuta siyasətinin seçilməsi və əsaslandırılması; - müəssisənin gəlirliyinin artmasına yönəldilən investisiya layihələrinin işlənilməsi və realizasiyası; - maliyyə risklərindən və itgilərdən kapitalın və maliyyə əməliyyatlarının sığortalanması; - müəssisənin reytinqinini aşkar edilməsi;
31
- təsərrüfat subyektinin istehsal-kommersiya fəaliyyətinin müntəzəm maliyyə resursları ilə təmin edilməsi; - maliyyə resurslarından səmərəli istifadə üzərində nəzarətin aparılması; - müəssisənin və onun müştərilərinin maliyyə nəticələrinin və maliyyə vəziyyətinin təhlili. Təsərrüfat subyektlərində ayrı-ayrı istiqamətlər üzrə
menecerlərin funksiyalarını əks etdirən sxem:
Qeyd etmək lazımdır ki, müasir dövrdə təsərrüfat sübyektlərində fəaliyyət göstərən maliyyə menecerinin iki növünü qeyd etmək olar: yüksək səviyyədə təcrübəyə və biliyə malik olan menecer (geniş profili) və funksional (ixtisaslaşmış) maliyyə meneceri. Maliyyə üzrə prezidentin müavini Nəzarətçi Xəzinədar Vergilər üzrə menecer
İstehsal xərcləri- nin ucotu üzrə menecer Kompyter hesablamaları üzrə menecer
Mühasibat hesabatı üzrə menecer Kredit üzrə hesabat Tənzimləmə və nəzarət üzrə hesabat
Maliyyə planlaşdırılması üzrə hesabat Kapital qoyulişu üzrə hesabat
32
Təsərrüfat subyektində mövcud olan bütün funksiyaları (maliyyənin idarəolunması ilə əlaqədar) təcrübədcə icra edə bilən menecer-geniş profilli hesab olunur. Lakin təsərrüfat subyektinin maliyyəsinin idarə olunmasının ayrı-ayrı istiqamətlərində ixtisaslaşmış idarəçilik vəzifələrini icra edən şəxs – funksional menecer adlanır. Ümumiyyətlə, müasir dövrdə
təsərrüfat subyektlərində maliyyə menecerlərinin bir sıra formaları fəaliyyət göstərir və onlar bir-birindən fəqlənirlər. Belə menecerlərə göstərmək olar; investisiya meneceri; təsərrüfat subyektində pul dövriyyəsini təşkil edən menecer; maliyyə risklərinin ayrı-ayrı növlərini idarəedən maliyyə meneceri; müəssisə iflas şəraitində olduqda onun vəziyyətinin maliyyə sağlamlaşdırılmasını təşkil edən menecer. Təsərrüfat subyektlərində maliyyə menecerlərinin ən mühüm
fuknsiyalarından sonrakıları qeyd etmək olar; maliyyə proqnozlaşdırılması və planlaşdırılması; maliyyə resurslarından istifadənin səmərəli istifadənin qiymətləndirilməsi; xüsusi və borc kapitalının qiymətləndirmək; ayrı-ayrı xərclərin düzgün maliyyələşmə mənbələrinin müəyyən edilməsi.
|