R sayfullayeva, B. Mengliyev, G. Boqiyeva, M. Q urbo no va, Z. Yunuso va, M. Abuzalova

darajalanishi quyidagicha: [a] - [e] - [/] yoki [o] — [o'] — [ы].
Bunda belgi birinchi a’zoda kuchsiz, ikkinchi a’zoda o'rtacha va
keyingi a’zoda kuchli yoki aksincha, bo'lishi mumkin. Darajali
ziddiyat ham barcha sath birliklarida uchraydi. Masalan, leksikada
[ninni] -[chaqaloq] -{go ‘dak]-[bol a].
.
[turq] -[bashara]-[bet] -[yuz]
[cheh-ra]..., morfologiyada [harakat nomi]-[sifatdosh]-[ravishdosh]
(«fe’lni o'zgalash darajasiga ko'ra» belgisi asosida) kabi.
Ekvipolent (teng qiymatli) ziddiyatda ikki a’zo qarshilantirilib,
har biri o'ziga xos, ikkinchisiga xos bo'lmagan belgiga ega bo'ladi.
Masalan, ovoz va shovqinga ko'ra jarangli va jarangsiz undosh teng
qiymatli (o'ziga xos belgiga ega bo'lgan a’zoli) ziddiyatni hosil
qiladi.
Muntazam 
(proporsional) 
ziddiyatda bir ziddiyat belgisi
juftlangan turli birliklar uchun oppozitiv ko'rsatkich bo'lib xizmat
qiladi. «jins» belgisi [ota]-[ona], [aka]-[opa], [singil]-[uka], [tog‘a]~
[xola] lug'aviy zidlanishlari uchun umumiy.
Ziddiyat a’zolari miqdoriga ko'ra ziddiyat ikki a’zoli (binar) va
ko'p a’zoli ziddiyatga bo'linadi.
U chinchi belgisiga ko'ra ziddiyat doim iy va mo'tadillashgan
ziddiyatga bo'linadi.
Mo'tadillashish jarayonida munosabatga kirishayotgan birliklar
o'rtasidagi ziddiyat kuchsizlanadi. Masalan, [yot]-[yod] zidlanishda
so'z 
oxiridagi 
[/], 
[d] 
tovushlari jarangli-jarangsizlik 
bilan
farqlanmaydi. [d] fonemasining nutqdagi vaziyatidan kelib chiqqan
holda unda jarangsizlik belgisi kuchsizlanadi. Ammo bu sof nutqiy