R sayfullayeva, B. Mengliyev, G. Boqiyeva, M. Q urbo no va, Z. Yunuso va, M. Abuzalova

mustaqil va nomustaqil leksemaga, qo'shim cha so'z yasovchi va
grammatik qo'shimchaga ajraladi. Agar tasniflangan guruh soni
ancha ko'p bo'lsa, «va boshqalar», «va hokazo» tarzida sanashni
tugatish ham mumkin. Masalan, «fe’lning mavzuiy guruhlari
«harakat fe’li», «nutq fe’li», «tafakkur fe’li», «yurish fe’li» va
hokazo» kabi.
Bu qoidaning buzilishi quyidagi xatolarga olib keladi:
a) noto'liq tasnifda turning barcha jinslari to'liq sanalmaydi.
Masalan, «So'z yasovchi ot yasovchilar va fe’l yasovchilarga
bo'linadi» kabi. Chunki so'z yasovchilar aytilganlardangina iborat
emas;
b) ortiqcha a ’zoli tasniflar tasniflangan guruhlar hajman
tasniflanuvchi 
butunlikdan 
katta 
bo'ladi. 
Masalan, 
«unlilar
lablangan, lablanmagan va bo'g'iz turlariga ega».
2. 
Tasnifning 
bir 
asosda 
amalga 
oshirilishi 
lozimligi.
Tasniflanuvchi butunlikni guruhlarga bo'lish bir belgi, asos, m ezon
asosidagina amalga oshirilmog'i lozim. Masalan, so'z turkumlari
uch — morfologik, semantik va sintaktik belgi asosida tasniflanishi
mumkin. Lekin har bir tasnifda ularning birigagina tayaniladi.
Tasnifda bunga rioya qilmaslik ikki xil xatoga olib keladi:
a) 
tasnifni 
amalga oshira olmaslikni 
keltirib 
chiqaradi.
Masalan, so'zlar morfologik jihatdan o'zgaruvchi va o'zgarmas,
semantik jihatdan avtosemantik (mustaqil m a’noli) va sinsemantik
(nomustaqil m a’noli) so'zlarga bo'linadi. Lekin ularni bir paytning
o'zida morfologik va semantik tasnif qilib bo'lmaydi. Chunki
o'zgarmas so'z avtosemantik ham, sinsemantik ham bo'lishi
50

---