Radyo telev zyon s nema anab L m dali lat n amer ka

 
 
28 
Meksika’da  bağımsızlık  tamamen  kreollerin  kontrolünde  gerçekleşirken, 
diğer  bölgelerde  de  kreoller  önemli  pozisyondadır.  Kıtanın  genelinde  egemen  olan 
anlayışta,  zengin  çocuklarının  asker  olmaları  ve  orduların  beyazlardan  oluşmaları 
(Rouquie,  1986:  84)  bağımsızlık  sürecini  hızlandırmıştır.  Bağımsızlık  öncesinde 
toprak  sahibi  ve  asker  olan  kreoller  bağımsızlık  sonrasında  yönetici  konumuna  da 
yükselmiştir.  
 
Bağımsızlık döneminin kahramanlarından olan Simon Bolivar, Latin Amerika 
için  farklı  bir  önemdedir.  ‘’Libertador’’  (kurtarıcı)  lakaplı  Bolivar,  tarihte  ilk  kez 
Latin  Amerika  devletlerinin  birleşmesi  fikrini  ortaya  atmıştır.  Silahlanan  halklar 
bağımsızlıklarını  kazandıklarında,  Latin  Amerika  değişik  bölgelerde  benzer 
gelenekler, toprak bütünlüğü ve temelde  spanyolca ve Portekizce olmak üzere ortak 
iki  dille  bir  bütünlük  içindeydi,  eksik  olan  ekonomik  bütünlüktü  (Galeano,  1983: 
251). Bu bütünlüğün farkına varan ve kendisi de toprak sahibi kökenli olan Bolivar, 
Venezüella,  Ekvator  ve  Kolombiya’nın  bağımsızlığını  sağlamış  ve  Büyük 
Kolombiya’yı  kurmuştur  ancak  asıl  amacı  bütün  Latin  Amerika’nın  birleşmesi,  tek 
devlet  altında  toplanmasıdır.  Bu  proje  hiç  gerçekleşmemiş,  daha  sonra  büyük 
Kolombiya’yı  oluşturan  Venezüella,  Ekvator  ve  Kolombiya’nın  da  bölünmesiyle 
bütünleşmeden  daha  da  uzaklaşılmıştır.  Simon  Bolivar’ın  bütünleşmeci  fikirlerinin 
etkileri  ise  19.  ve  20.  yüzyıl  boyunca  birçok  kişi,  örgüt  ve  devlet  tarafından 
benimsenmeye devam etmiştir. 1960’larda, Ernesto ‘Che’ Guevara’dan, günümüzde 
Venezüella  başkanı  Hugo  Chavez’e  kadar  birçok  kişi  Latin  Amerika’nın 
bütünleşmesi için uğraşmışlar ve teorik olarak Simon Bolivar’dan etkilenmişlerdir. 
 

---

 
 
29 
Bağımsızlıktan  sonra  Latin  Amerika’da  otoriter  rejimler  kurulmuş  ve  19. 
yüzyıl  boyunca  baskıcı  iktidarlar  hüküm  sürmüştür.  Bağımsızlık  öncesi  ile  sonrası 
arasında toplumsal koşullar açısından fazla bir fark yoktur. Avrupalı güçlerin yerini 
alan  sınıflar  daha  zenginleşmiş  ve  toplumsal  uçurum  artmıştır.  Sömürgecilik  de 
ekonomik  sömürgecilik  şeklinde  devam  etmektedir.  spanya  ve  Portekiz’in  azalan 
etkisinden  faydalanan  Almanya  ve  ngiltere  bölgede  etkinliklerini  artırırken,  yeni 
bağımsızlaşan Latin Amerika ülkeleri, ekonomik olarak  ngiltere, Almanya Fransa ve 
Hollanda’ya daha sonra da ABD’ye bağımlı hale gelmiştir. 
 
19. yüzyılda Latin Amerika ülkeleri tarıma dayalı ülkeler olmayı sürdürürken 
bir yandan da sanayileşme başlamıştır. Bu sanayileşme, genellikle Avrupalı şirketler 
aracılığıyla gerçekleştirilirken Sao Paulo gibi sanayi şehirleri büyümeye başlamıştır. 
Bölgenin  nüfusu  da  dışarıdan  gelen  göçlerle  birlikte  artmaya  devam  etmiştir. 
Avrupalıların yanı sıra eski imparatorlukların çökmesiyle birlikte Orta Doğu’dan ve 
Uzak Doğu’dan da Latin Amerika’ya göçler olmaya başlamıştır.  
 
19. yüzyılın bir diğer önemli gelişmesi ise, Latin Amerika ülkelerinin kendi 
aralarında  yaptıkları  savaşlardır.  Latin  Amerika’nın  büyük  ülkeleri  olan  Meksika, 
Arjantin  ve  Brezilya  birbirleriyle  hiç  savaşmazken,  savaşlar  genellikle  küçük 
devletlerin  toprakları  üzerinde  olmuştur.  Bu  savaşların  amaçları  arasında 
sömürgelerin  kendi  sömürgelerini  yaratma  çabaları  yatmaktadır  (Galeano,  1983: 
196). Savaşlar, Bolivya, Paraguay topraklarında ya da Orta Amerika ülkelerinde olur. 
Bolivya,  tarihi  boyunca  girdiği  bütün  savaşlarda  yenilerek  denize  olan  sınırını 
kaybetmiştir.  Latin  Amerika’da  olan  en  büyük  savaşlardan  biri  ise  üçlü  ittifak 

---

 
 
30 
(Brezilya, Arjantin, Uruguay) ile Paraguay arasındaki Chaco Savaşı’dır. Bu savaşın 
sonunda  Paraguay’ın  nüfusu  yarı  yarıya  ve  erkek  nüfusu  dörtte  üç  oranında 
azalmıştır  (Rouque,  1986:  187).  Savaşların  Latin  Amerika  tarihi  açısından  önemi, 
ulusal  bilinçlerin  yerleşmesi  olmuştur.  Etnik,  dinsel,  dilsel  ve  toplumsal  açıdan 
birbirinden fazla farkları olmayan bu ülkeler, savaşlar sayesinde bir ulusalcılık fikri 
geliştirebilmiştir.  Paraguay  gibi,  savaşlardan  yenilgiyle  ayrılan  devletlerde 
milliyetçilik etkili olmaya başlamıştır (Galeano, 1983: 194).  
 
 
1.3-)   
 
 
 
20. YÜZYIL 
 
Latin Amerika’nın 20. yüzyıl tarihi ekonomik, politik ve toplumsal açıdan üç 
bölüm altında incelenebilir. Ekonomik ve politik temelli olan bu bölümlemeye göre, 
19.  yüzyılın  sonundan  1930’lara  kadar  liberal  dönem,  1930–1975  yılları  arası 
müdahalecilik  dönemi  ve  1970’lerden  sonrası  ise  neo-liberalizm  dönemi  olarak 
adlandırılabilir.  Bu  bölümlendirme  dünya  üzerinde  o  dönemlerde  egemen  olan 
politik ve ekonomik durumla paraleldir. 20. yüzyılda Latin Amerika’da ekonomik ve 
politik  yapı  birbirini  şekillendirmiştir.  Bazen  ekonomik  yapı  politik  yapıya  göre 
ş
ekillenirken  bazen  de  tam  tersi  söz  konusudur.  Toplumsal  yaşam  ise  tamamen 
politik  yapının  kontrolü  altındadır.  Görünüşte  demokratik  devletler  olmalarına 
rağmen Latin Amerika toplumları politik düzenin belirleyiciliğine sahiptir. 
 
Latin  Amerika  1880–1930  yılları  arasında  sivil  bir  dönem  yaşamıştır  ve  bu 
dönem  Latin  Amerika  tarihindeki  ender  sivil  dönemlerden  biridir  (Rouquie,  1986: 

---