Tamsil lar
54 7
- Dovşan qağa bela olmaz . Bostanların şirin yemişini yeyir
san, m ana vermirsan?
Dovşan dedi :
- Qurd qağa, bu il bostanlarda san deyan yaxşı yemiş olmayıb
ıd,
sana da gatirim . Mani bağışla.
Qurd dedi :
- Heç z ad bilmiram, garaK manim payımı gatirasan .
Qurd burdan birbaş qızılquşun yanına gedib dedi :
- Qağa, on gün olar Ki, mana çolpa vermirsan, bela iş olar?
Qızılquş dedi :
- Çolpa yoxdu .
Qurd dedi :
- Bilmaram, garaK mana çolpa tapıb gatirasan, yoxsa balala-
rını alindan alacağam,
Bunlar burda qalsın, sana deyim palangdan . Palang yol ila ge
dirdi, gördü bir TülKü bir parça sümüK gamirir. Palang ondan so
ruşdu :
- TülKü baba, na yeyirsan?
TülKü dedi :
- Görmürsan?
Palang TülKünün yanında yera çöKüb dedi :
- TülKü baba, bir qurd var, lap qocalıb, özü da acından ölür.
Bayaq alima bir neça balıq düşmüşdü, aparıb verdim ona.
TülKü harKdan güldü.
Palang ondan soruşdu :
- Niya gülürsan?
TülKü dedi :
- O qurdda olan camdaKlar manda olsa idi, düz bir il yeyib ya-
tardım .
Palangin ona acığı tutub dedi:
- Yalan deyirsan?
TülKü dedi:
- Gal marc çaKaK, gedib yoxlayaq.
TülKü ila Palang marc çaK.ib yola düşdülar, yolda şira rast gal-
dilar. Şir soruşdu :
- Hara gedirsiniz?
Palang TülKünün sözlarini ona söyladi. Şir da bunlara qoşul-
du . Yolda Qızılquşa rast galdilar. Qızılquş qanad saxlayıb dedi:
- TülKü baba, filan yerda bir qurd var, lap bizi talayıb, ça-
pıb.
548
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
TülKü gülüb yoldaşlarına dedi:
- Bu bir.
Bir az gedib Dovşana rast oldular. O da qurddan şiKayata baş
ladı.
TülKü dedi :
- Bu iKi .
Palang dedi:
- TülKü baba, san doğru deyirmişsan.
TülKü, Palang, şir, Dovşan bir da Qızılquş bir-birina qoşuldu
lar, düz Qurdun yanına galdilar. Qurd bunları göran Kimi qarnını
qucaqlayıb yera oturdu, guya o acından lap ölür. Palang dedi:
- Qurd qağa, necasan?
Qurd dedi :
- Acından lap ölüram .
Sözünü qurtaran Qurd özünü lap ölülüya vurdu Ki, çıxıb get
sinlar. TülKü tez ira li çıxıb dedi:
- Qağamız dünyada pis güzaran Keçirib. Galin onu yaxşıca
dafn eylayaK.
TülKü tez bir qabir qazıb dedi:
- Daha durmayın, galin Qurd qağamıza bir az ağlayaq.
Yalandan bir az ağladılar. Qurd gördü Ki, xeyr, işlar şuluqdu .
Bunların alindan qaçıb qurtara bilmayacaK . Boğazı lap qurudu .
TülKü Palanga dedi:
- Götürün Qurd qağamızın camdayini qabra qoyaq.
Tez Qurdu götürdülar. Qurd öz-özüna dedi: "Bayıra çıxaran
da qaçaram" . TülKü işi duymuşdu , çox ayıq tarpanirdi . Qurdu qab
ra qoyan Kimi, TülKü üstünü tez torpaqladı, qurd oradaca murdar
olub öldü.
TülKü dedi:
- İndi qurd qağanın qazmasını açın.
Açıb na gördülar, içi camdaKla doludu. TülKü dedi:
- Xainin özünü sağ basdırıb, malını da yeyarlar. Na istayirsi
niz yeyin.
Qurdun topladığı camdaKiari yeyib üstündan su içdilar, sonra
dağılı b getdilar.
Bahlul Dananda latifalari
5 5 1
B
iş miş yum u rtadan da cü ca çıxarmış
Bir tacir safar üstaymiş . Axşam düKan-bazar bağlandığına gö
ra yemaya bir şey ta pa bilmir. Bir hayatin qapısını döyüb, bir qarı
dan on dana bişmiş yumurta alır. Ela olur Kİ, talasdiyindan yumur
taların pulunu vermir .
Tacir ınallarını satınaq üçün bu ölKadan çıxıb özga bir ölKaya
gedir, bir neça ay Keçir, geri qayıdanda aldığı yumurtaların pulu
n u vermaK istayir. TamalıKar qarı ona bela deyir.
- agar yumurtaların pulunu o vaxt versaydin , sözüm olmaz
dı . indi isa aradan gör na qadar vaxt Keçib . Bu müddatda on yu
murtadan on cüca çıxardı, har biri böyüyüb bir toyuq olardı, har
toyuq da günda bir yumurta yumurtlardı . Sonra o yumurtaların da
harasindan bir cü ca çıxardı, onlar da böyüyüb toyuq ol ardılar. Bu
toyuqlar da yumurtlayardılar.
Qaraz , qarı bu toyuq-cüca haqq-hesabını o qadar artırır Ki, ta
cir bütün var-dövlatini ona versa, yena ödaınazmiş . Buna göra ta
cir onun haqqını vermaKdan boyun qaçırdır. Qarı isa gedib xalifa
ya şiKayat elayir. Xalifa qarının sözüna inanıb tacirin bütün var,
dövlatini alindan aldırıb qarıya verdirir. Tacir ali qoynunda qalıb ,
bilmir na elasin .
Bahltıl Dananda bu ahvalatı eşidir. Qardaşının yanına galib
ona bela deyir:
- Qardaş, hayatda bir az buğda aKmaK istayiram, icaza verar-
sanıni ?
Xalifa fiKirlaşir Ki, yaqin Bahlul ağıllanıb, aKinçiliKla maşğul
olınaq istayir. Odur Ki, icaza verir.
Bahl ul e la hami n gün yeri şumlayır, hayatin ortasında ye Ka
bir qara qazan, su qaynadır. Xalifa Külafirangidan baxıb görür Ki ,
hayatda qara qazan asılıb , Bahlul da yeri şumlayıb qurtarıb. Xali
fa vazir-vaRili ila birliKda galib Bahluldan soruşur Ki, bu na ahva-
latdı?
Bahltıl deyir :
- indi b u saat görarsiniz ..
Sonra Bahltıl bir torba buğdanı töKür qaynar su qazanına , biş-
diKdan sonra abgardanla çıxarıb şumlanmış yera sapalamaya başla-
yır. Xalifa deyir:
- Bahlul, man ela bilirdim , san ağıllanıbsan . Amma görüram
Ki, ela harnin Bahlulsan .
Bahhıl özünü bilmamazliya vurub deyir:
- Ey adalatli , ağıllı xalifa, na olub Ki?