Redaksiya şurasi misir Mardanov

538 

Azarbaycan  şifahi  xalq adabiyyatı  antologiyası 

mana  göstarib  deyardi  Ki,  gördüyün  yerlar  canavarın  yurdudur, 

man  bu  canavarı  hamişa burda  görmüşam . 

Qoyun  TülKüya  deyir: 

- indi  Ki,  beladir,  get,  çıx  o  qayanın  başına,  üzünü  göya  tu­

tub  and  iç .  De Ki,  agar  yalandan  and içsam ,  bu şirin  canımdan  xe­

yir  görmayim . 

TülKü  gedib  harnin  qayanın  başına  qalxır,  qabaqca  aşağı  ba­

xır,  görür  Ki,  Bozdar  onu  boğazlamağa  hazırlaşır,  amma  qoyunun 

himini  gözlayir.  TülKü  ondan  uzaqlaşmağa başlayır.  Canavar soru­

şur: 

- Ni ya  and  içmirsan? 

TülKü  ona  cavab  verir. 

- Andın  iKi  başı  olur.  Düşar-düşmazindan  qorxuram .  Gal 

özün  and  iç .  Qoyun  anda  inanır. 

Canavar  qayanın  başına  qalxar-qalxmaz  qo yu n  ösKürür,  Boz­

dar  tez  yerindan  sıçrayıb  canavarın  xirtdayindan  yapışı b  öldürür. 

Qaça-qaça  gerlan  TülKü  hala  sağ  hesab  eladiyi  Canavara  eşit­

dirmaK  istayir: 

- Sana  demadim  andın  iKi başı  ol ur?! 

Siçanla  Qurbağanın  dostluğu 

Siçan  Qurbağanın  yanına  neça  dafa  galmişdi  Ki,  man  da  ta­

Kam,  darıxıram ,  gal dost olaq.  Hardan görüşaK,  söhbat  elayaK ,  dar­

dimiz  dağılsın.  Uzun  bir  ip  gatirim,  bir  ucunu  sanin  ayağına bağ­

layaq,  o  biri  ucunu  da  manim .  Bir-birimiza  na  zaman  garaK  olsaq, 

ipi  çaKaK .  Onda  man  sanin harayına tez  çataram ,  san  da  özünü  ma­

na  yetirarsan,  bir-birimiza  arxalanmasaq,  yaşaya  bilmariK . 

Siçan  çox  dil  töKandan  sonra  Qurbağanı  razı  saldı .  Uzun  bir 

ip  gatirib  bir  ucunu  qurbağanın,  o  biri  ucunu  da  ayağına bağladı . 

LaKin  dostlaşdıqları  vaxtdan birca  gün  Keçmamiş Qurbağanın başı­

na  bala  galdi .  Qurbağa  gölün  qırağına  çıxmışdı,  özünü  güna  verir­

di.  Siçan  da  o  yanda  sünbül  qırırdı.  Birdan  bir  qara  quş  şığıyıb 

Siçanı  göya  qaldırdı .  İpin  bir  ucu  da  qurbağanın  ayağına  bağlı  ol­

duğuna göra o  da  göyda süza-süza ge tınaya başladı .  Sarçalar,  qaran­

quşlar ondan soruşdular: 

- A  Qurbağa,  bu  na  haldır,  yoxsa  yaşamaqdan  tanga  galmi­

san,  indi  da  göylarin  seyrina  çıxmısan? 

Qurbağa  isa  bela  cavab  verdi: 

- Man  ölüm,  üstünü  vurmayın.  Öz  tayı  ila dostluq etmayanin 

günü ela manim Kimi olar.  Ağılsızlıq elayib  özümü  dost zibilina sal­

mışam . 

---

Tamsillar 

539 

TülKü  ila  Palang 

Bir 

da fa  Çaqqal  ila  TülKü  yol  gedirdilar.  Çaqqal  tülKüdan  so­

ruşdu: 

- Bir  de  görüm,  ay TülKü  qardaş,  elmin  na  qadarini  tamam 

elamisan? 

- Yarısını,  - deya  TülKü  cavab  verdi,  - Bas  san? 

- Man  iKi  yarımını,  - deya  Çaqqal  faxrla  gülümsündü . 

- Onda  mandan  daha  çox  elmli  olduğun  üçün  qabağa  düş, 

deya  TülKü  Kinaya  ila  dillandi. 

Bir  az  getmişdilar  Ki,  birdan  qarşılarına  bir  ac  Palang  çıxdı. 

TülKü  çaqqala  dedi: 

- Di  tez  ol,  bir  çara  tap,  yoxsa  palang  bizi  yeyacaK . 

Çaqqal  yalvarınağa  başladı: 

- Heç  bir  çara  tapa  bilmaram,  tülKÜ  qardaş.  agar  san  bir  ça-

ra  tapmasan  işimiz  bitib. 

TülKü  dedi: 

- Bas  bela  alim  imişsan ?! 

·su  sözdan  sonra  tülKü  çaqqalı  ötüb  irali  Keçdi.  palanga  salarn 

verib  dedi: 

- Ey  qüdratli  haKim,  örnrün  uzun olsun.  Bizim bir mübahisa-

miz  var,  xahiş  ediram  onu  hall  edasan. 

Palang  acıqlı-acıqlı: 

- Danışın  - deya,  h evanlara  baxır,  onlardan  hansını  qabaqca 

yeyacayi  barada  fiKirlaşirdi. 

- ahvalat beladir'  - deya  tülKÜ söza başladı.  Biz  çaqqal  ila iKi 

xoruz ,  bir cüca tutmuşuq.  Mübahisamiz da ela bunların üstündadir. 

Man  deyiram  Ki,  xoruzlar  mana çatmalıdır. 

Palang  ağzı  sulana-sulana  soruşdu: 

- Bas  onlar,  o  xoruzlarınız  haradadır? 

- Burada,  bu  yaxınlıqdaKı  mağaradadır. 

Palang  dedi: 

- azizim  TülKü ,  garaK  man  xoruzları  göram,  yoxsa  masalani 

doğru  hall  eda  bilmaram .  GedaK, · bir  onları  görüm. 

TülKiya  da ela bu lazım  idi. 

Onlar  m ağaranın qabağına  galdilar.  Palang  mağaraya  gira bil-

madi,  çünKi mağaranın ağzı balaca idi .  O, üzünü  çaqqala tutub amr 

etdi: 

- Ey  Çaqqal,  içari  girib  xoruzları  mana  gatir. 

Çaqqal  baş  ayib  cald  içari  girdi. 

Xeyli  gözladilar,  laKin  o,  mağaradan  çıxmadı.  Bunu  göran 

---

540 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

TülKü  dedi : 

- Ay  şeytan,  özü  oradan  çıxmır  Ki,  xoruzları  taK  yesin . 

Palang  hirslandi,  o  saat  TülKüya  amr etdi  Ki,  içari  girib  o  ax-

mağı darhal  bayıra  çıxartsın . 

TülKü  da  mağaraya  girdi.  O,  Çaqqalın  yanında  aylaşib  dedi: 

- Ha  necasan,  ay  alim  qardaş? 

Çaqqal  heç  bir  söz  deya  bilmadi.  Tar  onu  basdı.  Palang  isa  ha­

la da oturuh  TülKünü gözlayirdi.  Axırda  tanga galib palang qışqırdı: 

- Ey  tülKü,  bayıra  çıx,  gözlamaKdan  yoruldum . 

- Ey bi  yoxdur,  göz la  dostum,  - deya  TülKü  ona  cavab  verdi . 

Artiq  biz  Çaqqal  ila barışmışıq. 

yam . 

Qurd 

Qurda  dedilar: 

- Gal  sani  qoyuna  yollayaq! 

Başladı  ağlamağa. 

Dedilar: 

- Daha  niya  ağlayırsan? 

Dedi : 

- Qorxuram  yalan  ola. 

Qurddan  soruşdular: 

- Aranda  qalacaqsan,  yoxsa  yayiağa  gedacaKsan? 

Qurd  dedi : 

ManimKi  el  iladir.  El  haraya  getsa,  man  da  oraya  gedaca-

Dava  ila  tiKan 

Bir  dava  çölda  otlayırdı.  Yarpaqlanmış  tiKan  Koluna  yaxınla­

şıb,  istadi onun yarpaqlarını yesin .  Ağzını Kola taraf uzadanda gör­

dü  Ki,  onun  içinda  bir  ilan  qıvrılıb  yatıb.  Dava  geri  qayıtdı. 

Kol bela xayal  eladi  Ki,  dava onun tİKanlarından qorxub çaKil-

di. 

Dava  Kolun  fiKrini  duyub  dedi : 

- Ma ni m  qorxum  sandan  deyil,  o  gizlanmiş  qonaqdandır. 

TülKü  va  KaKliK 

Bir  gün  KaKliK  uçub  qayanın  başına  qondu .  O  yana-bu  yana 

baxdı ,  gördü  ovçu  yoxdu .  Lap  arxayın oldu .  BarKdan  oxumağa baş­

ladı .  Bir  TülKü  da  harK  acmışdı ,  yıxıla-yıxıla  yolla  gedirdi .  KaKli-

---