Redaksiya şurasi misir Mardanov

526 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

sahabina  qarnım  doyacaq.  Hamı  deyir,  Ayı  lala  yetim-yesir  yiyasi­

di,  ac-yalavac  qeydina  qalandı . 

Bu  fiKir  ayının  xoşuna  galdi,  onu  lovğalandırdı.  O,  TülKüya 

dedi: 

- San  yanımca  gal,  bu  saat  bir  şey  taparam. 

TülKü bilirdi Ki,  allarina başqa ov Keçmasa Ayı  onu parçalayılı 

yeyasidir.  Odur  Ki,  yalandan  hönKür-hönKür  ağlamağa  başladı. 

Ayı  soruşdu : 

- Axı  birdan-bira  na  oldu? 

TülKü  içini  çaKa-çaKa,  gözlarini,  burnunu ova-ova  zıqqıldadı: 

- Heç,  yadıma bir  şey  düşdü. 

Ayı  höKmla  dindi: 

- Na  düşdü,  söyla. 

TülKü  ağlamsına-ağlamsına  dedi: 

- Man balaca idim.  Sanin  atanla  manim  atam harK  dost idilar. 

Onlar söhbat eda-eda,  bax  bu  iKi daranin  arasındaKI yolla yuxarı ge­

dirdilar.  Onlar da  bizim  Kimi  ac  idilar.  Manim  atam  saninKina  dedi: 

- Qardaş,  qılçalarım  dalımca  yerimir.  Gal  bir  az  oturaq,  din­

cimizi  alaq.  San  da  man  günlü  olarsan. 

Sanin atan  ela bir nara çaKdi  Ki,  dağlardan  qayalar qopub  hel­

lan  getdi.  Dedi: 

- Qardaş ,  aclıq-zad  mana  Kar  elamaz .  İnanmırsan,  bax . 

Sanin atan  daranin  bu  üzündan,  bax  o  üzüna,  düz  şiş  qayanın 

üstüna  hoppandı. 

Ayı  dedi: 

- Man  da  hoppanaram . 

TülKü  dedi : 

- Çatindi,  na  sanda,  na  da  manda  atalarımızda  olan  o  qoçaq­

lıq  hanı . . .  

Ela  TülKü  bunu  demişdi,  Ayı  qeyza  galib  bu  taydan  o  taya 

hoppandı,  qayaya  daydi,  xurd-xaşil  olub  daraya  yuvarlandı. 

TülKü  ayının  yanına  endi  va  onun  tarpana  bilmadiyini  görüb 

dillandi � 

- Man  şadam  Ki,  atarnın  dostunun  oğlu  özga  yerda  yox,  ma­

nim  yanımda  can  verir.  Deyiram,  dost,  bu  fani  dünyadan  birimiz 

KöçürüK,  daha  iKimiz  niya  ölaK . 

TülKü  ayaq  tarafdan  ayını  söKmaya  başladı . 

Ayı  indi  başa  düşdü  Ki,  TülKünün  hiylasina  uyub,  ağılsızlıq 

edib,  istadi  o  da  bu  son  nafasda  onun  başına  corab  hörsün,  onun 

axırına  çıxsın : 

- Qardaş,  görüram,  yaman  acmısan,  amma  ayaqlarımın  ati 

dadsızdır,  na  gözün  doyacaq,  na  qarnın,  döşüm  yağlıdır,  özünü ba­

rilarima  doğru  ver. 

---

Tamsillar 

5 2 7  

TülKü  dedi : 

- Hövsalasiz  olma,  yavaş-yavaş  yeya-yeya  döşüna  da  galib  ça-

tasıyam .  Arığın  na işi var o  qoruqda,  vurub  qıçını  da sındırsınlar. 

Ayı  gördü  TülKünü  aldada,  heyf ala  bilmayacaK,  soruşdu : 

- San  bu  darsi  Kimdan  öyranmisan? 

TülKü  dedi : 

- RahmatliK atamdan.  O, naşılıq eylayib sifta sanin atanın dö­

şündan  söKanda  başına  dayan  qapazdan  gözünün  biri  Kor  olmuşdu . 

BöyüKlarla  gaziram 

TülKünün  Könlündan  böyüKlarla  gazmaK  Keçirdi.  O  idi  Ki,  öz 

quyruğunu  yatmış  davanin  quyruğuna  bağladı. 

Dava  diKsinib,  ayağa qalxdı,  salırada  çox  qaçdı,  TülKü qopma­

dı  Ki,  qopmadı.  Dava özünü bazara verdi  Ki,  qoy tülKü adamları gö­

rüb  quyruğumdan  açılsın. 

Göranlar  qışqırdılar: 

- TülKüya  bax,  Davanin  quyruğundan  asılıb. 

TülKü  onlara  göz  vurdu: 

- Man  ölüm,  üstünü  vurmayın,  böyüKlarla  gaziram . 

Dovşanların  qararı 

Dovşanlar  bir  yera  yığışıb  danışdılar,  mübahisaya  girişdilar, 

axırda  razılaşıb  bela  qarara  galdilar  Ki,  na  görürüKsa  saKsaniriK , 

ürayimiz  üstümüzda  durmur,  hey  qaçırıq,  bir  Kol-Kosun  dalına­

daıdasına  giririK,  gizlaniriK,  yerimizi  qızdırmamış  bir  şaqqıltıya, 

pırıltıya  göra  götürülürüK,  galin  özümüzü  öldüraK,  canımız  bu 

qahr-qazabdan,  bu  azab-aziyyatdan  birdafaliK  qurtarsın. 

Dovşanlar  qıraqları  qamışlı  bir  göla  yaxınlaşırlar,  istayirlar 

özlarini bura  atsınlar,  boğulub  ölsünlar.  Gölün  lap  Kanarına  galan­

da  qurbağa:lar  partapartla suya  töKüldülar. 

Dovşanlar  gülüşdülar,  dedilar,  yox,  qardaş,  bizdan  da  qorxan 

varmış,  galin  yaşayaq. 

Dava  va  TülKÜ 

Dava  ila TülKÜ yoldaş olurlar.  Ac imişlar,  bir  Kömba  tapırlar. 

TülKü  deyir: 

- Bu Kömbani bölsaK,  heç  birimiz  doymayacağıq.  Gal,  acdadı-

mızdan  danışaq,  Kimin  asli  daha  qadim  olsa,  Kömbani  o  yesin. 

Dava  meydanı  TülKüya  verir. 

---

528 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

TülKü  deyir: 

- RabmatliK  anama  nanarn  hamişa  deyardi  Ki,  dünya  binnat 

alanda,  manim  Binnat  adlı  bir  oğlum vardı . 

Dava  görür  Ki,  TülKü  çox  uzaqdan  başladı,  naslinin  yaşı  dün­

yanın yaşından da qabağa Keçdi.  Kömbani ağzına atır,  ayağa qalxır 

va  deyir: 

- Sanin  dediyindan  bela  çıxır  Ki,  Dava  uşaqdır. 

Şir  va  Qarğa 

Şir  böyüK  bir  meşanin  höKmdarı,  Qarğa  da  onun  haKimi  idi. 

Bir  gün  Şir  Qarğaya  dedi: 

- Nadansa  tez-tez  asablaşiram,  başım  ağrıyır. 

Qarğa  dedi: 

- Bu  meşada  bir  bülbül,  turac  va  qırqovul  yaşayır.  Onlar  ax­

şamacan  ötürlar,  sizi  asablaşdiran  onların  sasidir.  Şir  amr  veri b 

bülbülü,  turacı  va  qırqovulu  meşadan  qovdurdu. 

Sarça  indi  an  böyüK  padşahdır 

Qartal  quşların  padşahı  idi.  Qırğıya  tapşırdı  Ki,  bütün  quşla­

rı  bura  çağır.  Quşlar çağırışı  eşitdi,  Qartalın  başına  yığışdı,  laKin 

Boz  sarça  galmadi,  Qırğıya  dedi: 

- San  da  qalat  eylayirsan,  sani göndaran  da  başını daşın  yeRa­

sina  döyür,  man  h eç  Kasin  amrina  qulaq asan  deyilam. 

Sarçanin  dediKlarini  Qartala çatdıranda o,  part  olsa  da,  sabri­

ni basıb  dedi : 

- Qırğı,  san Sarçani yolmağa,  TülKünü göya sovurmağa talas­

ma,  qoy  man  öyranim görüm  Sarçaya  qüvvat  veran nadir  Ki,  o  bela 

yava-yava  danışır. 

Qartal  Qırğı  ila qoşa uçdu,  ucadan baxanda gördü  Ki,  Sarça öz 

dostunu  qonaq  çağırıb,  yeyib  içirlar,  eyş-işratdadirlar. 

Onları  zövq-safa  maqamında  göran  Qartal  Qırğıya  dedi: 

- Ona bu  gün yaxın düşsan günahdı .  Sarça indi an  böyüK pad­

şahdır. 

Ş ir  va TülKÜ 

Bir  Şir  meşada  şahlıq  edirdi.  Har  tayfanın  başçısını  çağırıb 

tapşırmışdı  Ki,  gedin çalın-çapın, başınızı dolandırın,  garaK  manim 

viiayatimda  pis  dolanan  olmasın. 

---