Redaktor: Cahangir Məmmədli
Yüklə 2,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
59 dissertasiyaların müdafiəsinin və təsdiqinin qarĢısını effektiv Ģəkildə kəsə bilər. Xüsusilə yüksək səviyyəli elmi tədqiqatların müəlliflərinə doktorluq dissertasiyası yazmadan, formal prose- durlarsız AAK-nın ekspert və ya müdafiə Ģurasında məruzə ilə çıxıĢ etməklə doktorluq elmi dərəcəsi verilə bilər. “Xüsusi yüksək səviyyə” isə AAK tərəfindən müəyyən edilməlidir. Yüksək səviyyənin göstəricisi kimi indekslənən və təsir əmsalı müəyyən həddi aĢan jurnallarda çap olunmuĢ məqalələrin, müəllifin əsərlərinə verilmiĢ istinadların sayını və s. təklif et- mək olar. Müəyyən keçid dövründən sonra, doktoranturanın ikincı pilləsində müdafiə prosedurunu, ümumiyyətlə, ləğv et- mək və bütün iddiaçıların “xüsusilə yüksək səviyyə”nin para- metrlərini ödəməsi məsələsini qaldırmaq olar. Eyni və ya analoji tələbləri dosent və professor elmi adlarının verilməsinə də Ģamil etmək mümkündür. Dissertasiya iĢlərinin keyfiyyətinə olan tələbləri mahiyyət etibarilə sərtləĢdirməklə yanaĢı, mövcud sənədləĢmə prosesini xeyli dərəcədə sadələĢdirmək lazımdır. Dissertasiyaların həcmi- nə, yazılmasında istifadə olunan proqram-redaktorlara, ədəbiy- yata istinadın verilməsi formalarına standart məhdudiyyətlər aradan qaldırılmalıdır. Müxtəlif elm sahələrinin, jurnalların fərqli ənənə və tələbləri olduğu üçün, bu kimi məsələlər dünya praktikasında qəbul edilmiĢ qaydalara uyğunlaĢdırılmalıdır: filoloqla riyaziyyatçının əsərlərinə eyni meyarlarla yanaĢmaq düzğün deyil. Müdafiə qaydalarının sadələĢdirilməsi məqsədilə dissertasiya Ģuraları yanında elmi seminarların ləğv edilməsi məqsədəuyğun olardı. Təcrübə göstərir ki, müdafiə prosesinə seminarların demək olar ki, təsiri yoxdur. Belə aralıq, formal strukturların mövcudluğu müdafiə prosesini yalnız ləngidir, AAK-a təqdim olunan sənədlərin sayını artırır. Komissiyanın fəaliyyəti baĢqa istiqamətlərdə də yenilənmə- lidir. Hər Ģeydən əvvəl ekspert Ģüralarının üzvləri seçilərkən onların ən azı AAK-in elmlər doktoru dərəcəsi almaq üçün qüv- vədə olan tələbləri ödəməsi yoxlanılmalıdır. Əks təqdirdə, elmi 60 dərəcələri mövcud qaydaların olmadığı vaxtlarda almıĢ mütə- xəssilərin baĢqalarından nə isə tələb etməsi mənəvi çərçivələrə sığmır. Bu qaydalar tədricən elmi rəhbər və məsləhətçilərin təsdiqi zamanı da tətbiq edilməlidir. Ali Attestasiya Komissiyası birbaĢa Prezidentin tabeliyində olan qurumdur. Onun subyektib amillərdən, kənar təsirlərdən uzaq olmaq üçün böyük imkanları var. Komissiyanın iĢində tam müxtariyyətə nail olmaq məqsədilə, müdafiə Ģuraları bir- baĢa AAK-ın nəzdində formalaĢdırılmalı, müdafiələr isə AAK- ın binasında keçirilməlidir. Elmi əsərlərin müzakirəsinə razı- lığın verilməsi və baĢqa prosedur tədbirlər AAK və Ģura sədri tərəfindən həll edilməlidir. Ekspert və müdafiə Ģura üzvlərinin əməyini layiqincə qiymətləndirmək, MDB və digər ölkələrdən dəvət olunmuĢ ekspertlərin xərclərini ödəmək üçün AAK-nın kifayət qədər maliyyə imkanları olmalıdır. Onun elmin müasir istiqamətləri, aktual problemləri haqda hesabatları və tövsiyə- ləri AMEA, universitetlər, müxtəlif elm fondları tərəfindən istifadə edilməlidir. Komissiya elmi ictimaiyyəti indekslənən jurnalların daim yenilənən siyahıları ilə tanıĢ etməli, ölkə daxilində nəĢr edilən jurnalların, fəaliyyət göstərən alimlərin reytinq cədvəllərini yaratmalıdır. Bir sözlə, Komissiya icazə verən, təsdiqləyən orqandan Azərbaycan elminin analitik mər- kəzinə çevrilməlidir. Təhlillər elmi kadr hazırlığının plansız Ģəkildə aparıldığını, onun keyfiyyətinin ölkənin artmaqda olan tələblərini ödəmə- diyini sübut edir. Respublikada tələbə və magistrlər kimi aspirant və dissertantların hazırlanması da yalnız büdcə vəsa- itləri hesabına deyil, ödəniĢli əsaslarla da həyata keçirilir. Elmi kadr hazırlığı üzrə dövlət sifariĢinin formalaĢma mexanizmi belədir: institut və universitetlər aspirant və dissertant olmaq istəyən gənclərin ixtisaslar üzrə bölgüsünü aidiyyəti orqanlara çatdırır, onlar isə bu məlumatları ümimiləĢdirərək dövlət strukturlarına göndərirlər. Təsdiq edildikdən sonra elmi kadr hazırlığının parametrləri dövlət sifariĢi kimi yerlərə qaytarılır. 61 Nəticədə, sifariĢ dövlətin maraqlarını deyil, müəyyən ictimai qrupların arzu-istəklərini əks etdirir və təsadüfü adamların elmi dərəcə almaları üçün imkanlar yaradır. Heç bir xidməti olmayan insanların yüksək elmi dərəcələrə yiyələnməsi cəmiy- yətdə alim nüfuzunu aĢağı salır, mənəvi aĢınmalara yol açır. Belə hallara ictimai-siyasi və humanitar elmlərdə daha çox təsadüf edildiyindən bu sahələrdə kadr hazırlığına dövlət sifa- riĢini kəskin azaltmaq lazımdır. Ġctimai-siyasi və humanitar elmlərə axının yüksək olduğunu nəzərə alaraq bu sahələrdə elmi kadr hazırlığının 80-90 faizini yüksək ödəniĢli əsaslarla aparmaq daha səmərəli olardı. Belə tədbirlər nəticəsində qənaət olunmuĢ vəsaitin hamısı, qazanılmıĢ maliyyə resurslarının isə böyük hissəsi ölkə üçün strateji əhəmiyyətli istiqamətlərdə elmi kadr hazırlığına yönəldilə bilər. Kadr hazırlığındakı çatıĢmazlıqlar elmin ümumi problem- lərindən qaynaqlanır. Bəzən aspirant və dissertantlar üçün ayrıl- mıĢ yerlərə sənəd də verilmir. Vəziyyətin bu həddə qədər ağır- laĢmasının əsas səbəbi elmi kadrların maddi təminatındakı problemlərdir. Gənclər yaĢlı və orta nəsil nümayəndələri kimi sənətə sadiqlik, fədakarlıq göstərməyə, nəyin bahasına olursa- olsun elmi tədqiqatlarla məĢğul olmağa razı deyillər. Onlar iqtisadiyyatın baĢqa sahələrində çalıĢan həmyaĢıdlarından aĢağı səviyyədə yaĢamaq istəmirlər və bu mənada tam haqlıdırlar. Ona görə də, elmi yaradıcılıq dövlət tərəfindən ən yüksək səviyyədə dəstəklənməyincə, vəziyyətin yaxĢılığa doğru dəyi- Ģəcəyini gözləmək lazım deyil. Umid edirik ki, Milli Strategiya çərçivəsində həyata keçiri- ləcək islahatlar, dövlətin qayğısı Azərbaycan elminin inkiĢa- fında və yüksək ixtisaslı kadr hazırlığında dönüĢ nöqtəsi olacaq. “Azərbaycan” qəzeti, 26 noyabr 2009-cu il və “Elm” qəzeti, 31 dekabr 2009-cu il Yüklə 2,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|