Reja: Kirish Asosiy qism

2. Biznesga egri soliqlar (T) – mahsulot bahosini oshiruvchi, ishlab
chiqarishga bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar hisoblanadi. Jumladan,
qo‘shimcha qiymat solig‘i, aksizlar, lisenziya to‘lovlari va bojxona bojlari.
3. Yollanma ishchilarning ish haqlari (W), ya‘ni xususiy va davlat kompaniyalarining ish xaqi to‘lashga sarflagan umumiy xarajatlari (ish
xaqi va ijtimoiy sug‘urta ajratmalari
– nafaqa, bandlik va boshqa ijtimoiy fondlarga).
4. Ijara haqi (R1), xususan bu iqtisodiyotni mulk resurslari bilan
ta‘minlovchi uy xo‘jaliklarining daromadlari (masalan, ijaraga berilgan
turarjoylar, binolar, asbob- uskunalar, er va boshqalardan olinadigan
daromadlar).
5. Foiz stavkalari yoki foizli daromadlar (R2) – pul kapitalini etkazib
beruvchilarga xususiy biznes daromadidan pul to‘lovlari.
6. Individual mulkdan keladigan daromad (P1).
7. Korporasiya foydasi (P2).
Korporasiyalarning foydasi quyidagilarga bo‘linadi:
a) Korporasiya foydasiga soliq yoki foyda soligi(P2.1);
b) Hissadorlar o‘rtasida taqsimlanadigan dividendlar(P2.2);
c) Taqsimlanmagan foyda(P2.3).
Yoqoridagi ko‘rsatgichlar yig‘indisidan daromadlar (taqsimot) usulida YAIMni
hisoblash formulasini keltirib chiqaramiz:
YAIM (Y) = A+T+W+R1+R2

Xarajatlar va daromadlar kо’rinishida hisoblab topilgan YAIM hajmi
о’zaro mos keladi. Chunki milliy iqtisodiyot doirasida bir subyekt tomonidan qilingan
har qanday xarajat ikkinchi subyekt uchun daromad bо’lib tushadi.
Milliy hisobchilik tizimidagi boshqa kо‘rsatkichlar va ular о‘rtasidagi nisbat
Milliy hisobchilik tizimiga kо’ra milliy iqtisodiyot rivojlanishini tahlil
etish uchun YAIM kо’rsatkichidan boshqa yana bir qator kо’rsatkichlardan
foydalaniladi. Bu kо’rsatkichlar jumlasiga Yalpi milliy daromad (YAMD),
Yalpi milliy mahsulot (YAMM), SIM, SMM, SMD, Shd, ShTD (ID) va
boshqa kо’rsatkichlar ham kiradi. Quyida bu kо’rsatkichlarning mohiyati
o‘rganib, hisoblanishiga to‘xtalib o‘tamiz.