Respublihasi

O‘ZBEHISTON RESPUBLIHASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
O‘RTA MAXSUS, HASB-HUNAR TA'LIM MARHAZI

A.A. XOLIQOV

RAQAMLI SXEMOTEXNIHA

Haxb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

TO HKENT — «YANGI NA HR» — 2007

X 72
BBK 32.844ya722

Oliy va o rta maxsus, kasb-hunar ta’limi ilmiy-metodik birlashmalari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan nashrga tavsiya etilgan

Taqrizchilar : Sapayev X.B. — t.f.d., pro-
fessor, « anoat elektronikasi» kafedrasi mudiri, TDTU; Hrivopixhin V.A. t.f.n., dots.
«Elektr aloqa va radio» kafed- rasi.

O‘quv qo‘llanmada «Raqamli sxemotexnika» faniga oid hamma mavzular o‘quv dasturiga muvofiq keltirilgan. To‘g‘ri burchakli im- pulsni shakllantirish, tranzistorli kalitlar, tranzistorli chegaralagich, multivibratorlar va ularni hisoblash, birvibratorlar, potensial mantiiqiy elementlar, relaksatsion generatorlar; mikroprotsessor tizimi va EHM xotirasi; mikroprotsessorlar haqida umumiy ma'lumotlar, tasnifi, asosiy tipdagi mikroprotsessorlarning arxitekturaviy tuzilishi, mitti- EHM ni tashkil etish; mittiEHM interfeysi; jamlagichlar (summator- lar) bayon etilgan.

O‘quv qo‘llanma kasb-hunar kollejlari talabalari uchun mo‘ljallan- gan, undan oliy o‘quv yurtlarining 5522200-«Telekommunika- tsiya», 5521800-Avtomatlashtirish va boshqaruv» yo‘nalishlarida ta'lim oluvchi talabalari ham foydalanishlari mumkin.

2
I BN 978-9943-330-00-9 © «Yangi nashr», T., 2007.

SO‘ZBOSHI

«Raqamli sxemotexnika» fani o‘quv jarayonidagi asosiy fanlardan biri bo‘lib, bu fanga oid materiallar o‘quv dasturiga mos ketma-ketlikda bayon etilgan.

«Raqamli sxemotexnika» fanining asosini tashkil etuvchi mavzular: impulslar, ularning tasnifi, turlari va parametrlari, RG-differensiallovchi va integrallovchi zanjirlar, diodli che- garalagichlar, tranzistorli chegaralovchi kuchaytirgich, tranzis- torli kalit sxemasi, multivibratorlar, ularning ishlash prinsip- lari vaqt diagrammalari bilan keltirilgan. Mantiqiy elementlar, ularning turlari, tasniflari, ishlash prinsiplari, ular asosidagi relaksatsion generator, kodlovchi qurilmalar, chiziqli-o‘zga- ruvchan kuchlanish generatori, bloking-generatorlar, ularning turlari, ishlash prinsiplari bayon qilingan.
Zamonaviy mikroprotsessor tizimlari, EHM xotirasi va qurilmalarining ishlash prinsiplari, dasturlovchi mantiqiy materiallar, dasturlovchi matritsali mantiq, matritsali bazali kristallar sxemotexnikasi masalalari ko‘rib chiqilgan. Raqamli qurilmalarga oid masalalardan: asinxron RG-triggerlar, registr- lar, xotira registrlari, siljish registrlari, ularning qo‘llanilishi, hisoblagichlar, chastota bo‘luvchilar, summatorlar, summa- lovchi ikkilik hisoblagichlar, ayiruvchi va reversiv ikkilik hi- soblagichi, o‘nlik hisoblagichlar, taqsimlagichlar, summatorlar, xotirada saqlovchi qurilmalar, qayta dasturlovchi xotira qurilmasi, mikroprotsessorli qurilmalar va komplektlar, ularning arxitekturaviy tuzilishlari, 8 razryadli va 16 razryadli mikroprotsessor strukturasi va tasniflari, mitti EHMni tashkil etish masalalari bayon etilgan.
Elektronika va hisoblash texnikasi sohalaridagi yutuqlar raqamli sxemotexnika, kommutatsiya maydoni va ixtisos- lashtirilgan elektron boshqarish mashinalariga ega bo‘lgan raqamli radioelektron qurilmalarini tashkil etishga imkon berdi. Dasturli boshqarish qurilmalarining ishlab chiqilishi
3
tufayli raqamli aloqa qurilmalari sifatini oshirish hamda ularga qo‘shimcha aloqa turlari va xizmatlarini yaratish imkoniyati paydo bo‘lmoqda.
O‘quv qo‘llanma radiotexnik yo‘nalishidagi kasb-hunar kollej talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, undan „Telekom- munikatsiya“ va „Avtomatlashtiruv va boshqaruv“ yo‘nalishi- dagi bakalavriat talabalari ham foydalanishlari mumkin.
Muallif

4

1. 
   RC-ZANJIRLAR TASNIFI VA TURLARI