405
10
Dekabr – Ümumdünya Futbol Günü
10 dekabr – Ümumdünya Futbol Günü Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərarı ilə
qeyd olunur. Beynəlxalq ictimaiyyət bu idman növünə qiymət verərkən bildirir ki, bu,
milyonlarla insan üçün sadəcə oyun deyil, həm də həyat tərzidir. Futbol – “ayaqla top
oyunu” haqqında ilk xatırlatmalara bizim eradan əvvəl ikinci minillikdə Çin
mənbələrində rast gəlinib. O, çsu-çyu adlandırılıb, mənası “ayaqla itələmək” deməkdir.
Bu oyunun ilk dəfə nə vaxt başlanması haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Bəziləri iddia
edir ki, futbolun ilk sələfləri VIII əsrdə İngiltərədə yaşayan saksonlar olub. Onlar
döyüş meydanında vuruşmadan sonra düşmənlərin kəsilmiş başlarını təpikləyirdilər.
Futbolu Qədim Yunanıstanda və Romada təxminən 2500 il bundan əvvəl oynayıblar.
Yunanıstanda bu oyun “top uğrunda mübarizə” adlandırılıb.
Qeyd edək ki, futbol bütün dünyada ən populyar idman növü sayılır. Futbol Günü
idmançıları və idmanın bu növünün sadiq azarkeşlərini birləşdirən bayramdır.
Azərbaycanda futbolun əsası 1911-ci ildə qoyulub, ilk çempion isə Bakının "Cənub
inşaatçısı" komandası olub.
İnternetdə:
arxiv.az
406
10 Dekabr – Beynəlxalq İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi Günü, (1950)
“Xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün olmalıdır”.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
1948-ci ilin 10 dekabrında BMT-nin Baş Məclisi tərəfindən “İnsan hüquqları
haqqında ümumi bəyannamə” qəbul edilmişdir. 1950-ci ildən başlayaraq isə hər il
dekabr ayının 10-u bütün dünyada Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü kimi qeyd
olunur. İnsan hüquqları, insanların təbii və dərrakədən irəli gələn subyektiv
hüquqlarını təsvir edir.
İnsan hüquqlarının əsas konsepsiyası ondan ibarətdir ki, bütün
insanlar eyni hüquqlara malik olmalıdırlar və bu hüquqlar hər hansı bir izaha ehtiyac
olmadan hər kəsə bərabər şəkildə aid edilməlidir. Avropada əsas insan hüquq və
azadlıqlarının qorunması üçün Azərbaycan Respublikasının da qoşulduğu 4 noyabr
1950-ci il tarixli Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası mövcuddur. Bu konvensiyanın
beynəlxalq müqavilələrdən başlıca fərqi ondan ibarətdir ki, Avropada bu sənədə
əsaslanan və eyni zamanda real işləmə mexanizminə malik əsas insan hüquq və
azadlıqlarını qoruyan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi fəaliyyət göstərir. İnsan
haqqları çox hallarda bütün insanların eyni haqqa malik olması ideyasına uyğun olaraq
aşağıdakı kimi ifadə edilir: “Hər bir insan onun malik olduğu irqdən, cinsdən, dildən,
dindən, siyasi və digər baxışlardan, milli və sosial mənşəyindən, mülkiyyətdən, doğum
və başqa hallardan asılı olmayaraq, təmin edilmiş insan hüquqlarına malikdir”.
İnternetdə:
www.books.google.com
407
11 Dekabr – Uşaqların Beynəlxalq Televiziya və Radio Verlişləri Günü, (1994)
“Uşaqlara qayğı göstərmək, uşaqların təhsili, tərbiyəsi üçün şərait yaratmaq
uşaqlara həyatda sərbəst yaşamaq, sərbəst inkişaf etmək adət-ənənələrini aşılamaq
uşaqlarla aparılan işin əsas hissəsi olmalıdır”.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
Ötən əsrin sonlarından BMT tərəfindən hər
il dekabrın 11-i Uşaqların Beynəlxalq Televiziya
və Radio Günü kimi qeyd olunur. BMT Uşaq
Fondunun (YUNİSEF) təşəbbüsü ilə 1994-cü ilin
aprelində Kann şəhərində təsis olunmuşdur.
Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən 1998-
ci il mayın 19-da imzalanmış “Uşaq hüquqları
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun
3-cü maddəsində deyilir: “Uşaqlar barəsində
dövlət siyasəti hər bir uşağın zəruri maddi və məişət şəraitində böyüyüb tərbiyə
olunmasının, mütərəqqi tələblər əsasında təhsil almasının, layiqli vətəndaş kimi
formalaşmasının təmin edilməsinə yönəldilir”. Uşaqlara göstərilən qayğının daha bir
bariz nümunəsi 22 iyun 1999-cu il tarixdə qüvvəyə minmiş “Valideynlərini itirmiş və
valideyn himayəsindən məhrum uşuqların sosial müdafiəsi haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunudur. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev həmişə uşaqların bu
əlamətdar günündə onlarla bir yerdə olmağı çox sevirdi. Heydər Əliyev Uşaqların
Beynəlxalq Televiziya və Radio Günü ilə əlaqədar onların hazırladığı mərasimdə
iştirak etməkdən böyük zövq alırdı. Fərəhlə demək olar ki, uşaq və gənclərə göstərilən
diqqətin, qayğının daha da artırılmasında ölkə Prezidenti İlham Əliyevin xidməti
çoxdur.
Təbii ki, uşaqların diqqətini çəkən, onların maraq dairəsinə daxil olan vərdişlərdən
biri də televiziyadır. Buna görə də respublikamızda bir telekanalın uşaqlar üçün ayrıca
redaksiyası fəaliyyət göstərir. Bu sarıdan Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri
Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin ənənələrə söykənərək uşaqlar üçün proqramlar
hazırlanması diqqət çəkir. İstər AzTV-də, istərsə də onun “Mədəniyyət” kanalında
uşaq və gənclərə həsr olunan verilişlərin təkcə adlarına fikir verək: “Təmas nöqtəsi”,
“Tələbə dünyası”, “Mən də uşaq olmuşam”, “Çoxbilmişlərdənsinizmi?”, “Mən
azərbaycanlıyam”, “Müasir Azərbaycan gəncliyi”, “Biləyən”, “Bəbək”, “Ana dili” və
s. əlbəttə, bu verilişlərin hər biri haqqında ayrıca danışmaq da olar.
İnternetdə:
www.azerbaijan-news.az