427
İncəsənət
3 Dekabr – Xalq rəssamı Xələfov Rasim Həşim oğlunun 90 illiyi, (1928-2010)
Rasim Həşim oğlu 1928-ci il dekabrın 3-də anadan olmuşdur. 1949-cu ildə
Ə. Əzimzadə adına Bakı Saxsı Qablar Zavodunda baş rəssam kimi fəaliyyətə
başlamışdır. Bir müddətdən sonra rəssamlıq təhsilini artırmaq üçün Ukraynaya getmiş,
Lvov Dövlət Dekorativ Tətbiqi Sənət İnstitutunun monumental keramika fakültəsinə
daxil olmuşdur. 1958-ci ildə ali təhsilli rəssam kimi Bakıya qayıdaraq 1966-cı ilə qədər
əvvəlki iş yerində çalışmışdır. 1978-ci ildən o, Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq
Akademiyasının dekorativ tətbiqi sənət fakültəsində baş müəllim vəzifəsində
çalışmışdır. Bir sıra iri həcmli əsərlərin müəllifi idi. Bakı metropoliteninin "Gənclik",
"Avrora" (indiki Qara Qarayev) stansiyalarının, Bakı Dövlət Sirkinin, Razin (indiki
Bakixanov) qəsəbəsində mədəniyyət sarayının Moskvada Ümumittifaq Xalq
Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin Azərbaycana həsr olunmuş bölməsinin qədim
tərtibatıda istedadlı sənətkarın fırçasının məhsulu idi. Rəssam eyni zamanda kətan
üzərində, keramika naxış (metalda) və mozaika müəllifi də görürdü. Respublikanın bir
çox rayonlarında onun monumental işlərinə rast gəlmək olar. Rasim Xələfov 1957-ci
ildən başlayaraq bir sıra respublika, Umumittifaq və Beynəlxalq sərgilərin və
müsabiqələrin iştirakçısı olmuşdu. Onun əsərlərinin böyük bir hissəsi R.Mustafayev
adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyində, Nizami adına muzeydə, Azərbaycan
Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Rəssamlıq Fondunda saxlanılır. Rasim
Xələfov 2010-cu ildə vəfat edib.
İnternetdə:
https://az.wikipedia.org
428
12 Dekabr – Xalq artisti Abbas Mirzə Şərifzadənin 125 illiyi, (1893-1938)
Abbas Mirzə Şərifzadə 1893-cü ildə 12 dekabrda (22 mart )
Şamaxının Yuxarı Qala məhəlləsində ziyalı ailəsində anadan
olub. Abbas Mirzə Şərifzadə Şamaxıda dünyaya göz açsa da,
onun gəncliyi, ümumiyyətlə, bütün ömrü Bakı ilə bağlıdır. Belə
ki, 1902-ci ildə Şamaxıda baş verən dəhşətli zəlzələdən sonra bir
çoxları kimi onların da ailəsi şəhəri tərk edib Bakıya köçürlər.
Abbas Mirzə 1903-cü ildə gimnaziyaya daxil olur. Məhz bu
illərdə də səhnə ilə maraqlanmağa başlayır. 1910-cu ildə "Maarif"
cəmiyyəti nəzdində yaradılmış teatr kollektivinə qəbul olunur.
Qısa müddət ərzində bir neçə rolda çıxış edən Abbas Mirzə 1911-
ci ildə, onu bir sənətkar kimi təsdiq edən ilk obrazını yaradır. Bu, Əbdürrəhim bəy
Haqverdiyevin "Ağa Məhəmməd Şah Qacar" faciəsinin əsas qəhrəmanı Qacar obrazı
idi. Azərbaycan kino sənəti tarixində onun adı birincilər sırasındadır. "Bismillah",
"Hacı Qara", "Gilan Qızı", "Məhəbbət Oyunu" filmlərini çəkən Abbas Mirzə ilk kino
rejissorumuz olub. Abbas Mirzə 1937-ci ildə dekabrın 4-də öz evində həbs olunub.
Onu həbs edərkən, evində ciddi axtarış aparılıb. Bir teatr qılıncı, iki teatr tapançası
silah kimi müsadirə edilib. Məhbusun "dindirilmə" üsulu öz nəticəsini verir. Abbas
Mirzə Şərifzadə İran dövlətinə casusluq etməsinə dair bəzi ittihamlarla razılaşır. Bu
ittihamları təsdiqləmək üçün onunla üzləşdirilənlərin bəzilərinin sözlərini təsdiqləyir.
Və 1938-ci il oktyabrın 19-da məhkəmə öz hökmünü verir: "Şərifov Abbas Mirzə
Rəsul oğlu casusluq fəaliyyətinə görə güllələnsin, əmlakı müsadirə olunsun!". Ancaq
Şərifzadə haqqında çıxarılan bu hökm, təxminən, bir ay sonra – noyabrın 16-da yerinə
yetirilir. Bakının Yasamal rayonunda Abbas Mirzə Şərifzadə küçəsi var.
Filmoqrafiya: “Knyaz Dəmir Bulat” (1916), “Azərbaycana səyahət” (1924),
Azərbaycana səyahət, “Bayquş” (1924), “Bismillah” (1925), “Əvəz-əvəzə”(1925),
“Hacı Qara” (1929) və s.
İnternetdə:
https://az.wikipedia.org
429
16 Dekabr – Xalq rəssamı Xalıqov Qəzənfər Ələkbər oğlunun 120 illiyi,
(1898-1981)
Azərbaycan SSR Xalq Rəssamı, Azərbaycan rəssamlıq sənətinin ilk peşəkar
nümayəndələrindən biri Xalıqov Qəzənfər Ələkbər 1898-ci ildə anadan olmuşdur.
Qəzənfər Xalıqov Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda təhsil almışdır. Uzun
illər rəssam "Molla Nəsrəddin" jurnalında karikaturaçı kimi çalışmış, teatr və kino
dekorativ sənətkarı kimi fəaliyyət göstərmişdir. Abşeron rayonunun Qobu
qəsəbəsində Q.Xalıqovun şərəfinə orta məktəb və küçə vardır.
İnternetdə:
https://az.wikipedia.org
430
19 Dekabr – Əməkdar incəsənət xadimi, bəstəkar Fərəc Qarayevin 75 illiyi, (1943)
Azərbaycan bəstəkarı, Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi
(1982), dosent (1982), professor (1998) Qarayev Fərəc Qara Oğlu 1943-cü il dekabrın
19-da Bakıda anadan olub. 1966-cı ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının
bəstəkarlıq şöbəsini bitirmiş, orada qalıb dərs deməyə başlamışdır. 1999-cu ildən
Moskva Konservatoriyasının Nəzəriyyə kafedrasının professorudur. A.Krupp
Fondunun təqaüdçüsü olub. 1980-1994-cü illərdə BaKaRaensemble kollektivinin bədii
rəhbəri, 1994-1996-cı illərdə Moskvada Müasir Musiqi Assosiasiyasının vitse-
prezidenti olmuşdur. 1995-ci ildən Bakıda Yeni Musiqi Cəmiyyətinin prezidentidir.
1999-cu ildə "Humay" mükafatına layiq görülmüşdür. Almaniya istehsalı olan
“Qoyya” filminin musiqi müəllifidir (1971, Q.Qarayevlə birlikdə).
Əsərləri: Baletlər "Qobustan kölgələri" (1969), "Kaleydoskop" (1971).
Monoopera: "Journey to love" (1978) – soprano və kamera orkestri üçün XX
yüzilliyin şairlərinin şeirləri əsasında.
Filmoqrafiya: Biri vardı, biri yoxdu... (film, 1967), Qanun naminə (film, 1968),
İntizar (film, 1969), Bir cənub şəhərində (film, 1969), Həqiqətin özü (film, 2008)
Maestro. Özüm və zaman haqqında. Bəstəkar Xəyyam Mirzəzadə (film, 2011).
İnternetdə:
https://az.wikipedia.org