465
olmağa qoymadı... Hətta Fuad Salahlı elmi işə qapananda
burada da ona mane olmaq istədi, dissertasiyasını ləğv
elətdirməyə çalışdı, intəhası bacarmadı.
—Bütün bunlar ara qeybətləridir, Oqtay. Məni bağışla,
amma sənə heç yaraşmaz belə xala-bacı söhbətlərini təkrar
eləmək...
—İncimə, Fuad, bilirəm Şövqü qayınatandır, Rimanın
atasıdır, amma mən bilmədiyimi demərəm...
Fuad bir an qorxdu, qorxdu ki, Oqtay doğrudan da dəqiq
faktlar, inkaredilməz sübutlar gətirər və Fuadçün bu da bir
mənəvi problem yaradar; macalı hardaydı Fuadın bu cür
köhnə-güləşdə qurdalanmağa, həm də axı indi Fuad Salahlı
dünyadan gedəndən sonra bütün bunların kiminçün və nə
əhəmiyyəti vardır?
—Yaxşı, Oqtay, qadası, mübahisə eləməyək, istəmirsiz,
yazmayın mənim adımı, bəlkə Solmaz xanımın da xoşuna
gəlmədi bu heç. Axı o da yəqin Şövqünü və məni ərinin
düşməni sayır...
Oqtay nə hə, nə yox dedi, ayağa qalxdı, dinməzcə Fuadla
görüşüb otaqdan çıxdı.
Fuadın isə xəyalında çoxdan yadına salmadığı, unutduğu,
daha doğrusu, unutmaq istədiyi, demək olar ki, unutduğu,
amma büsbütün unuda bilmədiyi bir səhnə canlandı: Fuad
Salahlı instituta bərpa olunan gün dəhlizdə dayanıb
gülümsünür, tələbələr bir-bir yanaşıb onu təbrik edirlər. O,
Balaca Fuad isə ürək eləyib yanaşa bilmir Böyük Fuada. Axı
səkkiz aydır ki, görüşüb kəlmə kəsməyiblər. Niyə, axı niyə
yanaşmadı, yanaşa bilmədi. O vaxt-Balaca Fuadın Böyük Fuad
qarşısında, nə qəbahəti, nə günahı vardı ki, bunu etməkdən
çəkındı?! Niyə, axı niyə qorxurdu ki, əl uzatsa Böyük Fuad
əlini cibində gizlədər və Balaca Fuadın əli havada qalar...
Yeddinci fəsil
466
—Fuad qədəş, aerodroma gedirik?
—Hə, Qasım, özü də bir az tez sür, iyirmi dəqiqəyə
çatmalıyıq.
—Oldu.
"Axı niyə Oqtayın ürəyində bu qədər pas var? Üzə vurmur,
amma hər sözündən, hər hərəkətindən sezilir ki, Fuadı gözləri
götürmür. O da, Sultan da, Asəf də. Rumiyyə olsaydı deyərdi:
"Əlbəttə, gözləri götürməyəcək, paxıllığını çəkirlər dəU.
Rumiyyənin belə məsələlər barəsində qəti və dəqiq fikri var.
Amma Fuad keçmiş tələbə yoldaşları haqqında bu cür
müstəqim, birbaşa düşünmək istəmirdi, belə fikirləri başından
qovurdu...
Bir yana baxanda, görünür, Rumiyyənin sözlərində də
həqiqət var. Yaxşı deyiblər ki, fələk məni dostlarımdan
qorusun, düşmənlərin öhdəsindən birtəhər gələrəm. Doğrudan
da düşmənin münasibəti aydındır: düşmən düşməndir. Düşmən
dönük çıxa bilməz, üz döndərə bilməz, etibarsızlıq eləməz. Axı
düşmənə etibarın yoxdur ki, xainliyində də sarsılasan. Dönük
çıxmaq, üz döndərmək, etibarsızlıq — dostların imtiyazıdır.
"Dost-dost" deyirsən Sultan Asəf, Cahangir hardan sənin
dostun oldu? Salam, əleyksalam, vəssalam. Ümumiyyətlə,
vardırmı sənin dostun? Oqtay haqqında müəyyən mənada
demək olardı bu sözü, amma bu dostluq da iyirmi ilin
arxasında qalmışdı, bu illər uçurumunun dibində o qədər
hadisələr, itkilər, qazanclar olmuşdu ki... yaxşı, dostluqları
özlərinə qalsın, amma belə ürəkbulandıran atmacalar, iynələr,
tikanlar nəyə görədir axı?.. Fuad bütun bunlara nəylə əsas
vermişdi... Nə təqsiri, nə günahı vardı onların qarşısında. Bəlkə
günahı bir bu imiş ki, onların heç birinin axırı — bu, ya digər
səbəbdən bir yana çıxmadı. Tələbəlik həyatları bir başlamışdı,
ilk addımlarını birgə atmışdılar, necə deyərlər, startda
hamısının imkanları eyni idi. Fuadın təqsiriydi ki, o həyatda
daha çox qazanmışdı, Oqtay və Oqtaykimilər isə yalnız və
467
yalnız öz prinsipləri üzərində əsə-əsə qalmışdılar... Həm də
məlum deyil, əgər sanballı bir qazancın hesabına bu
prinsiplərindən keçməli olsaydılar keçərdilər, yoxsa yox. "Biz
satılmırıq!" Bəlkə ona görə ki, alan yoxdur, dostlarım, hə?
Prinsip — işdir — tikilmiş bina, salınmış massiv, nimdaş
binalardan azad olub açılmış meydan... Onlar əlbəttə, Fuada
bağışlaya bilməzdilər ki, Fuadın bu şəhərdə həmişəlik izi
qalacaqdır — neçə-neçə bina, prospekt, yaşayış rayonu... Öz
aləmlərində onlar yəqin elə düşünürdülər ki, Fuadın
planlaşdırdığı məhəllələri daha yaxşı planlaşdıra bilərdilar,
saldığı küçələri, tikdiyi binaları daha uğurlu yarada bilərdilər.
Amma edə bilmirdilər, ona görə də içlərini yeyə-yeyə
qalmışdılar. Yəqin dalınca küncdə-bucaqda qeybət də qırırdılar
ki, "Fuadın bəxti Şövqüylə qohum olanda gətirdi". Qoy elə
düşünsünlər, cəhənnəmə ki... Qəribədir, niyə mən öz içimdə bu
qədər mübahisə edirəm Oqtayla, Oqtaylarla, hətta hirslənirəm,
qızıram onlara. Niyə fikrimi bu qədər məşğul edirlər. Niyə
mənə elə gəlir ki, Oqtay da, onun dostları da nə səbəbdənsə
özlərini məndən yuxarı tuturlar, məni özlərinə tay bilmirlər.
Halbuki tərsinə olmalıydı məntiqnən.
Oqtay bir dəfə ağzından qaçırtdı ki, "Fuad, sən elə bilirsən
biz sənə paxıllıq edirik, vallah, inan ki, eləmirik". Lap "qarğa,
məndə qoz var" oldu. Çox əcəb, eləmirsiz, daha yaxşı, atovuz
rəhmətlik. Bəs niyə eləmirsiz? Çox nahaq eləmirsiz! Gərək
eləyəydiz! Şövqü demişkən sənətkarda gərək bir az paxıllıq
olsun, bütün başqa ehtiraslarla və bütün başqa cəhətlərlə
yanaşı. Hələ onu demirəm ki, hər bir kişidə, elə yəni qadında
da — bu hiss bir qədər olmalıdır... Şübhəsiz, bu hiss başqa
hissləri üstələməməlidir, həddən artıq şişib adamın beynini
zəhərləməməlidir, amma əndazəsində, xörəkdə duz kimi,
şəxsiyyətin tərkibində də paxıllıq olmalıdır. Yaxşı, paxıllıq
demə, həsəd de, rəqabət hissi de, özgənin uğurlarına qısqanclıq
de, nə bilim nə deyirsən de. İş sözdə deyil ki, məsələnin
məğzində, mahiyyətindədir... Nə belə fəxr edirsiz ki, paxıl
Dostları ilə paylaş: |