S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
126
Ağır sınıqlar zamanı şok halı ola bilər. Bəzən sınıqlar arterial qanaxma ilə müşayiət olunur. Bu daha qorxuludur. İlk tibbi yardım göstərərkən birinci növbədə qanaxma • • kəsilməlidir. Ümumiyyətlə, sınıqlar zamanı ilk yardım sınmış sümüklərin hərəkətsizliyinin təmin olunmasına xidmət etməlidir. Sınıqlar zamanı yardımın düzgün göstə- rilməməsi xəstənin vəziyyətini bir qədər də ağırlaşdıra . bilər, şok əmələ gələr, qapalı sınıq açıq sınığa çevrilər və s. Sınıq zamanı yardım göstərərkən, ilk əvvəl sınığın növünü, dərəcəsini müəyyən etməli, xəstənin həyatı üçün təhlükəli əlamətlər aradan qaldırılmalıdır. Bundan sonra ya şina qoymalı, ya da steril sarğı qoyub, şina ilə bərkidil¬məlidir. Şina qoyularkən, mümkünsə, hazır şinalardan istifadə edilməlidir. Bu, çox rahatdır. Lakin şina olmadıqda müxtəlif vasitələrdən - taxta parçası, karton hissəsi, metal lövhə və s. istifadə edilir. Bunların heç biri olmadıqda isə, sınıq ətraflardadırsa, yuxarı ətrafı gövdəyə, aşağı ətrafı isə digər ətrafa bağlamaq lazımdır. Açıq sınıqlar zamanı qanaxma kəsilir, yara antiseptik maddələrlə işlənir, steril sarğı qoyulur və sonra paltarın üstündən şina qoyulur. Qapalı sınıqda sınıq nahiyəsinə • hərəkətsiz vəziyyətdə şina qoyulur. Hər iki halda xəstəyə
ağrıkəsici dərman verilir və ya inyeksiya edilir. Tənəffüs pozulmuşsa, süni tənəffüsdən istifadə edilir. Şok törənmiş¬sə, ona qarşı tədbirlər görülür. Bütün hallarda xəstənin tez həkimə çatdırılması diqqət mərkəzində olmalıdır. Çıxıq yıxılma və zərbə nəticəsində oynaqlarda sümük¬lərin yerini dəyişməsinə deyilir. Çıxıqlar iki cür - tam və natamam (burxulma) olur. downloaded from KitabYurdu.org
127
Çıxıqlar zamanı oynaqlarda sümüklər yerini dəyişdikdə bağlar, vətərlər gərilir, oynaq pərdəsi yırtılır, bəzən də damar və sinirlər zədələnir. Çıxıqların əlamətləri aşağıdakılardır: ətrafın müəyyən vəziyyət alması, görünüşünün dəyişilməsi, hərəkətin azal¬ması, uzunluğunun dəyişilməsi, hərəkət zamanı oynaqda ağrı, şişmə, qızartı və s. İlk yardım zədələnmiş ətrafın bir vəziyyətdə bərkidil¬məsi, şina ilə bağlanmasıdır. Müalicə xəstənin uzanmış vəziyyətində aparılır. Xəstəni narahat edən əlamətlərin aradan qaldırılması istiqamətində ilk yardım göstərilir və tez həkimə çatdırılır. Müalicədə sınmış sümüklər və oynaq sümükləri düzəldilir və gips sarğısı qoyulur. 2-3 həftəyə patoloji sahə və sarğı açılır. Desmurgiya Desmurgiya - cərrahlığm bir bölməsi olub, sarğıların növlərini və sarğı qoyulması texnikasını öyrənir. Sarğıların növləri. Təyin edilməsindən asılı olaraq sarğıları bir neçə növə ayırırlar. Möhkəmləndirici sarğılar. Yara nahiyəsində sarğı materiallarını bərkitmək üçün qoyulur. Bu sarğılar ləçəyə- bənzər, sapandabənzər, bintdən, yapışqanlı və plastırlı ola bilər. Bint sarğıları bədənin müəyyən hissəsində daimi təzyiq yaratmaq üçün işlədildikdə, məsələn, kiçik qanax¬malar və ya qansızmalar zamanı qoyulduqda ona təzyiq- edici sarğı deyilir. Hərəkətsiz və ya immobilizasiyaedici sarğılar ən çox sakitlik şəraiti yaratmaq üçün bədənin bir hissəsini hərəkətsiz vəziyyətdə saxlamaq məqsədilə tətbiq edilir. Belə sarğıları nəqliyyat sarğıları kimi, sümüklərin sınıqla¬rını, sümük-oynaq vərəmini, bəzi kəskin iltihabi prosesləri müalicə etdikdə, sümüklərdə və oynaqlarda edilən downloaded from KitabYurdu.org
128
operasi¬yalardan sonra işlədirlər. Sarğı bədənin bu və ya digər hissəsinin vəziyyətini düzəltmək məqsədilə qoyulduqda ona düzəldici sarğı deyilir. Hərəkətsiz sarğılar şinalı, nişastalı, yapışqanlı və gipsli ola bilər. Ləçək sarğıları. Hazırda ləçək çox vaxt əlin, saidin, bazunun xəstəlik və zədələnmələrində, körpücük sümüyü¬nün sınıqlarında və s. əli asmaq üçün tətbiq edilir. Yuxarı ətrafı dirsəkdən düz bucaq altında büküb, ləçəyi saidin altından keçirir, onun uzun uclarından birini (yuxarı) xəstə əl tərəfdən körpücük sümüyünün üstünə qo¬yurlar; ikinci ucu aşağı sallanır, ləçəyin zirvəsi isə dirsəyin altından xaricə çıxır. Ləçəyin aşağı ucunu xəstə əlin önün¬dən yuxarı bükür, onu sağlam tərəfin çiyni üstündən arxada boyuna aparıb, ləçəyin digər ucu ilə bağlayırlar. Ləçəyin zirvəsini dirsəyin ətrafına dolayıb onun önündə sancaqla sarğıya bərkidirlər. Sapandabənzər sarğılar. 15-20 sm uzunluqda orta hissəsi bütöv qalmaqla hər iki ucu boylama istiqamətdə kəsilmiş, 75 - 80 sm uzunluqda enli lent şəklində tənzif və ya parçaya desmurgiyada sapand deyilir. Buruna, çənəyə, ənsəyə, təpəyə kiçik sarğılar qoymaq üçün sapand qolay olur. Bint sarğıları. Eni 5 sm-dən 10-20 sm-dək olan lent şəklində tənzif parçasına (nadir hallarda başqa parçaya) bint deyilir. Bintin enini bədənin hansı hissəsinə sarğı qoyulmasından asılı olaraq seçirlər. 5 sm enində ensiz bint barmaqları sarımaq üçün işlədilir. Orta enlikdə (7-9 sm) bintlər saidi, çiyini, baldırı və başı sarımaq üçün tətbiq edilir. Enli bintlərlə (9-18 sm) buda və gövdəyə sarğı qoymaq rahat olur. Bintin uzunluğu, adətən, 5-7 m-dən artıq olmur. Yumşaq, yağsızlaşdırılmış, yüksək hiqrosko- pikliyə malik tənzifdən hazırlanmış bintlər daha çox işlədilir. Tənzif bintlər asan dartılır və sarıdıqda bədənin formasına görə yaxşı modelləşir. Biııt sarımağın qaydaları. Sarğını yaxşı qoymaq üçün praktikada təkmilləşmiş bintsarıma qaydalarına ciddi riayət etmək lazımdır. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|