S. N. Alimetov, Ş. S.İBrahimova
Yüklə 3,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
yüks əkdə duran diafraqma ilə toxunulması hesabına eşidilə bilər. Sonuncu d ərin nəfəsalma zamanı və ya assitin ləğvindən sonra itir. Ür əyin izovolyumik boşalması dövrü, yəni ikinci tondan mitral qapağın açılmasına qədər olan interval (S 2 - SO) sol qulaqcıqdaxili t əzyiq, ürək vurğularının sayı, mitral qapağın rigidliyi, miokardın yığılma sür əti və gücü, sistolik qan təzyiqindən asılı olaraq dəyişilir. Onu da qeyd ed ək ki, ürəyin diastolası və xüsusilə onun erkən fazası, ürəyin yığılma (inotrop) funksiyasından asılı olan fəal sorucu prosesdir. Başqa sözlə, m ədəciklərin diastolası və xüsusilə onun erkən fazası passiv genişlənmə deyildir. 54 VII f əsil ÜR ƏK-QAN DAMAR KÜYLƏRİ Damarın sirkulyar daralması, damar divarının lokal olaraq damar daxilin ə doğru qabarması, qanın dar yerdən genişlənmiş axara düşməsi, qan axarında turbulent (burulğan) cərəyan törədir və səs dalğalarını yaradır. Damarın daralmış olduğu yerdən onun arxasına tərəf damardaxili qan t əzyiqi artır; ona görə də, daralma dərəcəsi artdıqca damardaxili qan c ərəyanının sürəti artır və əmələ gələn küyün ucalığı artır, səsin ucalığı yüks əlir. Qanın qatılığı və yapışqanlığı, daralmış yerin qeyri-hamarlıq d ərəcəsi əmələ gələn küyün xarakterini, gücünü, tembrini, davamlılığını v ə sair xüsusiyyətlərini müəyyən edir. Damar daxilində daralmış yerə q ədər və daralmış yerdən sonra olaraq, o üz-bu üzdə təzyiq fərqi, təzyiq qradiyenti yaranır. Sonuncu yüksək olduqca, əmələ gələn küyün yüks əkliyi (ucalığı) artır. Təzyiq qradiyentinin yüksəkliyində və qan h əcminin azlığında üfürücü (blowing) küylər əmələ gəlir; qanın axım h əcmi artdıqca əmələ gələn küyün səsi, yəni ucalığı azalır; təzyiq qradiyenti az olduqdca, əmələgələn küy uğuldayıcı xarakter alır və s əsinin gücü axan qanın həcmindən asılıdır. Təzyiq qradiyentinin və axan qan h əcminin çoxluğunda güclü, uca, kobud küylər əmələ gəlir (harsh). Hazırda ürək-qan damar küyləri qovulma, sistolik və diastolik olmaqla üç qrupa ayırd olunur. Aortal və ağciyər arteriyası stenozu zamanı qapaqların üzərindən anteqrad sistolik qan axını ilə əlaqədar olaraq əmələ gələn küylər qovulma küyləri adlanır. Sistola zamanı qanın axınına qarşı obstruksiya olmadan (qeyri-obstruktiv) əmələ gələn küylər sistolik adlanır. Diastolik küylər diastola ilə əlaqədardır. Qan axınına qarşı obstruksiya olmadan baş verən sistolik küylərə aşağıdakılar aiddir: - qan c ərəyanı sürətinin artması nəticəsində, dəyişilməmiş d əlikdən və qapağın üzərindən keçərkən normal təzyiq qradiyenti fonunda əmələ gələn sistolik küy (döş qəfəsinin nazikliyind ə çox səssiz-küysüz otaqda eşitmək olar); - ür əyin atım həcminin və sürətinin artması zamanı əmələ g ələn sistolik küy; - qanın turbulentliyi ilə əlaqədar sistolik küy; - aortanın sklerozu ilə əlaqədar əmələ gələn sistolik küy; - aorta-ç əpər bucağının dəyişilməsi, daha doğrusu böyüməsi il ə əlaqədar meydana çıxan sistolik küy; - dilatasiya olunmuş aortaya və ya arteriyaya atılan qanın yaratdığı sistolik küy. 55 Aortanın və ya ağciyər arteriyasının dilatasiyası, anevrizması bir qayda olaraq qısa sistolik küylə səciyyələnir. Qovulma küyləri birinci tondan d ərhal sonra başlanır, artan-azalan xarakter daşıyır, ikinci tonunun əvvəlində qurtarır, diastolanın uzanması ilə əlaqədar olaraq güclənir. Ür ək qapaqlarının intakt vəziyyətində, səssiz-küysüz tam sakit otaqda, döş sümüyünün sol kənarında, qan cərəyanının sürəti ilə əlaqədar olaraq meydana çıxan və patoloji olmayan küylər, təsadüflərin 52-55% hallar ında eşidilə bilər. Ürəyin atım həcmi artdıqda, qanın qatılığı və yapışqanlığı azaldıqda, anemiya zamanı, bradikardiyada eşidilən sistolik küyl ər, qan həcminin çoxalması, sirkulyasiya edən qanın artması ilə əlaqədardır. Qeyd etm ək lazımdır ki, qulaqcıqlararası çəpərin defekti ilə mitral stenozun birg ə mövcudluğu Lutembaşer sindromu adlanır. Onun qedişində meydana çıxan sistolik küy, güclənmiş qan cərayanının genişlənmiş ağciyər arteriyasından keçməsi ilə əlaqədardır. Bu küy ür əyin sağ mədəciyinin genişlənməsi hesabına zirvəyə ötürülür. Onu da qeyd ed ək ki, dilatasiyaya uğramış ağciyər arteriyası, çox vaxt plevra ilə bitişmələr əmələ gətirir. Sonuncu, sözügedən küyü gücləndirir. O, çox vax t xışıldayıcı, cırıldayıcı və guruldayıcı xarakter daşıyır. Döş qəfəsinin anadang əlmə darlığında ağciyər arteriyasında qovulma küyü əmələ gəlir. Onu s əhvən ağciyər arteriyasının stenozu və ya qulaqcıqlararası çəpərin defekti kimi q əbul edirlər. B əzi hallarda, xüsusilə uşaqlarda qeyri-patoloji sistolik küylər eşidilir. Onlar qapaq üzərində təzyiq qradiyentinin bir qədər, yəni yüngül d ərəcədə artması zamanı, vızıldayıcı xarakterdə eşidilir. Dem ək olar ki, təsadüflərin 50%-də, yaşı 50-dən çox olan şəxslərdə aortanın üzərində onun və ya qapağının stenozu ilə əlaqədar olmayan sklerotik küy eşidilir. Onların arasında miokard infarktını keçirmiş, arterial hipertenziyaya malik şəxslər, ürəyin sol mədəciyinin EKQ olaraq hipertrofiya əlamətləri olan adamlar rast gəlinə bilər. Sonuncu halda rastg əlinmə göstərici 30%-ə düşə bilər. Sözügedən küy aortanın sklerozlaşması, fibrozlaşması, kalsifikasiyası, qalınlaşması, bərkişməsi hesabına və onun qapağının rigidliyi nəticəsində meydana çıxır. Aortal sistolik küy 2- ci qabırğaarası sahədə, döş sümüyünün sağ kənarında daha yaxşı eşidilir. Aortal qapaq mənşəli küy boyuna, boyun damarlarına, yuxu arteriyalarına, əsasən də sol yuxu arteriyasına irradiasiya olunur. Aortal küy sağ yuxu arteriyasına daha güclü irradiasiya olunduğu hallarda, aortanın qapaqüstü stenozundan fikirləşmək daha düzğündür. Mitral stenozda, mitral requrgit asiya zamanı, ürək çatışmazlığı baş verdikd ə, yaşla əlaqədar olaraq döş qəfəsinin ön-arxa ölçüsü böyüdükdə, aortanın kökündə dəyişikliklər baş verdikdə və sair hallarda aortal sistolik küyün ucalığı azalır, yəni, o nisbətən zəif eşidilir. 56 Yüklə 3,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|