S, Qorayevning «Toponimika» qo'llanmasi toponimikaning ilmiy-nazariy asoslariga feamda O'zbekiston toponimiyasiga bag'ishlangan va shubhasiz, ijtimoiy hajitda gujnanitar fanJaming eng dolzarb

Terakzor,  Terakli,  Teraktagi,  Tol,  Toldi,  Toldiquduq,  Tolzor,  Tollisoy,  Tolliq, 

Tolliqishloq,  Tolliqo'rg'on,  Tolmazor,  Tut,  Tutzor,  Tutli,  Uzumzor,  Shaftoli, 

Shaftolizor, Yakkaarcha, Yakkatol, Qatorterak, Qatortol, Qartortut, Qizilgul, Atirgul, 

Qiziltol,  Qiziltut,  Qorayog'och,  Qorajiyda,  Qoratol,  Qushyog'och,  Qo'shchinor 

va 

h.k. Bundan tashqari 

bog' 

(Bog'zor, Bog'obod, Bog'iston kabi), 

gul 

(Gulzor, Guliston, 

Gulshan) kabi so'zlardan tarkib topgan oykonimlar ham anchagina uchraydi. 

Umuman  olganda,  gidrooykonimlar  hamda  orooykonimlarga  nisbatan 

fitooykonimlar  kamroq  uchraydi.  Buning  asosiy,  sababi  shundaki,  inson  o'z  hayoti 

uchun  birinchi  galda  qandaydir  suv  manbai  yaqinidan  makon  tanlagan  va  manzilni 

ham  ko'proq  shu  suv  manbai  nomi  bilan  atagan,  aholi  punktining  tevarak-atrofdan 

farq  qiladigan  geomorfologik  xususiyati  shahar-qishloq  nomi  uchun  muhim 

ko'rsatkich  hisoblangan.  Hamma  joy  tog'u  toshlardan  iborat  bo'lgani  hududda 

tog' 

so'zi joy nomi shaklida ko'p uchramaydi yoki hamma  maydonda bug'doy ekiladigan 

o'lkada 

bug’doyzor 

toponimi  xarakterli  hisoblanmaydi.  Bog'u-rog'lardan  iborat 

Q'zbekistonda 

bog’ 

so'zi oykonim shaklida son-sanoqsiz takrorlanavermaydi. 

g) 

Zootoponimik  oykanimlar  – 

hayvon  nomlari  bilan  atalgan  aholi  punktlari. 

Bunday  oykonimlar  tarkibida 

ayg'ir,  baliq,  bahrin,  bedana,  biya,  burga,  burgut, 

buvra,  bug'ra,  bo'ri,  do'lta  («sirtlon»),  Hon  –  jilon,  karp,  laylak,  ot,  tuya,  chag'a, 

chigirtka,  chovli,  shag'ol,  echki,  eshak,  qarsak,  qarchig'ay,  qarg'a,  qulon,  g'ajir 

(g'ajimoq-fe'lidan  o'limtikxo'r  beso'naqay  qush,  tasqara  ham  deyiladi)  kabi  nomlar 

uchraydi. Bunday nomlar hammasi bo'lib,  1 foizdan oshmaydi. 

Zootoponimlarni  farqlashning  qiyinligi  shundaki,  bir  qancha  urug'-aymoq 

vakillari  falon  hayvondan  tarqalganmiz  deb,  ularni  muqaddas  bilishgan.  Bu 

toponimik  hodisa  «totem»  deb  ataladi.  Masalan, 

bahrin 

(lochinning  eng  olg'ir  turi) 

bug'ra  –

  buvra, 

Hon,  chovli 

(ov  qushi), 

shag'ol 

(chiyabo'ri), 

echki,  qarsaq 

(cho'l 

tulkisi),  qulon  (yovvoyi  ot)  kabi  urug'lar  ma'lum.  Burqut  degan  urug'  ham  asli 

«burgut» ma'nosini bildirsa kerak. Masalan, qozoyoqli degan o'zbek urug'i bor; uning 

tamg'asi  shaklan  g'ozning  panjasiga  o'xshaydi.  G'oz  qadimgi  turkiy  tilda,  hozirgi 

qozoq,  qirg'iz  va  tojik  tillarida  ham  qaz  deyiladi.  Etnonim  inobatga  olinsa,  burqut 

urug'ining nomi burgutdan olinganini payqash qiyin emas. 

Uzoq  o'tmishda  kishi  hayoti  tabiat  bilan  chambarchas  bog'liq  bo'lganini  esga 

olsak,  tabiiy  geografik  nomlar  ilgarilari  hozirgiga  nisbatan  katta  o'rin  tutganini 

tasavvur  qilish  mumkin.  Hayvonlarning  nomlaridan  kelib  chiqqan  aholi  punktlari  – 

zoooykonimlarni  esga  olaylik: 

Ayg'ir,  Ayg'irtepa,  Baliqli,  Baliqliko'l,  Bahrin, 

Bedana,  Biya,  Burgali,  Burgalik,  Burgutqala,  Bo'risoy,  Bo'ritepa,  Do'lta,  Do'ltali, 

Ilonli,  Karpko'l,  Laylaklar,  Laylakon,  Laylakoya,  Laylakxona,  Oqboyra,  Oqechki, 

Malaxteza,  Chag'ali 

(chag'alay), 

Chigirtkali,  Chovli,  Chovlisoy,  Shag'ol,  Shag'olak,