S, Qorayevning «Toponimika» qo'llanmasi toponimikaning ilmiy-nazariy asoslariga feamda O'zbekiston toponimiyasiga bag'ishlangan va shubhasiz, ijtimoiy hajitda gujnanitar fanJaming eng dolzarb

pushta 

(tepalik), 

jar,  yayloq 

---

(yozgi  qo'nish  joyi), 

botqoqlik,  qorasuv,  tuz 

(tekisiik), 

tangi 

(tor  dara), 

obgir 

(botqoqlik), 

qo'ruq 

(qo'riqxona), 

o'rchin 

(okrug), 

uchma 

(tik  yonbag'ir), 

yoz 

(ko'klam), 

dobon 

(dovon), 

ko'tal 

(dovon,  oshuv), 

julga 

(vodiy,  soylik), 

qol 

(soy), 

quruq  qo'l 

(quruq  soylik), 

dara,  soy,  tepa,  tumshuq,  bandar 

(savdo  shahri), 

takob, 

tagob 

(o'zan, zax yer), 

pargana 

(viloyat), 

band 

(dovon, tog' yoli), 

dara, parcha tog', 

gardona 

(bo'yin), 

liyor 

(yo'l), 

suvsiz  qo'l 

(soylik), 

o'lang 

(o'tloq,  ko'kalamzor), 

aymoqot,  quruq  rud 

(quruq  o'zan), 

tog'  kamari,  chig'ir 

(chiyir,  tor  yo'l), 

kimson 

(oltin), 

chopqun 

(bo'ron), 

uchma 

(tik  yonbag'ir), 

langat,  yozi 

(dala,  dasht), 

o'rdu 

(o'rda), 

dasht, kadxudo, oila 

(xo'jalik), 

shoxob, jar, yakraqa 

(yolg'izoyoq yo'l), 

sahro, 

biyobon, balandi 

(tepalik), 

koriz, tog' etagi, yurt 

(qo'nish joyi), 

ushoq tog'lar, jangal 

(o'rmon), 

la'limi 

(bahorikorlik), 

jazoyir 

(orol), 

birinj 

(bronza), 

sel,  ko'ra,  chiyni 

(chini), 

qiyo 

(qoya), 

yomchi 

(yom  xodimi), 

chordara 

(korovulxona), 

to'qay 

(daryo 

tirsagi), 

orol, jar, balchiq, sol.

 

O'simlik  hamda  hayvonlarning  bundan  besh  asr  oldin  qanday  nomlar  bilan 

atalishi  ham  toponirnika  uchun  ahamiyatlidir.  Bobur  zamonida 

kark 

(karkidon), 

qulon, bug'u mara,

t

 kiyik 

kabi hayvonlar juda serob bo'lgan va bir qancha joylar  shu 

hayvon nomlari bilan atalgan. Karkxona, Qulonlisoy, Maralboshi, Kiyikli va hokazo. 

Bobur  davridan  hozirgacha  deyarli  o'zgarmagan  hayvon  nomlari: 

bo'dana 

(bedana), 

kiyik,  maral,  qulon,  qo'ton,  qoz 

(g'oz), 

tovuq,  qarqara,  qarchig'ay,  tuyg'un 

(oq 

qarchig'ay), 

fil,  arqar,  kish 

(sobol), 

shag'al 

(chiyabo'ri), 

sor,  olaqarg'a,  qarlug'och 

(qaldurg'och), 

zog'cha,  itning  kuchugi 

(it-vachcha)  va  boshqalar.  Ba'zi  hayvonlar 

hozir  boshqacharoq  nom  bilan  ataladi: 

ars  - 

oqsuvsar  yoki  oqsichqon, 

govmish  - 

buyvol, 

kark -

 karkidon, 

bag'riqaro - 

qorabovur, 

buqalamun -

 xameleon, 

uy - 

sigir va 

hokazo. Bulardan tashqari 

shahboz 

(qush), 

dang 

(qush), 

tupchoq ot, sahroyi qo 'tos, 

yozi  galahrasi,  shorak

s

  dariy,  durroj,  pulpakor,  sahroyi  tovuq,  chalsiy,  shorn,  chir, 

xarchal, charz, lug'dor, soras 

(teva-turna), 

uqor, bo'zak, zumaj, shahroh, sherri obiy, 

kels, sepsar, xuki obiy, karyol 

kabi ko'pdan ko'p hayvon nomlari tilga olingan. Bular 

asosan Afg'oniston va Hindistonda uchraydigan hayvonlar. 

«Boburnoma»da  o'simliklardan 

sebarga,  tobulg'u 

(tovilg'i), 

qorayig'och 

(qayrag'och), 

chilg'o'za, sanjid, norunj 

(apelsin), 

turunj, amluk, emluk yig'ochi, butaki 

(betaga), 

xanjak 

(janjaq), 

qulon  quyrug'i,  ko'k  shivoq 

(shuvoq), 

sunbul,  omonqora, 

bodinjon 

(baqlajon), 

kish-mish-maviz 

(mayiz), 

tol,  g'aynolucha,  funduk,  biqi,  g'o'za, 

limu 

(limon). 

qizilgul 

(atirgul), 

obnus  yig'ochi 

kabilar  qayd  qilingan.  Bu  o'simlik 

nomlaridan ko'plari hozir boshqacha ataladi. 

Bobur  juda  ko'p  urug',  qabilalar  nomini  tilga  oiadi.  Shunisi  xarakterliki,  kishi 

ismi bilan birga ko'pincha uning qaysi urug'dan ekani aytib o'tiladi: Masalan, Ibrohim 

soru minglig' urug'idan edi, Amir mo'g'ul, Zunnun arg'un va o'gii Shoh Shujo' arg'un, 

Qosim  qavchin,  Oq  qo'yluk  uzun  Hasan,  Hamzabiy  mang'it,  Shayx  Abdulla  barlos, 

Qosim  jaloyir,  Tohir  do'lday  va  hokazo.  Barlos,  jaioyir,  do'lday  qabilalari  ayniqsa 

tez-tez tilga olingan, chunki Bobur armiyasining asosini ana shu uch qabila vakillari 

tashkil  etgan.  Bobur  qabilalarning  qaysi  tilda  gaplashishiga  ham  e'tibor  bergan. 

«Boburnoma»dagi kishi nomiari maxsus tadqiqot manbayidir. 

A D A B I YO T L A R: 

1.

 

Каримов И. А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. – -T.: Шарқ, 1998. 

---

2.

 

Каримов  И.  А.  Ўзбекистон  XXI  аср  бўсағасида:  хавфсизликка 

таҳдид,  барқарорлик  шартлари  ва  тараққиёт  кафолатлари  // 

Хавфсизлик  ва  барқарор  тараққиёт  йўлида.  6  –  жилд.  –  Т.: 

Ўзбекистон, 1997. – 326 б. 

3.

 

Karimov  I.  A.  Yuksak  ma’naviyat  –  yengilmas  kuch.  –  Toshkent: 

Ma’naviyat, 2008. –  176 в. 

4.

 

Zaxiriddin Muhammad Bobur. Boburnoma. – T., 1960. 

5.

 

"Avesto" va uning insoniyat taraqqiyotidagi o`rni. – T.: Fan, 2001. 

6.

 

 Nizomiddiy SHomiy. Zafarnoma. – T.: O`zbekiston, 1996. 

7.

 

Sogdiyskie  dokumenti  s  gori  Mug,  yuridicheskie  dokumenti  i  pis'ma. 

Perevod i kommentarii Livshitsa. Vipusk II. –  M., 1962. 

8.

 

Qorayev S. Toponomika. – T., 2006. – 320 b.