S, Qorayevning «Toponimika» qo'llanmasi toponimikaning ilmiy-nazariy asoslariga feamda O'zbekiston toponimiyasiga bag'ishlangan va shubhasiz, ijtimoiy hajitda gujnanitar fanJaming eng dolzarb

talagay  -

balandlik 

degani. 

Tunqotar  –  ilgarilari  podsho  turgan  joyni  kechasi  qo'riqlab  turadigan  soqchi, 

tungi  qorovul. 

Tunqotar 

degan  urug'  ham  bo'lgan  (masalan,  qirg'izlarda; 

qoraqalpoqlarda 

tungatar 

deb  ham  atalgan).  Bag'dod,  Vobkent  tumanlaridagi 

Tongotar oykonimi o'sha 

tunqotar 

atamasining o'zgargan shakli. 

To'rtko'l  –  vayrona,  qo'rg'on  xarobaisi. 

To'rtko'l  – 

to'rtburchak,  kvadrat,  aynan 

chordevor,  ya'ni  choldevor.  Amudaryo  etagidagi  supasimon  tepaliklar  ham 

choldevorlarga  o'xshaganligi  uchun 

to  'rtko  'liar 

deb  atalgan.  Qoraqalpog’istonning 

To'rtko'l  shahri,  Shovot,  Izboskan,  Urgut,  Payariq,  Bo'zo'tov  tumanlaridagi  To'rtko'l 

qishloqlari nomlari shu atamadan hosil bo'lgan. 

To'qsabo.  Bu  atamaning  bir  necha  ma'nosi  bor.  Buxoro  xonligidagi 

(amirligidagi)  yuksak  harbiy  mansablardan  biri.  Lug'aviy  ma'nosi  ham 

tug’  (

tuq)  – 

«bayroq» so'zidan olingan bo'lib, «o'z bayrog'i bor (qo'shin)» degan ma'noni bildiradi. 

O'zbekiston, 

Jondor 

tumanlarida 

Tuksava 

(Tuxsava), 

Romitan 

tumanida 

Qo'shto'qsoba qishloqlari qayd qilingan. 

2)  O'rta  asriarda  qipchoq  qabilalaridan  biri.  U  keyinchalik  parchalanib  turli 

urug'-qabilalar  tarkibiga  qo'shilib  ketgan.  Masalan,  qozoqlarning  baybaqti  urug'i, 

o'zbeklarning  laqay  qabilasi  tarkibida 

to'qsoba 

shoxi  qayd  qilingan. 

To'qsoba 

etnonimi 

to'q 

va 

saba 

degan  ikki  urug'  nomidan  olingan  bolishi  mumkin. 

To'q 

so'zi 

etnonimlar  tarkibida  uchraydi: 

to'qmang'it,  to'qsaroy,  to'qboy,  to'qmon 

kabi. 

Saba 

«mesh», «sanoch» demak. 

Urganji – joy nomi bilan atalgan qavm. Urganjilar Xorazm poytaxti Urganchni 

Chingizxon  yer  bilan  yakson  qilib  tashlagandan  keyin  Buxoro  tomonga  kelib 

o'rnashib  qolgan  hunarmandlarning  avlodlari.  Boshqa  bir  ma'lumotlarga  ko'ra  XVII 

---

asr  oxirlarida  Urganchdan  ketib  Buxoro  va  boshqa  yerlarga  o'rnashgan  o'zbeklar. 

Turkmanlarda  ham 

urgenji  (urgenchli) 

etnonimi  bor.  Samarqand,  Buxoro,  Navoiy, 

Andijon,  Namangan  viloyatlarida  Urganji  (Urganjilar,  Urganjiyon,  Urganjixona) 

qishloqlari anchagina uchraydi. 

Xalaj  (xalach)  –  qadimiy  turk  qabilasi.  Vakillari  Tojikiston,  Ozarbayjon, 

O'zbekistonning  ba'zi  joylarida  yashagan.  Vobkent  tumanida  Xalaj,  Shofirkon, 

Vobkent tumanlarida Xalajiyon, Ishtixon tumanida Xalajon qishloqlari qayd qilingan. 

Mahmud  Qoshg'ariy 

xalach 

asll «qol och», ya'ni «och qol» degan ma'noni bildiradi 

degan edi. Xalajlar husnli, chiroyli kishilar bo'lar emish. 

Chambil – dostonlarda afsonaviy yurt nomi. 

Chambil 

degan etnonim ham bor. 

Qo'ng'irot  qabilasining  qanjig'ali  va  qo'shtamg'ali  urug'larining  bir  bo'limi 

chambil 

deb  atalgan.  Xovos,  Denov,  Ishtixon,  Norin  tumanlarida  Chambil,  Bulung'ur 

tumanida Chambiltepa qishloqlari ana shu etnonimdan nom olgan. 

Chek  –  ulush,  hissa,  toponimiyada  xususiy  yer  uchastkasi,  xonning  va  oila 

a'zolarining,  amaldorlar,  ruhoniylar,  mashhur  shaxslarning,  umuman,  har  qanday 

kishilarning  xususiy  yerlari.  1909  yilgi  ro'yxatga  ko'ra,  Qo'qon,  Marg'ilon,  Andijon, 

O'sh uyezdlarida 50 dan ortiq joy nomi tarkibida 

chek 

so'zi uchraydi.  

Chimboy  –  ko'chmanchi  o'zbeklarda  urug'  nomi.  Go'zalkent,  Kitob,  Beshariq, 

Quva  tumanlarida  Chimboy,  Bo'stonliq  tumanida  Chimboyliq  qishloqlari  bor. 

Qoraqalpog'istondagi  Chimboy  shahri  Shiniboy-Shimboy  (o'zbekcha  talaffuzda 

Chimboy) shu yerni obod qilgan kishining ismi emish.  

Chorbog' – aynan «to'rt bog'», ya'ni tokzor, mevali bog', tabiiy istirohat bog'i va 

poliz.  XIV-XV  asrlarda  Amir  Temurning  Samarqandda  14  chorbog'i  bo'lgan. 

Bog'larning gir atrofi saroylar bilan o'ralgan edi. XV-XVI asrlarda