Şamil Vəliyev – 50
|
64 məhsulu olan musiqi folklorumuzda torpağımızın müqəddəsliyi, namus və azadlıq uğrunda mübarizəmiz, heyrətamiz igidliklərimiz, sevincimiz, kədərimiz öz parlaq əksini tapmışdır. Vətən məhəbbətindən, ağsaqqal-ağbirçək hörmətindən ürək dolusu söz açan bu misilsiz təranələr, sözün əsl mənasında, elimizin mənəviyyat pasportu sayıla bilər. Bu tükənməz xəzinəyə bələd olmaq vətən övladı kimi şərəfli ad daşıyan hər bir elsevərin ümdə borcudur. Azərbaycan şifahi-professional musiqisinin aparıcı janrı nuğamatdır. Qəliz sturukturuna , həcm və əhatə dairəsinə, fəlsəfi mahiyyətinə görə muğamlar monumental və möhtəşəm sənət abidələridir. Bəşər tarixinin müxtəlif taleli şəxsiyyətləri iki şeyə - ədəbiyyata və musiqiyə böyük maraq göstərmiş, ona mənəvi qaynaq kimi baxmışlar. J.J.Russoya görə, musiqidəki “harmoniya təbiətin özündə bir prinsipdir”: buna görə də o, bütün xalqlar üçün ümumidir. Dünya ədəbiyyatı salnaməsində qiymətli sənət inciləri ilə xüsusi yer tutmuş Höte, Balzak,Tolstoy və başqaları musiqini ilham mənbəyi, qüssə və kədəri dağıdan qüdrətli vasitə kimi yüksək qiymətləndirmişlər. Əbdi bəy Şirazi yazmışdır: ”Musiqi cana səfa və ürəyə şəfa bəxş edəndir. Hey ruha təsir edən, dəf dini-imanı aparan, ərqanun könüllərini qarət edən, cəng şur salan, ud atəş vuran, tənbur aşiq oxşayan... bərbat bir Babil səhridir. Bax, budur musiqinin qüdrəti”. Musiqi insanın hiss və duyğularının harmonik ladlarda ifadəsidir. Çoxjanrlı, müxtəlif formalı musiqi əsərləri həyat, təbiət və cəmiyyət hadisələri haqqında insan duyğularıdır. Bu duyğular insana əxlaqi gözəllik, mənəvi saflıq; həyat eşqi bəxş edir, insanı düşündürür, onu həyata bağlayır, humanizm və ədalətin təntənəsinə sonsuz inam oyadır. Zəmanəmizin qüdrətli qəzəlxanı Ə.Vahid yazırdı: Musiqi qəm dağıdır, zövq v erir insana, Dərk etməz bunu onlar ki, səfalətləri var. 65 Musiqimiz çoxjanrlı, müxtəlif formalıdır. Fərəhli milli qürur hissi doğuran budur ki, Azərbaycan musiqisi “bir çox xalqların qəlbinə yol aça bilir. Bu musiqi, xüsusilə, Zaqafqaziya və Orta Asiya xalqlarına daha yaxındır. (Ü.Hacıbəyov). Xalqın mənəvi sərvəti olan musiqimizin yaşaması, təbliği və inkişafında musiqiçilərimizin əməyi böyük, rolu misilsizdir. Onların həyatı bir sıra məziyyətləri ilə qeyri-adidir, hisslərin axarında söz və hərəkət musiqidən bir özgə qüvvət alaraq günəş kimi hərarət verir. Bu yanğını, sevinci, kədəri, xalqın tarixini, eşqini, amalını yaşaya- yaşaya çatdirmaq özü yanğınlardan salamat çıxmaq deməkdir. Əhsən yqaradana... (esse). Muğam bir xəzinədir,açarıdır duyğular, Muğamda sevinc də var, muğamda kədər də var. Muğam mənim xalqımın misilsiz kamalıdır, Tarixidir, eşqidir, arzusu, amalıdır. B.Vahabzadə. “ Musiqi ilə muğam dinləyirəm mən” Musiqi ilə muğam dinləyirəm mən, Muğamat nəğmələr xəzinəsidir. Təmiz məhəbbətlə sevən, sevilən Odlu ürəklərin vurğun səsidir. “Rast”inda məna var göylərdən dərin, “Şahnaz”sədasıdır düşüncələrin. “Şur” Xəstə Qasımın, böyük Mirzənin, Aşıq Ələsgərin zənguləsidir. “Zabul”yada salır hicran qəmini, “Qatar” xatırladır vüsal dəmini. 66 “Mahur”arzuların silsiləsini, Məcnunlar, Kərəmlər nəşidəsidir. “Bayatı-İsfahan”, “Bayatı-Şiraz”, “Hicaz”dəsgahından heç doymaq olmaz. Diqqətlə, həvəslə qulaq as bir az, Ürək tellərinin dəfinəsidir. “Segah”ı nə zaman dinləyirəm mən, Duyğular karvanı keçir qəlbimdən. Gözəl “heyratı”nı elə bil ki, sən, Qoç Koroğlumuzun cəngi səsidir. Çıxıb seyrəngaha bir al səhərdə, Qulağını bir ver “Bayatı kürdə”. Dayan “Səmayi-Şəms” oxunan yerdə, Gör: Necə kamanın inləməsidir? Bu yurdun kamança, qaval səsi də, Çoban tütəyinin gur nəfəsi də. Şirin “Gəraylı”sı, “Şikəstə”si də, Coşğun bir musiqi şəlaləsidir. Səs salmayın, bacılar,sakit olun, qardaşlar, əl saxlayın, uşaqlar... musiqi ilə muğam dinləyirəm mən. Maraqlı, təsirli, mənalı bir hekayət dinləyirəm mən, muğam dinləyəndə... lazım deyil, yazmayın Dədəm Qorqudun tarixini, yanıla bilərsiz, yalnış yazarsınız. O vaxt yaşamamışsız, ancaq muğam yaşayıb. O mənə hər şeyi söyləyir, 67 nurani aşıq sazını öz doğma balası kimi bağrına basıb simlərin dillərilə mənə Dədəm Qorquddan danışır. Qəm karvanı Fizulinin qürbətdə keçmiş həyatından danışmayın, çünki bir az öncə qoca xanəndə Fizulinin məhəbbət və kədər dolu qəzəlini muğam üstə oxuya-oxuya ulu şairin özünü buraya “gətirmişdi”. Mən o müdrik insanı lap yaxından gördüm, əlçatmaz sevgisi önündə səcdə elədim, ətəyindən öpdüm. O sanki bahar günəşi idi. Hərarəti məni yandırmadı, odlu nəfəsi qəlbimi, varlığımı isindirdi və..... məni birdə sevmək üçün məhəbbətin qucağına atdı. Hər şeyi, hər sirri mənə muğam öyrədib və muğam öyrədir: Vətəni, xalqı sevməyi, böyüyə hörməti, Allaha tapınmağı, ədəbi-ərkanı, bu böyük dünyanı.... Beşiyimiz başında analar muğam üstə layla dedilər. Hər gün müəzzin bizi Allah yoluna – həqiqətə muğam üstə səsləyir, bizi ulu yaradanla musiqinin gücü ilə qovuşdurur. Toylarımız da muğamla başlayır, muğamla yaşayır, muğamla sona yetir. Muğam təmizlikdir, muğam haqq və ədalətdir. Muğam saflıqdır, paklıqdır, qeyrətdir, namusdur. Muğam vətənin keşikçisidir, muğam xalqın özüdür. Muğam olsaydı xalqımız öz tarixini, türklüyünü, əqidəsini, dinini, dilini itirib kim bilir nəyə çevriləcəkdi.... Muğam xalqın bütövlüyünü, mənəvi böyüklüyünü tarix boyu nəsil-nəsil özünə çatdırır. Nizamini, Fizulini, Nəsimini, Xəqanini, Xətaini, Seyid Əzimi, Sabiri, Vahidi bizə muğam verib. Muğam onların canında, qanında olub. Onlar muğamı öz istedadları ilə birləşdirib hikmət xəzinələri, söz inciləri yaradıblar və nəhayət, muğam sevgi,məhəbbət sədasıdır. Ah, muğam sədası gəldi, hər şey gözəlləşdi, çiçəklər boy atıb pöhrələndi, dağ şəlaləsi axıb çağladı,bülbüllər cəh-cəh vurdu, səhrada çiçək açdı, qurumuş düzənlərə göy dolu su çiləndi, göydən zər səpələndi. Muğam sədası gəldi, mələk kimi ucaboy, incəbel qızlar qızılgüllərin, çiçəklərin arasıyla, üstlərinə zər səpələnərkən, yağış onları islada-islada gülüşərək qaçışdılar, səsləri bülbüllərin cəh-cəhinə qarışdı. Donları yağışdan islanıb bədənlərinə yapışdı. Qızılı saçlardan süzülən yağış damlaları qönçə Yüklə Dostları ilə paylaş:
|