nəmazgah " - "namaz qılacaq ye r",
"tirdan” - "oq qoyacaq “qab", "dukdan " - "ig qoyacaq qab" ,
"udsuz" - "
tüstü yakacaq qab" və s.
Bəvazicinin “Kəvamilüt-təbir”də işlətdiyi
anadandoğma, yolkəsici, gerçəksözlü, boğaztutar, çəribaşı, mürəkkəb sözləri də
diqqəti çəkir.
Öncə bu sözlərdən birincisinin (anadandoğma) işləndiyi
cümləni veririk:
Əgər bir kimsənə kəndü əllərin anadandoğma quru görsə, sədəqə etməkdən və xeyr işdən qala. Nümunədən göründüyü kimi,
anadandoğma sözü burada
elə müasir ədəbi dilimizdə daşıdığı anlamdadır. Məlum olduğu
kimi, bu söz çağdaş dilimizdə həm
anadandoğma, həm də
ana- dangəlmə şəklində işlənir, lakin sonuncu daha işləkdir. Farsca
mətndə onun qarşılığı
madərzad sözüdür ki, bu leksemə də ha-
zırda
lüt-madərzad şəklində rast gəlirik . Qeyd edək ki, farsmən-
şəli
madərzad istər mənaca, istərsə də quruluşca
anadandoğma sözü ilə üst-üstə düşür:
madər ana deməkdir,
zad isə
zade (do-
ğulmuş övlad) sözünün qısaldılmış formasıdır. Maraqlıdır ki,
anadandoğma mürəkkəb sözü klassik türk mətnlərinə dair lüğət-
lərdə qeydə alınmamışdır. Bununla belə, XV əsr Azərbaycan
şairi – mütərcimi Şirazinin “Gülşəni-raz” tərcüməsində həmin
sözə rast gəlirik:
Anadandoğma gözsüz kimi hali Kimin ki olsa təriqi etizali 1 . 1
Nağısoylu Möhsün. Şirazinin “Gülşəni-raz” tərcüməsi. Bakı, Nurlan, 2004,
səh.174.
90
Bəvazicinin işlətdiyi
yolkəsici mürəkkəb sözünün orijinal-
dakı əsli farsmənşəli
rahzən sözüdür. Bu sözün birinci tərəfi
–
