Seçilmiş əsərləri
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
317 Taleyran yüngülcə təzim edərək: – Zat-aliləri, siz danışıqlar mizinin arxasında da döyüş meydanındakı general Bonapartsınız… Napoleon gülümsədi: – Məni üzümə çox tərifləməyin, Taleyran,– dedi və diqqətlə xarici işlər nazirinin gözlərinin içinə baxdı.– Məni arxamca tərifləyin… Taleyran gözlərini Napoleonun nəzərləri altından çəkdi və yenə yüngülcə təzim edərək getmək istədi: – Icazənizlə… – Dayanın, Taleyran! – Napoleon onu saxladı və əllərini arxasında çarpazlayıb otaqda var-gəl etməyə başladı. – Dayanın… Napoleon otaqda var-gəl etdikcə, Taleyran nigarançılıq dolu nəzərlərlə ona baxırdı. Nəhayət, Napoleon eləcə var-gəl edə-edə və Taleyrana baxmayaraq dilləndi: – Fətəli şaha mənim adımdan məktub hazırlayın. – Fətəli şaha? – deyə Taleyran təəccüblə soruşdu. – Bəli! – Nə məzmunda? – O, Xəzər dənizini rusların üzünə bağlasın. Rusiya Cənubi Qafqazı götürsə, bununla kifayətləməyəcək, Iranın şimal bölgələrini də ələ almaq istəyəcək. Fransa Iran ilə Rusiya əleyhinə gizli müqavilə bağlamağı təklif edir. Iran Rusiya ilə müharibəyə başlasa, biz hər vasitə ilə Fətəli şaha kömək etməyə hazırıq. Məzmun aydındır? Taleyran cavab vermədi. Napoleon hirslə: – Taleyran, – dedi.– siz istəmirsiz ki, mən güclü olum! Mən bunu bilirəm, Taleyran! Çünki siz Fransanı yox, özünüzü düşünürsünüz! Siz zəif hökmdarın yanında qüdrətli nazir olmaq istəyirsiniz! – Napoleon daha da sürətlə var-gəl etməyə başladı.– Mən niyə sizə dözürəm, Taleyran? Necə bilirsiz? Taleyran: – Mən başqa şey barədə düşünürəm, zat-aliləri…– dedi. – Hansı başqa şeylər barədə? Hə? – Üzr istəyirəm, zat-aliləri, mən…– Taleyran özünü saxladı və sözünün ardını demədi. Napoleon bir anlıq ayaq saxlayıb ona baxdı: – Cəsarət etmirsiz deməyə?! Taleyran cəsarət etdi: – Mən siyasi əxlaq barədə düşünürəm, zat-aliləri… – Nə?– Napoleon heyrətlə xarici işlər nazirinə baxdı.– Siyasi əxlaq barədə düşünürsüz? – Və sürətlə addımlayaraq düz Taleyranın qarşısında dayanıb gözlərini altdan yuxarı onun sifətinə zillədi.– Sizin siyasi əxlaqdan danışmağa haqqınız çatır?! Taleyran təzim edib: – Icazənizlə…– dedi və çevrilib axsaya-axsaya qapıya tərəf getdi. Napoleon onun ardınca: – Məktubu gözləyirəm, Taleyran!– dedi. Taleyran otaqdan çıxdı. 318 11. Ağ atın dəli gözləri, elə bil, yeri, göyü görmürdü… Saday bəy sıldırım qayaların təpəsi ilə ağ atı çap ki, çapasan – çapırdı. Və Saday bəy atın belində dodaqlarını sıxıb, gözlərini kip qapamışdı və dünyanı görmək istəmirdi… 12. Xan sarayının qadınlara məxsus hissəsində qız–gəlin qaynaşırdı. Ağabəyim Ağa böyük güzgünün qarşısında oturmuşdu və kənizlər xan qızını bəzəyirdilər. Tuba xanım Ağabəyim Ağanın yanında oturmuşdu və qızının əlini əlinə alıb oxşayırdı. – Elə ki, çətin vaxtların oldu, elə ki, ürəyin qısıldı, məni yadına sal, qızım, məni gətir gözlərinin qabağına. – Tuba xanım deyirdi.– Mən Avar hakimi Ümmə xanın bacısı kimi həyatımda birinci dəfə Dağıstandan çıxıb Qarabağa, xan atana zövcə gələndə, səndən kiçik idim… Indi görürsən, maşallah, hər şey qaydasındadı…– Uzaq günlərin xatirəsi Tuba xanımın gözlərinə işartı gətirdi, qadını gülümsətdü. – Bu sözləri ki, indi mən sənə deyirəm, Ağabəyim, bu sözləri beləcə, o vaxt, məni Qarabağa yola salanda rəhmətlik anam Çiçəkbanu mənə deyirdi… Çiçəkbanu, sənin nənən, bilirsən, çərkəz xanı Sabutay xanın qızı idi, çərkəz ellərindən Dağıstana gəlmişdi… Allah qoysa, heç bilməyəcəksən ki, vaxt necə keçdi, sən də qızını uzaq ellərə yola salanda, ona bu sözləri deyəcəksən… Yaxşıdı, pisdi, amma xanzadə, şahzadə xanımların taleyinə belə yazılıb… 13. Dağlar arasından dolanan Molla Nəsrəddin yolu ilə Şuşadan arana doğru üzüaşağı bir karvan gedirdi… … Saday bəy qabağını kəsən ağac budaqlarını, kol-kosu əlləri ilə o tərəf-bu tərəfə yara-yara irəliləyirdi… … Ağabəyim Ağa iki kənizi ilə bərabər faytonda oturmuşdu. Əbülfət ağa at belində faytonun yanınca gedirdi. Ağabəyim Ağa başını qaldırıb Şuşa dağlarına baxdı və: – Əbülfət, – dedi.– Görəsən biz bir də bu yerlərə qayıdacağıq? Əbülfət ağa gülümsəyib: – Əlbəttə!..– dedi. Ağabəyim Ağa eləcə Şuşa dağlarına baxa-baxa: – Sən qayıda bilərsən, bəs mən?– soruşdu. Əbülfət ağa: – Kim bilir, bacı? – dedi.– Iran qüdrətli məmləkətdi… Bəlkə sən bu yerlərin şahbanusu kimi haçansa təzədən bu yerlərə baş çəkdin?! Ağabəyim Ağa: 319 – Yox, Əbülfət, istəmirəm…– pıçıldadı. – Istəmirəm… Bu yerlərin şahbanusu olmaq istəmirəm… Bu yerlərin şahbanusu olmasın, Əbülfət… Guya ki, dünyanın işləri Əbülfət ağadan asılı idi… … Bu dəm Saday bəy isə dağın başında dayanıb get-gedə yolu burulub gözdən itən karvanın ardınca baxırdı… 14. 9 oktyabr 1803–cü il. Şuşa. Xan sarayı. Ibrahim xan otağın qapısı qarşısında dayanıb qonaqlarını qarşılayırdı. Mirmöhsün ağa da onun yanında idi. Xidmətçi bərkdən elan etdi: – Naxçıvan xanı əlahəzrət Kəlbəli xan! Kəlbəli xan içəri girdi, Ibrahim xanla qucaqlaşdılar, Axund Mirmöhsün ağa ilə əl tutuşdular. Xidmətçi yenə də bərkdən elan etdi: – Irəvan xanı əlahəzrət Məhəmməd xan! Məhəmməd xan da içəri daxil oldu və o da Ibrahim xanla qucaqlaşdı, Axund Mirmöhsün ağa ilə əl tutuşdu. Xidmətçi dişarı çıxdı. Ibrahim xan: – Qarabağa təşrif buyurmağınız məni çox şad edib, qardaşlar, – dedi.– Dünən xəbər çatdı ki, gəlirsiniz. Xoş gəlib, səfa gətiribsiniz. Bütün Qarabağ sizin öz doğma el-obanızdı. Buyurun, əyləşin. Qonaqlar taxtlara sərilmiş döşəkcələrin üstündə əyləşdilər. Ibrahim xan da onlarla üzbəüz əyləşdi. Axund Mirmöhsün ağa bir az kənarda oturdu. Ibrahim xan: – Necəsiniz?– soruşdu.– Nə var, nə yox? Çoxdandı görüşmürük… Kəlbəli xan: – Necəliyimiz, güman edirəm ki, cənabınıza yaxşı məlumdu,– dedi və bir başa mətləbə keçdi.– Məhəmməd xan qardaşımızla qərar verdik ki, səninlə məsləhətləşməyə gələk, Ibrahim xan. Cavad xana da sifariş göndərmişik ki, münasib bilsə, məşvərət üçün təcili bura gəlsin. Sizin, bir ağsaqqal kimi, qapınızın həmişə bizim üzümüzə açıq olduğunu biz yaxşı bilirik, Ibrahim xan. Ibrahim xan: – Təşəkkür edirəm, – dedi. Kəlbəli xan: – Məsələ vacib, zaman məhduddur, – deyə sözünə davam etdi.– Padşah Aleksandrın böyük generalı Sisianov daha gəlib Tiflisdə əyləşib. Məhəmməd xan əsəbi halda dilləndi: – O, bizim Irəvan xanlığından da, Naxçıvan xanlığından da tələb edir ki, rus padşahına tabe olaq!.. Ibrahim xan: – Mən bunu iki gün bundan qabaq eşitmişəm,–dedi.– Bəs siz nə fikirdəsiniz? Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|