ŞƏKİ Üsyanlari
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
61
kütlələr kolxozlara cəlb edilməli, taxıl talvarları yaradılmalıdır. «Məhsul və kollektivləşmə günü» kütləvi istehsalat bayramı, kolxozçuların, ortababların və yoxsulların qolçomaqlarla mübarizəyə səfərbərliyə alınması günüdür. 58
mübarizədən imtina edilmir. Ortabab və yoxsul kəndliləri onların təsir dairəsindən qoparmaq üçün inzibati təzyiq formaları qismən təbliğatı, ideoloji vasitələrlə, psixoloji təsir formaları ilə əvəz olunurdu.
58
Şəki arxivi. Əsas fondu 1, saxlama vahidi 13
62
Vətən tarixi milli idrakın inkişafına təkan verən başlıca amildir. Milli özünüdəyərləndirmə keçmişdən gəlir. Ağac torpağın dərinliklərinə uzanan kökləri vasitəsi ilə ucalmaq, yüksəlmək imkanı əldə etdiyi kimi, xalq da milli yüksəliş üçün mənəvi gücü tarixdən alır. Tarixin milli idrakın məkanı olduğunu yaxşı anlayan imperiya ideoloqları xalqımıza baş ucalığı gətirən tarixi hadisələri kommunist ideologiyasının ehkamları nöqteyi-nəzərindən izah etməklə əsaslı təhrifə məruz qoymuş və həmin məkanı əlimizdən almağa çalışmışlar. Başqa sözlə tariximizi təhrif etməklə milli təfəkkürə pozucu təsir göstərmək və Milli özünüdərk prosesini ləngitmək həmin ideologiyanın əsas hədəfi olmuşdur. 1918-20-ci illərdə mövcud olmuş Milli hökumətin irəli sürdüyü məramnamənin təməl prinsiplərindən biri belə idi: millətin əksəriyyəti rəncbərdir. Rəncbərin maaşı, həyatının təminatı torpaqdır. Torpaq abad olarsa millət də məsud olar . Sovet hökuməti kəndlini torpaqdan və əməyinin nəticələrindən məhrum etməklə əlini işdən soyutmuş, torpağı abad yox, bərbad vəziyyətə salmışdı. Kənd təsərrüfatının olduqca ağır vəziyyətə düşməsi hakimiyyətin ən yuxarı pillələrində belə etiraf olunmuşdu. Kollektivləşmədən 10 il sonra ЦИК(b)P MK katibi səviyyəsində bildirilmişdi ki, azad kəndli təsərrüfatı ilə müqayisədə kolxozçuların əmək məhsuldarlığı xeyli aşağıdır. 1931-ci il fevralın 28-dən martın 1-nə kimi Nuxa şəhər və rayon İcraiyyə Komitəsinin geniş plenumu keçirilmişdi. Plenumun gündəliyində duran ən ümdə məsələ vergilərin toplanması zamanı qarşıya çıxan çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün tətbiq olunacaq tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi idi. Həmin il üçün rayon daxilində 321488 manat 55 qəpik vergi toplanmalı idi. 59
Bu o dövr üçün böyük məbləğ idi. Həm də vergilərin böyük hissəsi fərdi təsərrüfatların üzərinə qoyulmuşdu. Təsəvvür etmək çətin deyil ki, dövlət tərəfindən yaradılmış saysız-hesabsız maneələrlə üzləşən, inzibati metodlarla fəaliyyət imkanları məhdudlaşdırılan fərdi təsərrüfatlar üçün bu vergiləri ödəmək necə böyük çətinlik təşkil edirdi. Lakin hakimiyyət orqanları bu çətinliklərlə barışmaq istəmir, kütləvi kollektivləşmənin ilkin mərhələsində və üsyan yatırılarkən soyub-taladıqları fərdi təsərrüfatlara güc çatmayan vergilər təyin edirdilər. Yuxarıda adı çəkilən plenumda vergiləri toplamaq üçün inzibati metodların tətbiq olunması haqda qərar qəbul olundu. Qərarda deyilirdi ki, vergiləri yığmaq üçün inzibati idarələr bu işə cəlb edilməli, vergi verməyənlərə
59 Şəki arxivi. Fond 13, siyahı 1, saxlama vahidi 1 63
qarşı inzibati tədbirlər tətbiq olunmalıdır. Orada həmçinin bildirilirdi ki, vergilərlə bağlı məsələlər məhkəmənin diqqət mərkəzində olmalı və bu qəbildən olan işlərə növbədən kənar baxılması təmin edilməlidir. Vergiləri toplamaq məqsədi ilə əlaqədar şəxslərin yerlərə göndərilməsi və füqarə muzdurların da bu işə cəlb olunması plenumun qəbul etdiyi qərarlar sırasında idi. Bütün bunlar bir daha sübut edirdi ki, Sovet hökuməti kəndlini fərdi torpaq sahəsindən məhrum edən aqrar siyasəti davam etdirmək və kollektivləşməni başa çatdırmaq niyyətində israrlı idi. 1930-cu ilin noyabrında Nuxa şəhər İcraiyyə Komitəsi Şəhər yaxınlığındakı olduqca məhdud torpaq fonduna malik olan Kiş və Qoxmuq kəndlərində yeni kolxozların yaradılması haqqında qərar qəbul etdi. Bu fakt kollektivləşmə kampaniyasının geniş miqyasından xəbər verirdi. 1930-cu il noyabrın 27-də şəhər Soveti rəyasət heyətinin qəbul etdiyi daha bir qərar dövlətin bütün torpaqlar üzərində qəti inhisarçı mövqeyinin daha da möhkəmləndiyini və torpaqla bağlı bütün məsələlərdə sərəncam vermək funksiyasının əndazəsiz şəkildə hakimiyyət orqanlarının əlində cəmləşdiyini göstərirdi. Həmin qərar Nuxa şəhərinin tabeliyində olan və bağ-bostan bitkiləri əkini üçün istifadə edilən torpaqlar haqqında idi. Məsələ burasında idi ki, 2336 hektar torpaq şəhərin Qışlaq hissəsində yaşayan əhalinin, 136 hektar sahə isə Dodu adlanan məhəllənin sakinlərinin istifadəsində idi. Qərarda göstərilirdi ki, icarədarlar şəxsi maraqlarını düşündüklərindən şəhər əhalisinin bu torpaqlardan faydalanması qeyri mümkündür. Ona görə də həmin torpaqlar onlardan alınıb şəhər sovetinin sərəncamına verilməlidir. Mülkiyyət toxunulmazlığı hüququndan bəhs etmək mənasızdır. Çünki bu hüquq ittifaqda 1917-ci ildə, bizdə isə 1920-ci ildə ləğv edilib. Kustar istehsalın məhdudlaşdırılması prosesi isə öz məntiqi sonluğuna, həmin istehsalı iflas həddinə yaxınlaşdırırdı. 1930-cu il noyabrın 13-də dabbağ sexlərində antisanitariya vəziyyətinin mövcud olduğunu əsaslandıran akt tərtib olunmuşdur. İcraiyyə Komitəsinin nümayəndəsi Seyid Seyidov, dəri artelinin sədri Yaqub Səlimov, sanitar həkimi Semyonov və baytar həkimi Demart tərəfindən imzalanmış həmin aktda bildirilirdi ki, dabbağ sexlərində hökm sürən antisanitariya vəziyyəti müxtəlif xəstəliklərin yayılması üçün zəmin rolunu oynayır. Dabbağ sexlərinə edilən daha bir yoxlama reydinin çıxardığı nəticə bu idi ki, guya həmin sexlərin sahibləri yüzlərlə dərini alıb gizlətməklə eyni qəbildən olan dövlət istehsalını tənəzzülə uğratmaq məqsədini güdmüşlər. Nuxa şəhər Soveti bütün bunları nəzərə alaraq 1930-cu il dekabrın 4-də fərdi qaydada işləyən dabbağlara patent verilməsini dayandırmaq haqqında göstəriş verir. Eyni zamanda inzibati şöbəyə tapşırılır ki, kustar istehsala qarşı inzibati qaydada mübarizəni gücləndirsin.
Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|