Şəmil Sadiq
Yüklə 19,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 190 olmayıb, oğul. Onu heyvan cinsindən yarananlar dəyişdi- rib, təhrif edərək bizə bu cür təqdim edib. Onun əsli hələ də Avropada – Vatikan arxivindədir. O kitabların üzə çıx- ması dünyanın əsl sahibinə tapşırılması deməkdir. Onlar o kitabları verməyəcək, amma biz almalıyıq. Kitab dəyiş- diriləndə o kodları oxuyacaq adamların sağ qalmadığını zənn etdilər. Süjeti qırdılar, ideyanı qarışdırdılar. Mükəm- məl bir tarixi qarma-qarışıq bir şəkildə bizə təqdim etdilər, oğul." 135 Bu məqamda “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının bizə gəlib çatan variantlarında dəyişikliklərin oldu- ğunu sübut edən bir neçə fakta diqqətinizi çəkmək istəyirəm. Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Zaur Alıyev “Türk tarixinin “Soy kitabı”nın orijinalı hələ də dün- yadan gizlədilir” adlı geniş araşdırmasında qeyd edir: “Vatikanda və Drezdendə tədqiq olunan əsərlərin orijinal olması da şübhə altındadır. Hər iki arxivdə aşkar olunan nüsxələrin içəriləri fərqli olsa da, müqəddimələri eynidir. İki fərqli məzmunun müqəddiməsi necə eyni ola bilər? Görünür, hər iki nüsxə daha qədim naməlum bir nüsxədən köçürülüb. Bu naməlum nüsxə Vatikanda, ya- xud hər hansı bir arxivdədirsə, tapılması çox mühümdür. Bir tarixi faktı nəzərinizə çatdıraq. Azərbaycanlı mü- hacirlərin Almaniyanın paytaxtı Berlində çıxartdıqları “Açıq Söz” jurnalının 1936-cı il tarixli III sayında Bakıda çıxan “Bakinskiy Raboçiy “qəzetinin 4 avqust 1936-cı il tarixli sayında gedən yazı dərc edilib. (Həmin yazı qəzetin 135 Şəmil Sadiq, Odərlər, Bakı: Hədəf Nəşrləri, 2013, s 291. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 191 bütün nüsxələri ilə səhəri gün tamamilə yox edilir). Yazı- da qeyd edilir ki, Bəkir Çobanzadə Leninqrad Şərqşünaslıq İnstitutunun arxivində “Kitabi-Dədə Qorqud”un on üç boyunu tapıb. Sonradan bu hekayənin Azərbaycanda dərc olunduğuna dair şifahi xəbərlər də gəlmişdir. Azərbay- canda isə 1939-cu ildə akademik H.Araslı tərəfindən nəşr olunan kitabda bu boy olmayıb.” Əlbəttə, biz tarixçi olmadığımızdan və mövzu- muz birbaşa qeyd etdiyimiz bu məqamlar olmadı- ğından daha geniş araşdırma aparmadıq. Lakin məhz bir boyun sonradan aradan götürülməsi və bir variantda Qorqud, bir variantda isə Qorqurt kimi təqdim edilməsi şübhə doğurmaya bilməz. Ümid edək ki, tarixçilər bu mövzuya daha həssas yanaşa- caq, həqiqətin ortaya qoyulması üçün səy göstərə- cəklər. İsa Muğanna “İdeal”la başlayan silsilə 6 roma- nında qədim türk dilini OdƏr dili adlandırır və bu sözün mənasını rəmzi olaraq, Od – Həqiqət, Ər – işıq kimi təqdim edir. Bu prinsip əsasında da sözlərə öz yozumunu sərgiləyir. Onun fikrincə, Oğuz yox, AğÜz olmalıdır. Digər bir məqamda isə Vatikan bilərək Korkut yazır ki, bunun da mənası Qorxutdur deyir. “Vatikan monarxları “Kitabi-Dədə Qorqud”un lap ilk kəlmələrindən qorxurdular: “Dədə”miz ölkənin hansı səmtinə gedir qəbirqazana rast gəlir. Bu qazannan “Salur qazan” adını yanaşı qoy. “Salur” dialektidi, “salır” deməkdi. Qəbri qazanımız, milləti qəbrə salanımız elmsiz Qazan xandı! İlan “alimlər”i bunu da görməzliyə vurur- İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 192 lar!..” 136 Burdan aydın görünür ki, İsa Muğannanın Qazan xana münasibəti Kamal Abdulla ilə eynidir. “Yarımçıq Əlyazma”da da Qazan xan dayısı Aruzu yağmaya çağırmamaqla vəzifə hərisiolduğunu göstərir, Boğazca Fatmanın hiyləsinə şəhvani hislərini cilovlaya bil- mədən qurban olur, Bəkil İmrana qarşı təkəbbür göstərərək bölücülük yaradır və Burla Xatunla bacara bilmir, çünki arvadağızlıdır. Şirşəmsəddinin Bayındır xanın istintaq- ında dediyi fikir isə belə idi. “Burla Xatunla Beyrək Qaza- nın evinin bağçasının uzun Pınar axıb gedən yerində gecə ikən buluşdular. Nə oldu aralarında, nə olmadı, mən bil- mənəm, bilmək də istəmənəm, nə işimə?!” 137 Əgər İsa Muğanna Qazanı elmsiz adlandırıb, SafAğdan, işıqdan uzaq düşdüyünü deyirdisə, Ka- mal Abdulla ona qarşı daha sərt yanaşaraq bir növ “nakişi” adlandırmışdı. Hər iki məqam postmodern düşüncənin məhsuludur, hər iki münasibət yeni yanaşmadır. Lakin İsa Muğanna bu durumu birliyin pozulmasının günahkarı kimi qiymətləndirdiyi hal- da, Kamal Abdulla Qazan xanı hardasa “biqeyrət” kimi təqdim etmişdi. O da bir həqiqətdir ki, birliyi pozmaq da bir qeyrətsizlikdir.Həmin cümlənin so- nunda Muğanna yazır: ““Qıpçaq”ları “Oğuz bəylə- ri”nə düşmən qələmə verən “kitab” ifşa olunmayınca, Odu əvəzində “at”ı, BağBağÜnü əvəzində “papağı”ynan öyü- nən “kişi qeyrəti” verib patriarxal bataqlığa sürüyəcəklər bədbəxt xalqımızı! 136 İsa Muğanna, İdeal, Bakı: Hədəf Nəşrləri 2013, s 594. 137 Kamal Abdulla, Yarımçıq əlyazma, Bakı 2004, s 129. Yüklə 19,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|