ahmedalhasan313.wordpress.com
25
yozmaq məqsədilə mənası aydın olmayanın ardınca düşərlər. Onun yozumunu isə
Allahdan başqa heç kəs bilməz. Elmdə qüvvətli olanlar isə deyərlər: “Biz onlara
iman gətirdik, hamısı bizim Rəbbimizdəndir.” Bunu isə ancaq elmdə dərinləşmiş
olanlar dərk edərlər.] [Ali-İmran: 7]
İmam Əli (ə.s) buyurur: Hardadır biz Əhli-beytdən (ə.s) başqa rasəxun (elmdə
dərin-ləşmiş olanlar)?! Onların iddiası yalan və bizə zülmdür. Çünki Allah-təala
bizə üstünlük verib və onları aşağı tutmuşdur. (Bu məqam və rütbəni) bizə əta edib
onları bundan bəhrəsiz etmişdir.”
- Nəhcul-Bəlağə, Hissə 3/xutbə 144.
İmam Baqir (ə.s) buyurur: “Elmdə dərinləşmiş olanlar (rasəxun) bizik və biz təvil
və təfsiri bilirik.”
- Vəsailuş-Şiə, cild 27/səhifə 198
Dində anlayış sahibi (Fəqih) olmaq istəyən hər kəs, həm əqidəvi həm də əməli
məsələlərdə, mütləq şəkildə Allahın yer üzərindəki höccətlərinə itaət etməli və
ancaq onlara təslim olmalıdır. Çünki halalı və haramı bizlərə nişan verəcək şəxslər,
məhz “Elmdə dərinləşmiş olan” kəslərdir. Fəqih olan kəs, Fəqihlərin Fəqihinə təqlid
etməlidir və bu yolda hər kəs əlindən gəldiyi qədər çalışıb səy göstərməlidir.
Rəsulullah (s.ə.v.v) buyurur: “Dində şagird olmaq hər müsəlmana fərzdir və Allah
şagirdləri sevər.”
- Üsuli-Kafi, cild 1/səhifə 30
İmam Sadiq (əs) buyurdu: “Şagird olmaq fərzdir.”
- Üsuli-Kafi, cild 1/səhifə 30
Müfəzzəl İbn Ömər deyir: İmam Sadiqdən (ə.s) eşitdim: “Sizə Allahın (c.c.) dinində
alim olmaq və səhrada gəzənlər (başıboş dolaşan kəs) kimi olmamaq fərzdir, çünki
Allahın dinində alim olmayanlara Qiyamət günündə Allah təvəccüh etməz və
onların əməllərini təmiz saymayacaq.”
- Üsuli-Kafi, cild 1/səhifə 31
Buna görə də, hər bir müsəlman çalışmalı və rahata qaçmaq yerinə, hökmləri Əhli-
beyt (ə.s) hədislərindən əxz edərək sadəcə onlara təqlid etməlidir.
Əmirəlmöminin Əli (ə.s) [Əgər bilmirsinizsə zikr əhlindən soruşun] [Nəhl: 43 və
Ənbiya: 7] ayəsi haqqında belə buyurdu: Zikr əhli bizik!”
ahmedalhasan313.wordpress.com
26
- Biharul-Ənvar, cild 23/səhifə 186. Kənzul-Fəvaid, səhifə 162
Buna görə də, hər bir müsəlman, bilmədiyi və ehtiyac duyduğu məsələlərdə, o
cümlədən halal-haram məsələlərində, mütləq Əhli-beytə (ə.s) təqlid etməli və
bunun üçündə hədis ravilərinə müraciət etməlidir. Çünki, hədis raviləri özlərindən
heç nə demirlər. İctihad edərək batil yollarla (Quran və hədislər çərçivəsindən
kənar) istinbat edərək hökm vermirlər.
İmam Zeynəl-Abidin (ə.s) buyurur: “Doğrusu, Allah əzzə və cəllənin dini, bizə
təslim olmadan, əskik ağıllarla, batil görüş və zənlərlə, korlanmış müqayisələrlə
əldə edilə bilməz. Və kim bizə təslim olarsa səlamətlik tapacaqdır və kim bizə
sığınarsa hidayətə çatacaqdır və kim öz görüşünə, ağıl və fikrinə tabe olarsa həlak
olacaqdır. Nə zaman biz, bir hökmdə bir qərar versək, qəlbiniz də buna etiraz edər
və inkar edərsə, özünüz belə bilmədən, Fatihə surəsi və Quran endirilən şəxsə kafir
olmusunuz deməkdir.”
- Mustədrəkul-Vəsail, cild 17/səhifə 262. Biharul-Ənvar, cild 2/səhifə 303
Mövzumuz İctihad və Təqlid ilə əlaqədar olmadığı üçün, kimə müraciət edilməli və
kimlərə təqlid edilməlidir məsələsinə dair bir neçə dəlili yazmaqla kifayətlənir və
şəriət məsələlərində halal və haram nuanslarına “Əhli-beyt (ə.s)” çərçivəsində
nəzər salmağı və bu yolla əməl etməyi hər bir müsəlmana arzu edir və batilin qol-
qanad açdığı bu günlərdə, əməllərdə və xüsusilə əqidə məsələlərində diqqətli
olmağı hamıya tövsiyə edirik.
Batilin ayaq səsləri
İmam Zamanın (ə.s) Qeybəti-Kübraya çıxmasından təxminən 280 il sonrakı
müddət ərzində yavaş-yavaş aldadılmağa başlanan, həmçinin ictihad və təqlid
bataqlığına söykənən sisteminin necə də batil bir sistem olması və bu sarmaşığın
kökünün Əbu Hənifə kimilərdən və ümumi olaraq Sünnilikdən gəlməsində, azca
da olsa təəssüb-keşlikdən uzaq elm əhlinin heç bir şəkk-şübhəsi yoxdur. Bu
məsələyə dair çoxlu sayda hədislərdən dəlillərimiz də mövcuddur. Amma xəbərsiz
kütləni bu sual daim maraqlandırır. Müctehidliyin nəyi pisdir? Məgər onlar hər
məsələdə İmam-ların (ə.s) kəlamına əsaslanmırlarmı? Bir kitabda hədislər və ya
əvəzində müctehid fətvalarının olmasının nəyi pisdir?
Təbii ki burada cavab olaraq yazacağımız məsələ, heç də əql və icmaya əsaslanma-
ğın batil olub-olmaması haqqında deyildir. Çünki bu barədə zatən yüzlərlə məlum
hədislərimiz vardır. Əsas cavab budur ki, müctehidlər həqiqətən də İmamların
(ə.s) qoyduğu yol ilə gedirmi? İnsafən deməliyik ki, müctehidlər bir çox
ahmedalhasan313.wordpress.com
27
məsələlərdə hədislərə əsaslanır ki, bunda heç bir şəkk-şübhə yoxdur. Çünki zatən
Üsuliliyin 4 sütunu vardır: Kitab, Sünnə, İcma və Əql (Hədaiqun Nadirə fii İtrətil
Əimmətit-Tahirə, cild/səhifə 26. Məsadirul-İstinbat, səhifə 39)
Ona görə də heç kim Müctehidin Kitab və Sünnəyə əsaslanmadığını iddia etmir və
iddia edə də bilməz. Amma əsas məsələ İcma və Əqlə əsaslanmaqdır. Buna icazə
verən bir dəlil varmı? Yoxsa bu dəlillər hədislərin “yozmasından” ələ gəlib? Buna
görə də, Əhli-beytin (ə.s) bizi yönəltdiyi səhih olan məlum iki dayanaq vardır:
Kitab və Hədislər. Üçüncü və dördüncü və sair yollar yoxdur!
Və heç bir vəhclə müctehidi “İmamların (ə.s) ardıcılı” və ya haqq üzrə fətva verən
adlandıra bilmərik. Çünki, haqq ilə (Quran və hədislərlə) batili (İcma, Məntiq,
Qiyas və sair) qarışdıran və bu yolla fətva verən şəxs, həqiqətdə batil üzrə fətva
vermiş sayılır.
İmam Həsən Əskəri (ə.s) buyurdu: İmam Sadiq (ə.s) buyurmuşdur: .”..Onlar
(Axır-zamandakı Şiə Üləmalar), bizim şiələrimizə qarşı, Yezid və ordusunun İmam
Hüseyn (ə.s) və onun əshabına verdiyi əziyyətdən də betərini edəcəklər və onlar
təhlükəli dəstədirlər. Onlar, axırzamanın şərli alimləridir, o alimlər nasibidirlər
(Əhli-beytin (ə.s) düşmənləri) və İmam aşiqi olana bənzəyərlər və Bizi çox
sevdiklərini iddia edərlər. Onlar, bəzi doğru olan elmləri çox həvəslə öyrənərlər və
(haqqı batilə qarışdırıb) Bizim şiələrimizə tərəf gələrlər. Bizə düşmən olanların
yanında Bizim haqqımızda xətalı danışarlar.”
- Təfsiri İmam Həsən Əskəri (ə.s), səhifə 275
Hədis ixtilafının həlli
Hədis ixtilafı, əsasən bir məsələ haqqında, Əhli-beytdən (ə.s) varid olan iki fərqli
cavablar məsələsindəki ziddiyyətlərlə əlaqədardır:
1-Zahirən ixtilaflı bir məsələ kimi görünən hökmlərdir. Buna misal olaraq, cihad
məsələsini zikr edə bilərik. İmamların (ə.s) arasında, İmam Əli (ə.s), İmam Həsən
(ə.s) və İmam Hüseynin (ə.s) dövründə, məlum mübarizə və çaxnaşmalar olduğu
üçün, İmamlar müharibə göstərişi vermiş və insanları batilə qarşı cihad etməyə
səsləmişdir. Amma digər İmamlardan (ə.s) belə bir göstəriş gəlməmişdir. Quranda
isə, cihad vacib olaraq bildirilmişdir. Zahirən qarışıq və ixtilaflı görünən bu məsələ
barədə diqqətlə araşdırma aparıldıqda, bu hökmlərin arasında heç bir ziddiyyətin
olmadığı qənaətinə yəqinliklə gəlmək olar. Çünki, Allahın Höccətlərinin, hökmü
dəyişdirmək səlahiyyəti vardır. Vacib olanı qüvvədən düşürə, vacib olmayanı da
Dostları ilə paylaş: |