Şərİət Kİtabı
Yüklə 5,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
ahmedalhasan313.wordpress.com 40
Ayədən də göründüyü kimi, Donuz əti qəti surətdə haramdır və bu məsələdə heç kəsin şəkk-şübhəsi yoxdur. 2-Haramın digər növü də odur ki, həmin məsələ haqqında nə halal nədəki haram hökmünə dair nə Qurandan nədə Hədislərdən heçbir hökm əlimizə çatmamışdır. Əgər belə bir məsələ ilə qarşılaşsaq, onda o məsələdə dayanmalıyıq. Əgər əməl məqamında həmin məsələ ilə qarşı-qarşıya gəlsək, onda həmin nəmalum məsələdə haram deyəcəyik. Çünki, o məsələ haqqında heç bir hökm yoxdur. Və ona halal deyib icra etməkdə düzgün deyildir. İmam Muhəmməd Baqir (ə.s) buyurur: “Bildiyini de, bilmədiyini isə demə və əvəzində bunu de: “Allahu Ələm!” (Allah daha Elmlidir/Biləndir!) -Vəsailuş-Şiə, cild 27/səhifə 22, Hədis nömrə: 33104. Zürarə İbn Əyan deyir: İmam Cəfəri Sadiqdən (ə.s) soruşdum ki, Abid olan bir kəsin boynunda, Allahın haqqı olan şey nədir? İmam (ə.s) buyurdu: “Bizim dediklərimizə əməl etmək və demədiklərimizdən uzaq durmaq.” -Vəsailuş-şiə, cild 24/səhifə 115, hədis nömrə: 7. Deməli, ayədən və hədisdən hökmü bəlli olmayan bir məsələ, bilmədiyimiz məsələdir. Və bilmədiyimiz məsələdə dayanmalıyıq. Əməl məqamında isə, bilmədiyimiz məsələ bizə haram olar və ona halaldır deyilməz. 3-Haramın digər bir növü isə, yuxarıda Qeyd edilmiş iki növdən fərqlidir. Məsələn, əgər bir yırtıcı heyvan ilə qarşılaşsaq və onun ətinin halal haram olması haqqında xüsusi olaraq o heyvanın adının deyildiyi bir hədis tapmasaq, onda həmin məsələ üçün “hədisdən dəlil yoxdur” deyə bilmərik. Çünki, “dəlil yoxdur” sözü, ancaq qəti araşdırmalardan sonra və həmin məsələyə dair ən kiçik bir işarət belə tapılmadıqda deyilər. Bu məsələdə isə vəziyyət başqadır. Bu məsələdə, əslində hökm aydındır. Yəni əgər bir Qartal ovlasaq və onun nə adını nədə halal-haram olmasını rəvayətlərdən öyrənə bilməsək, onda Ümumi Qaydadan istifadə edəcəyik. İmam Riza (ə.s) buyurur: “Bütün yırtıcı quşlar və heyvanlar haramdır...” 13
13
Qartal ətinin haramlığı aşikardır və sadəcə misal olsun deyə zikr edilmişdir.
ahmedalhasan313.wordpress.com
41 Deməli, əgər ayə və hədislərdən bir yırtıcı heyvanın, məsələn Qartalın nə adını nədə halal-haramlığını öyrənə bilməsək, 14 İmam Rizanın (ə.s) bildirdiyi kimi, Ümumi Qaydadan istifadə edəcəyik. Məlumdur ki, əti haram olan əksər quşların yumurtaları müxtəlif tərəflidir. Lakin müxtəlif tərəfli olmasına baxmayaraq, məhz əti haram olan quşun yumurtası olduğu üçün, haramdır. Deməli, əgər bir şəxs əti haram və ya halal quşdan olduğunu bilmədiyi bir yumurta taparsa, o zaman İmamın (ə.s) yuxarıdakı hədisdə buyurduğu qaydaya müraciət edərək tərəfləri müxtəlif olan yumurtanı, halal qəbul etməlidir. Yəni Qartal üçün “haramdır” deyəcəyik. Çünki hətta hədislərdə adı Qeyd olunmasaydı belə, ümumi qaydaya əsasən onun haram olduğu bəlli olur. Çünki İmam Riza (ə.s) “BÜTÜN YIRTICI quşlar və heyvanlar haramdır...” deyə buyurmuşdur. Və Qartalda “Yırtıcı” olduğu üçün, onunda əti haram sayılır. Demək, bir şeyin haramlığı haqqında xüsusi bir hökm olmasa və ümumi olsa, belə bir halda Ümumi olan qayda Xüsusiyə tətbiq edilər və hökm ələ gətirilər. İndi isə diqqətinizə, Halal və Haramı ümumi qaydada bəyan edən çox önəmli bir hədisi də çatdırmaq istərdim. İmam Cəfəri Sadiq (ə.s) buyurur: “Yerin bitirdiyi qidalardan insan üçün halal olanlar üç qismdir. Birinci qism, buğda, arpa, düyü, noxud və digər bütün dənli bitkilərdir. . . Dənli bitkilərdən hər hansında insan bədəni və qüvvəti üçün qida olsa, onun yeyilməsi halaldır. Əksinə, hər hansında insan bədəni və qüvvəti üçün zərər olsa, zərurət halı istisna olmaqla, onun yeyilməsi haramdır. İkinci qism, yerin bitirdiyi bütün meyvə növləridir. Əgər hər hansında insan üçün qida, mənfəət və qüvvət varsa, onun yeyilməsi halaldır. Yeyilməsi insan üçün zərərli olanlar isə haramdır. Üçüncü qism, bütün göyərti və tərəvəz növləridir. Əgər göyərti və tərəvəzin hər hansında insan üçün qida və mənfəət olsa, onun yeyilməsi halaldır.
14 Qeyd etməliyik ki, bu hədisdə zikr olunmuş bəzi məsələlər şəkk halına aiddir. Məsələn, İmamın (ə.s) buyurduğu “yumurtalardan hər iki tərəfi (ucu) müxtəlif olanlar halal, eyni olanlar isə haramdır” cümləsi şəkk halına aiddir. Çünki İmam (ə.s) başqa bir hədisdə “yalnız əti halal quşların yumurtaları halaldır”-deyə buyurur. (Fiqhul-İmam Cəfəri-Sadiq (ə.s), cild 4/səhifə 367)
ahmedalhasan313.wordpress.com 42
Amma hər hansının yeyilməsinin insan üçün zərəri olarsa, - məsələn, zəhərli otlar - onun yeyilməsi haramdır. Heyvan ətlərinin halal olanlarına gəlincə, inək, qoyun və dəvənin əti halaldır. Vəhşi heyvanlardan köpək dişi (yırtıcı heyvanlarda ovunu tutub parçalamaq üçün olan uzun dişlər) və pəncəsi olmayanların əti halaldır. Quşlardan isə çinədanı (dənliyi) olanlar halal, çinədanı olmayanlar isə haramdır. Həmçinin, çəyirtkə yeməyin heç bir eybi yoxdur. Yumurtalardan hər iki tərəfi (qütbü, ucu) müxtəlif olanlar halal, eyni olanlar isə haramdır. - Tuhəful-Uqul, səhifə 246. Dənizdən ovlananlara gəlincə, balıqlar sinfindən yalnız pullu balıqların ətinin yeyilməsi halaldır. Pullu olmayan balıqların yeyilməsi isə haramdır. Çox içildiyi halda ağıla təsir etməyən (yəni insanı məst etməyən) içkilər halaldır. Lakin çox içildiyi halda ağlı (normal əqli prosesləri) sıradan çıxararsa, ondan az miqdarda belə içmək haramdır.” - Vəsailuş-Şiə, cild 27/səhifə 23, Hədis nömrə: 33108. Hədisdən göründüyü kimi, qidalar üçün ümumi olan qayda, açıq və sadədir. İmam (ə.s)-ın buyuruğuna əsasən, Bitkilər, Meyvələr və Tərəvəzlərdən, insana zərəri olanlar haram, zərərsiz və faydalı olanlar isə, halaldır. Və bu 3 qism üçün, Halallığın şərti olaraq bildirilən məsələsi, zərər hökmü olan məsələlərdən ayrı olmasındadır. Və digər qidalar, o cümlədən heyvanlar,quşlar və dəniz məhsulları və onlardan alınan qidalar,həmçinin içkilər üçündə ümumi qayda hədisdə bildirilmişdir. Və buda bizə imkan verir ki, əgər hər hansısa qida və içki haqqında xüsusi hökmə rast gəlməsək, ümumi qaydadan istifadə edərək, xüsusiyə tətbiq edək və bu yolla məsələni ələ gətirək.
Yüklə 5,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|