167
Hətta, dostum Yusif həkim açıqca deyir ki, – “Artıq qırxı haxla‐
mısan, yavaş‐yavaş qoca yeməklərinə keçmək vaxtındır. Özün‐
dən küs, yoxsa, iynələnməkdən dəlik‐deşik olacaqsan”. Uşaq‐
lığımın və gəncliyimin çoxdan arxada qaldığını dərk edirdim.
Paytaxtda ev almaq qərarına gəldim. Şəhər tünlüyünə, ba‐
sabas, səs‐küyə dözəcək səbrim olmadığından, həm də iş sahə‐
lərimin Qaradağ rayonu ərazisində yerləşdiyindən, Sahil qəsə‐
bəsində ikiotaqlı ev aldım. Bir müddət sonra Mingəçevirdəki
evimi də satıb Sahildə dörd otaqlı evə köçdüm. Kamo kirvənin
verdiyi pulu isə ev alanda götürüb təmirə xərcləmişdim. Atam,
– “Hər dəfə bu pulu görəndə elə bilirdim ki, sandıqda ilan
yatıb, iyrənirdim”– deyirdi. Mürvət yeznəmiz atamın bu sözü‐
nü lağa qoyub, – “Bu vaxtadək erməninin pulunu mənə versəy‐
diniz, bu pulları sünnət etdirib müsəlmanlaşdırardım, halallaş‐
dırardım və artıqlamasıyla qaytarardım”– deyirdi.
Artıq ciddi işlərə qoşulur, xarici şirkətlərlə müştərək tikinti
layihələrinin həyata keçirilməsində uğurla iştirak edirdik. Ra‐
yonda tikinti materiallarının istehsalı ilə məşğul olan ən iri və
ciddi yerli şirkətə çevrilmişdik. Dövlətin yazılı və yazılmamış
qanunlarına əməl edirdik, elə də ciddi bir maneə ilə qarşılaş‐
madan böyüyürdük, şaxələnirdik.
Turizm biznesi məni həmişə ciddi maraqlandırıb. Odur ki,
Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən olan Oğuz rayonunda gə‐
ləcək turizm obyektləri qurmaq üçün torpaq sahəsi aldım. Ti‐
kinti işlərinin maya dəyərini ucuzlaşdırmaq üçün iki səyyar
beton zavodu, bir qum‐çınqıl karxanası da qurduq. Sahil qəsə‐
bəsində hündürmərtəbəli bina tikintisinə başladıq.
Amma, bir neçə ildən sonra biznes fəaliyyəti çətinləşdi.
Dövlət orqanları, xüsusilə də vergi işçilərinin reketlər kimi hər
il üçün ağılalmaz “şapka” tələbi bütün işlərimi və əsəblərimi
korlamışdı. Şikayət edəcək orqan və adam axtarmaq mənasız
idi. “Yazılmamış qanunlar” həddən artıq əzazilləşdirilmiş, mə‐
168
murlar qəddarlaşmışdılar. İşin təşkilinin düzgün olub‐olmama‐
sından asılı olmayaraq gözləri bərəldəcək məbləğlər təyin edi‐
lir, almayınca da hər cür şantaja əl atırdılar. İnsanları məqsəd‐
yönlü olaraq hansısa çərçivəyə “hohalayırdılar”. Artıq öz ölkə‐
mizdə rahat iş şəraiti daralır, “monopoliya”, “krışa” kimi yeni
qara terminlər işə düşürdü. Məsələn, adi tutuquşu yemi ticarəti
üçün əvvəlcə bu yemin kimin monopoliyasında olduğunu
ayırd etməli, onun “faizi”ni verdikdən sonra, ya da bilavəsitə
onu “birinci əl” qəbul edərək bu biznesdə işləməyə məcbur edi‐
lirdin. Rüşvət qanuniləşdirilmişdi, adamları bir il “kökəldir”,
sonra da “yununu qırxırdılar”. Bir ildə iki dəfə “qırxılmaq” bəzi
iş adamlarını hövsələdən çıxarır, dövlətə qarşı qoyurdu. Belə‐
lərini “xüsusi qaydada tərbiyə tədbirlərinə” cəlb edir, “reabili‐
tasiyadan” sonra “işə yararlıdır lisenziyası” ilə “təkrar emala”
buraxırdılar. Cəmiyyətin əsasını təşkil edən orta və varlı təbə‐
qədə ciddi gərginlik yaranmışdı. Artıq əsas bəlalar unudulmuş,
hamı asan var‐dövlət yığmağa girişmişdi. İş adamlarının özü‐
nümüdafiə instinkti artıq qorxuya çevrilmişdi. İllərlə topladığın
ad‐san, var‐dövlət bircə anın içindəcə kiminsə nəfsinin qurbanı
ola bilərdi. Bir yandan da dünyanı bürümüş maliyyə krizisi iş
adamlarının əl‐ayağını bağlamışdı, yeni layihələrə maliyyə
qoyuluşu azalmışdı, hər kəs sahib olduqlarını qorumaq üçün
çarpışırdı. İmkanı olanlar isə öz bizneslərini xaricə daşıyırdı –
heç olmazsa, orada hüquqi dövlət var idi, varlı olduqlarına görə
təqib edilmirdilər.
Artıq yorulmağa başlamışdım, həm səbrim, həm də ener‐
jim tükənirdi. Qurduqlarıma səmərəli nəzarət edə bilmirdim,
biznes fəaliyyətimi məhdudlaşdırmağı qərara almışdım. Pirqu‐
luda ailəmin istirahəti üçün ev tikintisini yarımçıq saxlamışdım.
Bu mülk, qocalığımı rahatlıqla keçirmək planımın əsas hissə‐
siydi – buranı, gələcəkdə nəvə‐nəticələrimi başıma toplamaq
məqsədilə tikdirirdim. Həm də, bu binanın tikintisinə nəzarət
169
etmək üçün Şamaxıya gedərkən istirahət etmiş olurdum. Artıq
qocalıq barəsində düşünürdüm, yaşım 40‐a çatmışdı – demək
normal insan ömrünün yarısını artıq yaşamışdım. Amma nə
vaxt, necə yaşadım? – bunu anlaya bilmirdim. Əslində isə yaşa‐
mamışdım, hələ yaşamağa hazırlıq görürdüm...
Övladlarım böyümüşdülər. Qızım Durna 16 yaşa çatmışdı,
oğlum Kənan isə hələ 7‐cu sinifdə oxuyurdu. Durna, rəssam
olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdu, yaxşı əl qabiliyyəti var idi.
Kənanın isə oxumaqla bir o qədər də arası yox idi – heykəltaraş
olmaq istəyirdi. Durna özünə bacı, Kənan isə özünə qardaş
istəyirdi. Afət məni “bişirməyi” bacardı və “saqqızımı oğur‐
ladı”– daha bir qız övladımız dünyaya gəldi. Atam uşağın adını
Bahar qoydu. Bu yaşımda uşağımın dünyaya gəlməsi ilk günlər
məni utandırsa da, sonradan sonbeşiyimin şirinliyinə bağlan‐
dım, sanki həm də nəvəmi qucağıma alırdım. Hətta, lap son‐
ralar Bahar, “dədə” deyib qucağıma iməkləyəndə atam zara‐
fatla, – “Xəlvətdə o qədər əzizləmisən ki, uşaq səndən əl çək‐
mir”, – deyəndə özümdən, yaşımdan utanırdım.
Atam artıq 18 il idi ki qürbətdə yaşayırdı, vətən sevgisi,
torpaqlara qayıtmaq ümidi isə günü‐gündən öləziyirdi. Ağına‐
bozuna baxmadan televiziyada Qarabağ məsələsini araşdıran
politoloqlara, siyasi şərhçilərə, rəsmilərə söyüşlər yağdırırdı.
Dəniz kənarında keçən il köçdüyümüz evimizin həyətindəki
gül‐çiçək, ağaclarla başını qatır, namazını qılıb dəniz kənarında
bir qədər gəzir, sonra da yatardı. Əldən düşəndə isə, – “Ay
bala, heç deyəsən bunların Qarabağı geri almaq niyyəti yox‐
dur” – deyirdi. Artıq 78 yaşa çatmışdı.
Cümə namazını həmişə qəsəbə məscidində camaatla birgə
qılırdı. Bir cümə məscidə getməyəndə yaxın namaz dostları bi‐
zə gəlir, oturub söhbətləşirdilər. Çoxlu dini kitab mütaliə edir,
xüsusən gənc namaz yoldaşlarını dinin doğru istiqamətinə yö‐
nəldirdi. Sünni‐şiə mübahisəsinin qatı düşməniydi. Onun ya‐
Dostları ilə paylaş: |