Sezgi sezgi

Diqqat xususiyatlari 
Odamning diqqati bir qancha xususiyatlarga ega bo’lib, ulardan asosiylari - 
diqqatning kuchi va barqarorligi, diqqatning ko’lami, diqqatning bo’linuvchanligi 

---

va diqqatning ko’chuvchanligidan iboratdir. Diqqatning mazkur xususiyatlari 
quyidagi jadvalda to’liq aks ettirilgan va shunga muvofiq har biriga qisqacha ta'rif 
berib o’tamiz.
Diqqatning kuchi va barqarorligiga ko’ra odamlarning diqqatlari o’zining 
kuchi va barqarorligi jihatidan bir-biridan farq qiladi. Ayrim odamlarning diqqati 
kuchli va barqaror bo’lsa, boshqa bir odamlarning diqqati kuchsiz va beqaror 
bo’ladi.
Diqqatning kuchi va barqarorligi deb
, odam o’z diqqatini biror narsa yoki 
hodisaga uzoq muddat davomida muttasil qaratib tura olishiga aytiladi. Diqqatning 
kuchi va barqarorligi inson hayotida juda katta ahamiyatga ega. Chunki diqqatni 
ma'lum muddat biror narsaga muttasil, ya'ni uzluksiz tarzda qaratib odam ishlay 
ham olmaydi, o’qiy ham olmaydi va hatto o’ynay ham olmaydi. 
Diqqatning kuchli va barqaror bo’lishi bir qancha sabablarga bog’liqdir. 
Birinchidan, diqqatimiz qaratilgan narsaning xususiyatlari, biz uchun bo’lgan 
ahamiyatiga, ikkinchidan diqqatimiz qaratilgan narsa bilan amalga oshiriladigan 
faoliyatlarimizga, uchinchidan nerv sistemasining ayrim xususiyatlariga bog’lidir. 
Bularning hammasi ob'ektiv, ya'ni bizning irodamiz bilan bog’liq bo’lmagan 
sabablardir. Diqqatning kuchi va barqarorligi albatta sub'ektiv, ya'ni odamning 
ayni chog’dagi holati bilan ham bog’liq. Masalan, ayni chog’da betobroq bo’lib 
turgan odamning yoki boshiga bir og’ir tashvish tushgan odamning diqqati kuchli 
va barqaror bo’la olmaydi.
Odamlar o’z diqqatlarining ko’lami jihatidan ham bir-birlaridan farq 
qiladilar. Ayrim odamlar diqqatining ko’lami keng bo’lsa, boshqa bir odamlar 
diqqatining ko’lami torroq bo’ladi. Diqqatning ko’lami ayni bir vaqtda odamning 
idrokiga sig’ishi mumkin bo’lgan narsalar miqdori bilan belgilanadi. Boshqacharoq 
qilib aytganda, idrok qilish jarayonida diqqatimiz qaratilgan narsalardan qanchasini 
ongimizga sig’dira olishimiz diqqatning ko’lamini tashkil etadi.
YO'NALISH 
MURAKKABLIK
BARQAROR 
TA
S
H
Q
I 
IC
H
KI
Y
U
Q
R
I 
Q
U
Y
I 
H
A
J
M
TA
Q
S
IM
LA
NG
A
N
M
A
H
S
U
LD
O
R
B
E
M
A
H
S
U
LD
O
R
DIQQAT SIFATLARI 
FAOLLIK 
KENGLIK 
JADALLIGI 
O
S
O
N
Q
IY
IN
B
A
R
Q
A
R
O
R
B
E
Q
A
R
O
R

---

Diqqat ko’lamini tajriba yo’li bilan aniqlash qiyin emas. Buning uchun 
diqqatning ko’lamini aniqlayotgan odamga ayni bir vaqtning o’zida bir necha 
o’zaro bog’lanmagan harflarni, raqamlarni va turli geometrik shakllarni ko’rsatish 
yo’li bilan aniqlash mumkin. Bunda odam ko’rsatilayotgan narsalardan ayni vaqtda 
qanchalik ko’pini birdaniga idrok eta olsa, uning diqqati shunchalik keng bo’ladi. 
Diqqatning ko’lami odatda