Shaxs va jamiyat

Fan – ilmiy bilim
Falsafiy bilish
i bob. Antroposotsiogenez
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

14
yondashishga, masalani yangicha qo‘yishga o‘rin qoldiradi. binobarin, 
falsafada yakdillik hech qachon bo‘lmagan.
Uchinchidan,
falsafiy dunyoqarashning mavjudligi – zaruriyat. 
bu fan va undan tashqarida olingan bilimlar (masalan, din, mistika) 
nisbatidagi nomatlub muqobilliklarni bartaraf etish ehtiyoji bilan 
bog‘liq.
g‘arb dinshunosligi ilmi vakillari 
diniy
dunyoqarashga bo‘lgan 
zaruriyatni quyidagicha izohlaydilar:
1. hozirgi dunyo o‘zining ko‘pgina adolatsizliklari bilan boshqa 
adolatli dunyo to‘g‘risida o‘ylashga majbur qiladi.
2. turmush qiyinchiliklari ma’lum kishilarda qator axloqiy 
masalalarni kun tartibiga qo‘yadiki, ularni mulohaza etish ko‘p 
hollarda diniy masalalar tusini oladi.
3. sivilizatsiya ilgarilama harakati tufayli din ta’siridan qutulishga 
bo‘lgan mayl 
(sekulyarizatsiya)
qanchalik kengaymasin – bu 
ateizm
(dahriylik) mafkurasini shunchalik kuchayishini bildirmaydi. diniy va 
dunyoviy tafakkurning bir butun kengayishiga xizmat qiladi.
4. har bir insonda bo‘ladigan so‘nggi orzu-umid, uning borlig‘i 
bilan bog‘liq bo‘lgan munosabatning ijtimoiy ifodasi hisoblanadi.
5. inson borlig‘ining ayni jihati xudoga bog‘liq deb idrok 
qilinadi.
6. insonning tabiati shundayki, ma’lum kishilar borliqning 
ma’nosini 
millatda
(millatchilik), 
xalqda
(nastional sotsializm, 
fashizm), 
irqda
(irqchilik), 
sinfda
(markscha-lenincha ta’limot), 
partiyada
(partiyaviy totalitarizm), 
buyuk shaxsda
(xarizmatizm), 
fanda
(ssiyentizm – inglizchada fan degani) va hokazolarda ko‘radiki, 
bu ham oxir-oqibatda dindan boshqa narsa emasdir.
hozirgi zamon bilimlari postnomumtozlik davri belgilari bilan 
tavsiflanadi. Bu belgilar ichida asosiysi bo‘lib intersubyektivlik 
hisoblanadi. subyekt o‘rnining oshib ketganligi falsafa va fandagina 
emas, balki ma’naviyatning boshqa shakllariga tegishli bilimlar 
sohasiga ham oiddir.