Ўсимликшунослик маъруза doc

Rizobium 
avlodiga kiruvchi bakteriyalar yordamida 
o’zlashtirib, mavsum davomida ma’lum miqdorda azot to’playdi. Beda 2-3 yil davomida 1 ga 
250-400 kg azot to’playdi. Bedadan keyin 2-3 yil mobaynida ekinlardan yuqori hosil yetishtirish 
mumkin. 
O’zbekistonda dukkakli o’tlar, dukkakli don ekinlari qancha ko’p ekilsa, yetishtiriladigan oqsil 
miqdori shuncha ko’payadi, tuproq unumdorligi ortadi, ekologik muammolar hal qilinadi. 
Biologik azotni o’zlashtirilishi ma’lum sharoitlardagina faol o’tadi. Dukkakli ekinlarda 
yashaydigan bakteriyalarining 11 turi mavjud. Ularning har bir turi alohida o’simlik turiga 
moslashgan. 
R. jponica
- soyada, 
R. legiminozarum
- vika, ko’k no’xat, yasmiq, burchoqda, 
R. 
lupunus
- lyupinda rivojlanadi. 
Rizobium bakteriyalarining rivojlanishi uchun o’ziga xos sharoit talab qilinadi. 
O’simlikda rizobium bakteriyalari faol rivojlansa 
«faol shtamm»
deyiladi. Buning uchun 
tuproqda shu turdagi rizobium bakteriyalari talab qilinadi. 
Tuproqda o’simlik uchun xos rizobium bakteriyalarining turlari mavjud bo’lsa, bakterial 
o’g’it nitragin yoki rizotorfin ishlatilmaganda ham simbioz ro’y berib, atmosfera azoti tuganak 
bakteriyalar tomonidan o’zlashtirilib boshlanadi. Ammo bakterial o’g’itlarni ishlatish yuqori 
samara berishi tajribalarda kuzatilgan. Tuproqda tuganak bakteriya bo’lmasa o’simlik azotni 
to’plovchi emas, sarflovchi bo’ladi, xo’jalik zarar ko’radi. 
2. Dala ekinlarining potensial hosildorligini shakllanishi uchun o’simlik o’suv 
davrida tuproqning optimal miqdordagi 
cheklangan dala nam sig’imining
(ChDNS) 60-100 % 
oralig’ida bo’lishi talab qilinadi. Cheklangan dala nam sig’imi (ChDNS) - bu tuproqdagi 
gravitasion
suv oqib ketgandan keyin, tuproqqa bog’lanib, tuproq g’ovaklarida qolgan suv bo’lib 
- tuproqning