Sistemali programmaliq támiynleniw

SISTEMALI PROGRAMMALIQ TÁMIYNLENIW.
JOBA.
KIRISIW.

1. 
   Sistemalı programmalıq támiynleniw.
   
2. 
   Operasion sistema funksiyaları.
   
3. 
   Úskenelik programmalıq támiynat
   

JUWMAQLAW.
PAYDALANG’AN A’DEBIYATLAR.

KIRISIW.
Qálegen jeke kompyuter, hátte sońǵı marka daǵı zamanagóy

kompyuter bolsada, ol programmalıq taminotsiz jaysha úskeneden basqa
zat emes. Bunday jaǵdayda ol eń elementar máseleni de hal eta
almaydı. Onıń ushın programmalıq támiynat zárúrli áhmiyetke iye. (DT
yamasa software).
Programmalıq ta'miton - programmalar kompleksi bolıp, ol kompyuter ortalıǵında
sistemaǵa bo'g'lanib, máselelami hám mashqalalari hal etriw sıyaqlı wazıypalari
atqaradı.
Esaplaw sistemasındaǵı programmalardi isletiwde, sistema astı programmaları
isletiledi (OT).
DTni proektlestiriwde hám jumıs erin shıǵıwda barlıq programmalıq támiynat
tarawları qatnasadı :
- texnologiyalıq proektlestiriwtirilgan programmalari proektlestiriw (mısalı,
baslanǵısh proektlestiriw, ob'ektke mólsherlengen proektlestiriw hám h., k);
- programmalari testlewtiriw usılları ;
- programmalar tuwrılıǵın tastıyıqlaytuǵın usıllar ;
- programmalar jumıslarınıń sapası analizi;
- programmalıq ortalıq isletiliwin hám islep shıǵilıwın, programmalıq támiynat
proektlestiriw procesin jeńillestiriw hám hokozolar.
Zamanagóy kompyuterler óz quramlarına millionlap programmalari qabıl
ete aladı. Olar ko'ngil ochar oyınlardan tartıp tap quramalı dárejedegi
ilimiy jumıslarǵa shekem bolıwı múmkin.

Sistemalı programmalıq támiynleniw.
Sistema programmalıq támiynatı basqa programmalar ushın platformani támiyinlew ushın mólsherlengen programmalıq támiynat bolıp. Sistema programmalıq támiynatına mısallar : operatsion sistemalar (OS) (mısalı, macOS, Linux, Android hám Microsoft Windows ), esaplaw pánleri programmaları, oyın mexanizmleri, qıdırıw sistemaları, sanaat avtomatizatsiyasi hám xizmet kórsetiw programmaları retindegi programmalıq támiynatlardı óz ishine aladı.
Ámeliy programmalıq támiynat paydalanıwshılarǵa tekstli hújjetlerdi jaratıw, oyın oynaw yamasa islep shıǵıw, prezentaciyalar jaratıw, muzıka tıńlaw, súwret sızıw yamasa Internetti kórip shıǵıw sıyaqlı paydalanıwshına jóneltirilgen wazıypalardı orınlawǵa múmkinshilik jaratıwshı programmalıq támiynat bolıp tabıladı.
1940 -jıllardıń aqırına kelip ámeliy programmalıq támiynat kompyuter paydalanıwshıları tárepinen ayriqsha úskene hám talaplarǵa uyqas túrde jazıldı. Sistema programmalıq támiynatı ádetde kompyuter úskenesin óndiriwshisi tárepinen usınıs etilgen hám bul sistemanıń kópshilik yamasa barlıq paydalanıwshıları tárepinen paydalanıw ushın mólsherlengen.
Bunday programmalıq támiynat sistema programmalıq támiynatı esaplanbaydı, eger ol basqa programmalıq támiynattıń islewine tásir etpesten óshiriliwi múmkin. Bunday programmalıq támiynatqa mısallar Microsoft Windows menen támiyinlengen oyınlar hám ápiwayı redaktorlaw quralları yamasa kóplegen Linux distributivlari menen támiyinlengen programmalıq támiynattı islep shıǵıw quralları bolıp tabıladı. Sistema hám ámeliy programmalıq támiynat ortasındaǵı birpara kúlreń jaylar operatsion sistemaǵa tereń integraciyalanǵan veb-brauzerler bolıp tabıladı, mısalı, Microsoft Windowstıń birpara versiyalarında Internet Explorer yamasa ChromeOS, bul jerde brauzer birden-bir paydalanıwshı interfeysi hám programmalardı jumısqa túsiriwdiń birden-bir usılı (hám) basqa veb-brauzer olardıń jayı ).Bultlı programmalıq támiynat (Cloud-based software) tuwrıdan-tuwrı paydalanıwshına emes, bálki programmalıq támiynat klientine (ádetde veb-brauzer yamasa veb-brauzerde isleytuǵın JavaScript qosımshası ) xızmetler kórsetetuǵın sistema programmalıq támiynatınıń taǵı bir mısalı bolıp tabıladı. Sistema programmalastırıw metodologiyalari hám sistema programmalastırıw tilleri járdeminde islep shıǵılǵan.
Programmalıq támiynattıń klassifikatsiyalarini islep shıǵıwda esaplaw texnikası ushın jaratılǵan barlıq dastiriy támiynatlarda waqıt ótiwi menen tozıw júz beriwin atap ótiw kerek.
Aldınǵı programmalıq támiynatlar - operatsion sistema, translyatorlar, ámeliy programmalar paketIari házirgi kunga kelip málim muǵdarda ózgerdi. DT áwladları, operatsion sistema jańalanıp barılmaqta, hátte mayda programmalardin’ da bir qansha túrleri jaratıldı. Olar kóbeyip barıwı menen dasturdin’ múmkinshilikleri, kólemi, qolaylıqları asırılıp barıldı. Programmalarǵa bolǵan talaplar tez hám jedel asıp barıp atır. Keshe ornatılǵan programma erteńına bir az qolaylıq menen jańa kórinis alıp atır. Hátte operatsion sistemalar da jıldan-jılǵa óz ishine tereńrek manoga iye bolǵan funksiyalardı alǵan halda islep shıǵarılıp atır. Buǵan baylanıslı texnika insan aqıl -ziyrekligi hám ftkrlash dárejesine jaqınlasıp barıp atır. Házirgi kúnde " áyne usı jaratılǵan programma bizge máńgi xızmet etedi" dep aytiwimız orınsız esaplanadı. Sebebi keleshek bunday zavanaviy sózdi qabıl ete almaydı. Sistemalı programmalıq támiynat bul programmalar kompleksi bolıp (mikroprotsessor, bir-biri menen baylanısda bolǵan hám periferiyalı qurılmalar ),
isker hám funksiyalashtiriw támiyinleytuǵın, pútkil sistemaǵa tiyisli bolǵan esaplaw sistemasınıń barlıq komponentlerin basqaradi. Olardıń kóbisi tikkeley qadaǵalawdı támiyinlewi hám esaplaw sistemasın túrli xiI apparat qurılmaların bir-biri menen pútkil etip baylanıstırıp beredi. Sistemalı programmalıq támiynat ámeliy programmalıq támiynat menen salıstırıwlanadı, sebebi onıń tiykarǵı tárepi paydalanıwshı máselelerin tuwrıdan - tuwrı hal etedi.
DT sistemaları - oraylıq protsessor, yadlar kirisiw - shıǵıwında kompyuter resurslarini basqarıw ushın xızmet etedi. Bul programmalar paydalanıwshılar ushın ulıwma tárzde islep shıǵılǵan. Sistemalı programmalar ámeliy programmalardı nátiyjeli orınlanıwı ushın xızmet etedi.