sen- triola deb ataladi. To‘qqiz bog‘lamdan iborat sentriola devorlari-
ning har biri uchta mikronaychani o‘z ichiga oladi. Sentriola si-
toplazmaning o‘zidan o‘zi ko‘payadigan organoidi hisoblanadi.
ular ning ko‘payishi, oqsil kichik bo‘lakchalarning o‘zini o‘zi yig‘ish
jarayonida amalga oshiriladi. hujayra markazi hujayralarning
bo‘linishida muhim ahamiyatga ega, ular bo‘linish urchug‘ini hosil
bo‘lishida ishtirok etadi. ko‘pchilik o‘simlik va suv o‘tlarida hujayra
markazi bo‘lmaydi. ulardagi bu vazifani maxsus fermentlar bosh-
qaradi.
Sitoskelet. eukariot hujayralarga xos bo‘lgan xususiyatlardan
biri, ularning sitoplazmasida mikronaychalar va oqsil tolalaridan
iborat bo‘lgan tayanch skelet tuzilmalarning mavjudligidir. Si-
toskeletning elementlari yadro qobig‘i va tashqi plazmatik mem-
brana bilan zich birikkan bo‘lib, sitoplazmada murakkab bog‘lam-
larni hosil qiladi. Sitoplazmaning tayanch elementlari hujayraning
shaklini aniqlaydi, hujayra ichki tizimlarining harakatini va butun
hujayraning joyini o‘zgarishini ta’minlaydi.
hujayraning
harakat organoidlariga asosan kiprikchalar va
xivchinlar kiradi. Sodda hayvonlardan xivchinlilar va ko‘p hujayrali
hayvonlarning spermatozoidlari xivchinlar yordamida harakatlanadi.
Hujayra kiritmalari. Sitoplazmada turli xil moddalar ham
to‘planadi. ular
kiritmalar deb ataladi. Bular sitoplazmaning doi-
miy bo‘lmagan tuzilishi hisoblanib, organoidlardan farqli ravishda
hujayraning hayot faoliyati jarayonida goh paydo bo‘lib, goh yo‘q
bo‘lib turadi. Ular trofik (oziq), sekretor, pigment, qoldiq kiritmalar
-
ga ajratiladi.
1. Mitoxondriyaning asosiy vazifasi nimadan iborat?
2. Plastidalarning qanday xillari bor? ularga ta’rif bering.
3. Lizosoma hujayrada qanday vazifani bajaradi?
4. Vakuola qanday tuzilishga ega?
