Siyosiy geografiyaning fanlar tizimida tutgan o’rni tadqiqot obyekti va predmeti

Boshqaruv shakllari 
– davlatning idora qilinish 
usullarini ifodalaydi. Bunda 
davlat rahbari 
va 
hukumat
ning qay tarzda faoliyat olib borishi ahamiyatli 
hisoblanadi. Jahonda boshqaruv shakllarining ikki 
asosiy – respublika va monarxiya turlari keng tarqalgan. 

---

Monarxiya
davlat tuzumining eng qadimgi shakli bo’lib, u oliy davlat hokimiyatining yakka 
bir shaxsga monarxga 
(podshoh, qirol, shoh, amir, imperator, knyaz, gertsog, sulton va x.h.)
bo’ysunishini bildiradi. O’z navbatida monarxiyaning ham turli ko’rinishlari mavjud, Masalan, 
mutlaq monarxiyada davlat boshlig’ining roli cheklanmagan va unga barcha oliy mansablar 
taalluqli bo’ladi, davlat rahbarligi avloddan-avlodga meros sifatida o’tib boradi 
(Birlashgan Arab 
Amirligi, Qatar, Oman va b.).
 
Cheklangan monarxiya
da davlat boshlig’ining funktsiyasi konstitutsiya yoki parlament 
orqali cheklangan. Masalan, Shvetsiya konstitutsion monarxiya, Buyuk Britaniya esa parlament 
monarxiya tuzumiga ega (bu mamlakatda asosiy vazifani premer-ministr bajaradi). 
Yuqoridagilardan tashqari, monarxiyaning 
mutloq teokratik 
(“teo”-xudo, din)
shakli ham 
mavjud. Bunday tipdagi mamlakatlarda 
(Vatikan, Saudiya Arabistoni)
davlat rahbari ayni vaqtda 
diniy boshliq hisoblanadi. Vatikanda monarx Rim Papasi, Saudiya Arabistoni esa barcha 
rahbarlik 
(bosh vazir, premer ministr, Oliy sudya, Oliy qo’mondon va hokazo)
faqat yakka-yu 
yagona qirolga bo’ysunadi. 
Monarxiya (44) 

---

Davlat tuzumining 
respublika
shakli ham ancha qadimiy 
(San-Marino Respublikasi 301 
yilda tashkil topgan).
Respublika ham o’z navbatida president va parlament respublikasi 
shaklida bo’ladi.