Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "Cənab Cavad bəy və onun bacısı qızı"
185 – demişdi, – məni heç bir şeydə ləkələyə bilməzlər". İşi bu vəziyyətdə görən Qabuziyan, Termixaylyan, Levon və başqaları belə qərara gəlmişdilər ki, Xudadat bəyi Bakıya aparıb orada öldürsünlər. Onu təqsirləndirirdilər ki, guya o, icazə veribmiş ki, azərbaycanlılar erməni kəndlərini dağıdıb əhalisini qırsınlar. Bu tamamilə yalan, uydurma və böhtan idi... Əksinə, o zaman Qarabağdan ermənilər basqın edib Gəncənin əsgərlərini öldürmüşdülər. Qisas almaq üçün əhali istəyirdi erməni kəndinə basqın etsin. Xudu bəy buna razılıq verməmişdi... Xəlvət Balabağman və Böyük Bağmandan ayrıca dəstələr düzəldib dağ ermənilərini qırmağa getmişdilər. Bundan xəbər tutan Xudu bəy ata minərək onların dalınca gedib geri qaytarmışdı... Balabağman, Böyük Bağman və şəhər əhalisi həyəcan içində idi. Səhərisi gün biz gimnaziyaya gedirdik ki, görək nə vaxt dərsə başlayacağıq. Dəmir körpüyə yaxınlaşırdıq ki, gördük 3 nəfər döyüşçü əllərində silah Xudadat bəyi qabaqlarına qatıb dəmir yol stansiyasına aparırlar ki, oradan Bakıya göndərsinlər... Bu vəziyyəti gördükdə daha məktəbə yox, onların dalınca getməli olduq. Xudadat bəy həmişəki kimi başında silindri, çiynində qara plaşı, əlində əsası, başını uca tutub, heç yana baxmadan gedirdi. Bu zaman bir nəfər ona yaxınlaşıb pul uzatdı. O, qəbul etməyərək: –Mənə pul lazım deyil, – dedi. Bizim gözümüz yaşla doldu. Ona baxa-baxa gedirdik. Kinoteatrın yanına çatanda bir nəfər yaşlı kişi ona qandırdı ki, səni stansiya ilə şəhər arasında olan bağların yanında qaçırtmalıyıq. Xudu bəy pərt olaraq: –Mən belə şeyə razı deyiləm, – dedi, – mənim adımı ləkələməyin. Şəhərimizin adını, nəslimizin, atamın adını ləkələməyin, qan tökməyin. Məni heç bir şeydə ləkələyib taxsırlandıra bilməzlər. Nahaq yerə məni taxsırlandırarlarsa və
186 ya mənə iş verərlərsə, yenə də həbsxanada həkim işlərəm. Hamıya xəbər verin ki, pis fikirlərdən əl çəksinlər. Mən qaçası deyiləm. Onu görüb tanıyanlar və tanımayanlar da göz yaşları ilə dalınca gedirdilər. Heç kəsdən nə pul və nə də yemək şeyləri qəbul etmirdi. Əvvəl onu 3 nəfər silahlı qabaqlarında aparırdılar, sonra ermənilər silahlı dəstəni artırdılar. Daha adamları onun dalınca getməyə qoymadılar. Biz də göz yaşları ilə geri qayıtmalı olduq. Xudu bəyi azad etdirmək üçün Bakıya N.Nərimanovun yanına Məhəmməd Xəlilov, Cahangir Nağıyev, Cavad bəy Rəfibəyli və Fərhad Əliyev getmişdi. Amma Nərimanovun xəbəri olmadan onu Nargində ermənilər öldürmüşdü. Xudadat bəyin öldürülməsindən xəbər tutan Nəriman Nərimanov demişdir: " – Hayıf Xudadat bəy kimi məşhur xirurq-həkimi xəbərimiz olmadan öldürüblər. Bu işdə Həmid Sultanovun bağışlanmaz səhvi olmuşdur". Əlbəttə, o vaxt, yeddi yaşında atasını itirmiş qızcığaz bütün bunları bilə bilməzdi. Amma bəzi şeylər anamın da yadında yaxşı qalmışdı. 1920-ci ildə XI Qızıl Ordu Gəncəyə gələndə məşhur Yefremov onların evinə düşüb. "Bizim dalımızca da Gəncə bolşeviklərindən Cəbrayıl gəlmişdi. Anam onu tanıyırdı, ona deyibmiş ki, bax, Cəbrayıl, öz qanımı da, uşaqların qanını da sənə halal eləyirəm. Görsən ki, biz ermənilərin əlinə düşürük, hamımızı öldür". Uşaqları –11 yaşlı Kamil, 7 yaşlı Rəşid, 7 yaşlı Nigar idi. Üçü də, nənəm də sağ qaldılar. Nigar məktəbə getdi və yeddi il sonra – 1927-ci ildə, on dörd yaşındaykən Bakıya gəldi.
Anamın vəfatından sonra onun "Bir həzin axşamda düşsəm yadına" adlı kitabını tərtib edərkən bəzi şerlərini elə bil yeni
187 gözlə oxuyurdum. Belə şerlərindən biri – ilk yazılarından olan "Anama" adlı şeridir. Şer həmin o illərə – nənəmin qızına dəymək üçün Gəncədən Bakıya gəldiyi və qayıtdığı günlərə aiddir.
Amma bunu da anama çox gördülər. 1930-cu il sentyabrın 18-də respublika qəzetlərində və hətta Tiflisdə çıxan "Zarya Vostoka" qəzetində anama qarşı böyük bir məqalə çıxdı. Bu podval (podval – nə dəqiq sözdür!) məqaləsinin müəllifi Əliheydər Qarayev idi. Məqalədən bir neçə parça gətirirəm:
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|