70
O’ziga mehr ko’rsatishning belgilari juda oddiy. Agar odam ovqat tanovul
qilayotganda hech narsaga chalg’imasa, o’zini va yashash joyini ozoda tutsa, o’z
vaqtida ishlash va dam olishni bilsa – u o’zini yaxshi ko’ra oladi. Ichki kechinmalarda
ham bunday odam o’zida ortiqcha aybdorlik tuyg’usini tutib turmaydigan, o’zi va
boshqalar xatosini oson kechiradigan, o’z hayotidan mamnun yashaydigan bo’ladi.
Siz
o’z sog’lig’ingiz, yashash muhitingiz, xatti-harakatlaringiz va hatto
kamchiliklaringizni ham yaxshi ko’ring. Tanangiz unga ko’rsatilgan bu mehrdan doim
tetik va ko’rkam yuradi. Yashash muhitingizdagi odamlar, o’simliklar va hatto jonsiz
predmetlar ham mehringiz ta’sirini sezadi va shunga monand o’zgaradi. Mehr kuchi
bilan sog’lig’ingiz mustahkam, chehrangiz ochiq, uyingiz fayzli va hayotingiz yorqin
bo’ladi.
Hech e’tibor berganmisiz – chaqaloq bor xonadon boshqacha fayzli bo’ladi.
Chunki bu uyda barcha yangi mehmonga shartsiz mehr ko’rsatayotgan bo’ladi –
ularning bu mehridan uy muhiti to’yingan va tashqaridan kelgan odamni sarhush
qiladigan bo’ladi.
Ammo keyinchalik bola katta bo’ladi, uning yoqimli qiliqlari qatori xarxashasi
ham chiqadi. Tarbiya va’ji bilan asta sekin atrofdagilarning bolaga bo’lgan shartsiz
mehri tobelik munosabatiga aylanadi va oiladagi avvalgi fayz biroz yo’qoladi. Katta
odamlar esa bir-birlariga mudom tobelik orqali munosabatda bo’ladilar. Ular bolalikda
olgan shartsiz mehrlarini birovga berishni unutib qo’yadilar. Bunda mehr qancha
tobelikka alishtirilsa, fayz ham shuncha kam bo’ladi.
Inson hayotini yashab o’tib, bu dunyoni tark etganda – tag’in unga nisbatan
shartsiz mehr ko’rsatiladi. Uni hamma kechiradi, undan hamma rozi bo’ladi – evaziga
hech narsa kutmay uni yaxshi xotiralar bilan eslashadi. Ana shuning uchun qabriston
ham – eng fayzli maskanlardan biri. Bu yerga kelgan odamlar marhum yaqinlariga
shartsiz mehr tashlab ketishadi – ana shu mehrning kuchi bilan qabriston doim sokin
bo’ladi. Ko’nglida dardi bor odam qabristonda o’zini yengil his etishi va ko’ngliga
xotirjamlikni qaytarishi mumkin.
Atrof dunyoga mehribon bo’lish – katta mehnat talab etadigan yumush emas. Bu
umuman yumush emas. Aslida, qalbimiz doim mehr ulashishga intilib yashaydi – faqat
aqlimiz bunda unga to’sqinlik qiladi, xolos. Eski ginalarni eslatib, kibrga berilib, sizni
muhimlikka tortib u ko’ngil xohishiga bo’ysunmaslikka sizni ko’ndiradi.
Siz qalbingiz so’ziga ergashing – hech kim va hech narsadan mehringizni
ayamang. Sizdan taralib turgan mehr yog’dusini dunyo sizga yuz chandon qilib
qaytaradi. Oddiygina mehr bilan hayotingiz qanchalik o’zgarganini ko’rib, o’zingiz ham
hayron bo’lasiz. Axir, sizdan nima ketibdi – buni, shunchaki, qilib ko’ring.
Shaxsiy kuch
Biz necha kundan beri kuchli shaxsiyat egasi bo’lish sirlari haqida
suhbatlashyapmiz. Xo’sh, shaxsiyatimiz kuchi nimada? Shaxsiyat kuchli bo’lishi uchun
unga qanday qudrat kerak?
Esingizda bo’lsa, sizga hayotiy quvvat haqida aytgandim. U bizga berilgan ilohiy
energiya deb ta’riflangandi. Biz uni turli xil maqsadlarda sarflaymiz.
71
Ana shu hayotiy quvvatni mehrga aylangan ko’rinishi – shaxsiy kuch. Mehrga
aylantirilgan hayotiy quvvat shaxsiyatingiz atrofida o’ziga xos maydon hosil qiladi.
Hayotiy quvvat darajangiz qancha yuqori bo’lsa va siz uni qanchalik mehrga aylantira
olsangiz – shaxsiy kuchingiz shuncha katta demak.
Shaxsiy kuch tushunchasi ko’pchiligimiz uchun yangi – uni darhol anglab olish
bir oz qiyin. Ammo u bilan barchamiz tanishmiz, aslida.
Shunday odamlarni uchratasizki, ular sizda sababsiz hurmat, havas kabi ijobiy
hislarni uyg’otadi. Ular bilan gaplashish ham shart emas – shunchaki, ularning yonida
o’zingizni xotirjam his qilasiz. Ular bilan suhbatlashish, ularga hamrohlik qilishga
o’zingiz sezmagan holda intilasiz. Bu – shaxsiy kuchi ko’p odamlar.
Odamlar ba’zida kimningdir oldida o’zlarini yo’qotib qo’yadilar – buni “sir
bosdi” deb ham aytishadi. Odamning o’y-fikrlari va tuyg’ulariga ta’sir qilayotgan ana
shu “sir” – shaxsiy kuch.
Shaxsiy kuchingiz tufayli odamlar siz aytgan gapga oson ko’nadigan, sizning
fikringizni
tez
tushunadigan,
sizdan
kamdan-kam
xafa
bo’ladigan,
sizning
hamrohligingizga talpinadigan bo’ladilar. To’g’ri, bu gaplarim qanaqadir safsatadek
tuyulishi mumkin. Ammo o’zingiz atrofingizdagi odamlarni kuzating – kim o’z shaxsiy
kuchi bilan odamlarni o’ziga tortyapti-yu, kim ularga ergashyapti – tezda ajratib olasiz.
Odamlarga to’la xonani tasavvur qiling. Aytaylik, restorandasiz. Zaldagi hamma
yonidagi hamrohi bilan suhbat-u, oldidagi taom bilan band. Eshikdan kimlardir kiryapti,
kimlardir, aksincha, chiqyapti. Zalda o’tirganlar xonaga endi kirgan hamma odamga
ham qarashavermaydi. Ammo eshikdan kuchli shaxsiyat egasi kirsa – juda ko’pchilik
beixtiyor unga bir qarab qo’yadi. Agar eshikdan kirgan yangi mehmonning shaxsiy
kuchi o’ta yuqori bo’lsa – zaldagilar hatto ovqatlanishdan ham to’xtab, unga tikilib
qolishi mumkin.
Ishonmaysizmi?
Keyingi
gal
odamlar
gavjum
joyda
o’tirganingizda,
atrofingizdagilar xatti-harakatlarini kuzatib ko’ring – juda ko’p qiziq narsalarni bilib
olasiz.
Hammamiz kuchli shaxsiyat egalariga o’zimiz bilmagan holda intilishimizga bir
oddiy sabab bor. Avval aytganimdek, bizning organizmimiz har doim sog’ligimiz uchun
eng ma’qul qarorolarni qabul qiladi. Odamning shaxsiy kuchi boshqa odamlarning
hayotiy energiyasini oshirib berish xususiyatiga ega (bu ajablanarli hol emas – axir,
shaxsiy kuch mehrdan hosil bo’ladi, boshqa odamga mehr ko’rsatish esa uning hayotiy
quvvatini oshiradi). Atrofimizda kuchli shaxsiyat paydo bo’lishi bilan, tanamiz unga
bizning e’tiborimizni qaratmoqchi bo’ladi – chunki u ehtimolda bizning hayotiy quvvat
zahiramizni to’ldirishga qodir.
Shaxsiyati kuchli odam atrofdagilarga mehr taratadi deganim - u hammaning
ko’nglini olib yuradi degani emas. Kuchli shaxsiyat, shunchaki, atrofidagi har kim va
har narsaga mehr bilan qaraydi, atrofiga mehrga to’yingan shaxsiy kuchidan yog’du
taratib turadi. Qolganlar ana shu yog’duga o’zlari bilmagan holda talpinadilar.
Agar odamning shaxsiy kuchi yetarlicha yuqori bo’lsa, uning boshqa odamlar va
dunyo bilan kelishmovchiliklari bo’lmaydi, u hech qachon qiyin vaziyatga tushib
72
qolmaydi – shunday bo’lsa ham, shaxsiy kuchi uni bu vaziyatdan shikastsiz olib chiqib
ketadi.
Bu bilan kuchli shaxsiyat o’zgalarni boshqarish qobiliyatiga ega bo’ladi demoqchi
emasman. U, shunchaki, dunyo qonunlari va odamlar ahdiga qarshi bormaslikka harakat
qilib yashaydi – shunga monand hamma hech narsa uning ahdlariga ham qarshilik
qilmaydi. Kuchli shaxsiyat egasida shaxsiy muhimlik tuyg’usi bo’lmaydi – shaxsiy
muhimlik tuyg’usi kishi hayotiy quvvatini isrof qiladigan odat. Undan qutulmay turib,
kuchli shaxsiyat egasi bo’lish imkonsiz.
Hayotda kuchlilar qatori kuchsiz shaxsiyat egalarini ham uchratamiz. Bunday
odamlar hamrohligida biz o’zimizni o’ta bezovta his etamiz. Chunki tanamiz bunday
odam ehtimoldan bizdan hayotiy energiya olishi mumkinligini biladi va undan tezroq
uzoqlashishga harakat qiladi. Albatta, siz bunday odamlarga yordam berishni istashingiz
mumkin. Ammo buni, shunchaki, hayotiy energiya berish bilan emas – ularga o’z
shaxsiyatlarini kuchaytirishga ko’maklashib qilgan ma’qul. Ana shunda o’zingizga
zarar yetkazmay, boshqa odamga yaxshilik qilgan bo’lasiz.
Men sizga bir sir ochaman – u siz avval eshitgan haqiqatlarga mos kelmaydi:
hayotda bezarar yaxshilik juda kam bo’ladi. Hayron bo’lmang. Siz qilgan juda ko’p
yaxshi
ishlar
aslida
kimningdir
manfaatiga
zid. Ko’p yaxshiliklarni biz o’z
manfaatimizga qarshi qilamiz. Ko’chadagi nochorga yaxshilik qilgingiz kelib, pul berib
ketasiz. Ammo siz bu pulni mehnat qilib topgansiz – uni o’zingiz uchun ishlatishingiz
yoki bolangizga bir dona daftar olib berishingiz mumkin edi.
Men bu bilan aslo bunday ishlarni qilmang demoqchi emasman. Ammo buni
rostdan
ham ko’nglingiz istasagina qilgan ma’qul. Axir, hadisda ham “O’z
qaramog’ingizdagi yaqinlaringiz rizqidan ortganini sadaqa qiling” deb bejiz aytilmagan.
Hech kimning manfaatini buzmasdan yaxshilik qilganga nima yetsin. Buning
uchun esa shaxsiy kuchingiz darajasi yuqori bo’lishi va siz uni odamlarga yordam
berishga yo’naltira olishingiz darkor. Yana bir sirni unutmangki, siz shaxsiy kuchingiz
yordamida atrofdagilarga qancha ko’p beg’araz yaxshilik qila olsangiz – bundan
shaxsiy kuchingiz shuncha ortib boraveradi.
Endi bir soat mutolaadan chalg’ib, dam oling. Bu muddatda hayotingizda
uchratgan kuchli shaxsiyat egalarini eslasangiz ham mayli. Ularni eslash ham hayotiy
quvvatingizni oshiradi.
Ahd kuchi
Odamzod har doim nimagadir intilib yashash ilinji bilan yaratilgan. Biz mudom
nimalarnidir orzu qilamiz, nimalarnidir ko’zlab, ularga erishish uchun harakat qilamiz.
Istaklarimizni biz ularga beradigan ahamiyatga qarab tasniflasa bo’ladi.
Eng kuchsiz va havoyi istak – bu orzu. U shunchalar yengilki, u bizda faqat
yoqimli hislar uyg’otadi – axir, hammamiz orzularga berilishni juda yoqtiramiz. Bizni
bu orzular ushalmay qolishi mumkinligi yoki buning umuman iloji bor-yo’qligi
tashvishga solmaydi. Biz shunchaki orzu qilaveramiz. Biz avval boshdan bu narsa real
hayotda amalga oshishi imkonsiz yoki juda qiyin ekaniga ko’namiz – shu bois ham
orzularga hadiksiz o’zimizni topshiraveramiz.
73
Umid – orzudan ko’ra bir oz vazminroq. Endi biz istagan narsamiz hayotda ro’y
berishi mumkinligi ehtimolini yuqoriroq qo’yamiz. Biz bunda bir narsani kutamiz –
bunda endi istak beg’am orzu qilish emas, unga his tuyg’ular ham aralashadi. Shu yerda
istak amalga oshmay qolish hadigi ham paydo bo’ladi. Umidlaringiz oqlanmay
qolganda xafa bo’lganingizni eslang – men nimani nazarda tutayotgan ekanimni darhol
anglab olasiz.
Intilish yoki kuchli xohish-istak – yanada yuqoriroq va moddiyroq. Bunda siz endi
bir narsani juda xohlaysiz va bu istagingizni o’z tuyg’ularingiz bilan to’yintirasiz. Siz
xayolan bu istagingizga erishish yo’llarini qidirasiz, rejalar tuzasiz, taxminlar qilasiz –
xullas, katta mental-emotsional ish olib borasiz.
Istakning bu uch ko’rinishi juda ko’p jihatlarda bir-biridan farq qiladi. Ammo eng
asosiy farq – bu istaklarga hamroh bo’lgan ishonch darajasi va amaliy sa’y-
harakatdadir. Orzu qilganda siz u ro’yobga chiqishiga ishonmaysiz yoki ishonch juda
kuchsiz bo’ladi. Shu bois ham orzuga erishishga amaliy intilish bo’lmaydi. Umid bor
joyda esa ishonch endi kuchliroq va siz bunda istakka erishish uchun qandaydir
tadbirlarni qo’llashga urinasiz. Kuchli istakda esa siz istagan narsangizga erishish
mumkinligiga astoydil ishonasiz va urinishlaringiz ham shunga yarasha bo’ladi.
Ammo, afsuski, biz qanchalik kuchli ishonmaylik eng katta istaklarimiz ro’yobga
chiqmay qolishi mumkin. Bilasizmi, bunda gap nimada? Istakka erishishda, albatta,
ishonchning roli bor. Ammo biz ko’pincha istakka yetishtiruvchi narsa bu kuchli
ishonchning o’zi deb xato qilamiz. O’sha kuchli ishonchga aniq va dadil xatti-harakatlar
ergashib kelsagina istagingiz so’zsiz amalga oshishi mumkin.
Daraxt tagida o’tirib siz uning eng g’arq pishgan mevasi shoxdan uzilib to’g’ri
qo’lingizga kelib tushishiga qirq yil kuchli ishonmang – bu narsa amalga oshishi qiyin.
Siz o’sha meva sizga nasib etishiga ishoning va daraxtni silkiting – shunda rostdan ham
eng pishgan meva oldingizga tushadi.
Ammo odamlar ixtiyorida bir qurol borki, u ishga tushsa istak amalga oshmay
qolmaydi. Bunda istakka erishishga bo’lgan ishonch shubhalardan tozalanib bilimga
aylanadi. Agar siz biror nimaga shubhalarsiz ishonsangiz – buni bilasiz demak. Axir,
osmonga otgan koptogingiz yerga qaytib tushishini bilasiz – bunga ishonishingiz shart
emas. Ertalab do’konga chiqib non olib kelishni orzu qilsangiz, bunga umid qilsangiz
yoki buni kuchli istasangiz juda kulgili holat bo’lardi, shunday emasmi? Bu istak shu
darajada oddiyki, siz bunda hammasi siz o’ylagandek bo’lishini bilasiz.
Shubhasiz bilimga asoslangan istak – ahddir. Ahd qilingan narsa har doim amalga
oshadi. Biz qilayotgan hamma niyatlar ham ahd toifasiga kirmaydi. Buni anglab yetish
uchun ahdning qanday shakllanishini ko’rib chiqaylik.
Bizning ichimizda hayotimizni boshqarish uchun tuzilgan parlament bor. Bu
albatta — qalb. U nimanidir istab orzu qiladi ya’ni yangi qonun loyihasini muhokamaga
qo’yadi. Bu loyiha aql bilan birga muhokama qilinadi. Agar aql buning iloji borligini
tan olsa va rozilik bersa – loyiha qonun sifatida qabul qilinadi. Ya’ni odam biror ishni
qilishga ahd qiladi.
Ammo bu jarayonning eng qiyin tomoni – aqlni ko’ndirish. U aniq isbotlar
keltirilmaguncha aytilgan ish qilsa bo’ladigan yumush ekanini tan olmaydi. Juda ko’p
74
niyatlarimiz
hali
ahd
bo’lib
ulgurmay,
loyihaligidayoq
aqlimiz
tomonidan
muhokamadan olib tashlanadi va orzuligicha qolib ketadi. Armonlar – sizga orzularga
erishish nasib qilmaganidan emas, bunga o’zingiz imkon bermaganingizdan paydo
bo’ladi.
Agar orzuning omadi chopib, qonun deb qabul qilinsa va ahdga aylansa, ijro
etuvchi hokimiyat bo’lgan aql uni darhol tadbiq qila boshlaydi. Lekin shunda ham u
ba’zida chalg’ib qoladi. Chunki ish jarayonida unda yangi gumonlar paydo bo’ladi, u
ahdga (ya’ni qonunga) o’zgartirishlar kiritishga harakat qiladi. Bu ahd kuchini kesadi va
odam niyatidan chalg’ib ketadi.
Buning oldini olish uchun, qonun chiqarish hokimiyatini qalbga berib – ijro
etishni aqlga tashlash kerak. Ijroning aytilgan ahd bo’yicha borishini nazorat qilish ham
lozim. Agar ahdingizga shubhalarni yaqin keltirmasangiz – u siz ilojsiz deb o’ylagan
narsalarni ham ro’yobga chiqarishga qodir. Chunki ahdning bir siri bor: ahd qonun
qilib o’rnatilganda dunyo ham bu ahdni qabul qiladi va unga erishishingiz uchun
sharoit yarata boshlaydi. Boshqacha qilib aytganda, niyatingiz ahdga aylanishi bilan
unga farishtalar omin deydi.
Agar daraxt tagida o’tirib, eng pishgan meva shoxdan uzilib, to’g’ri sizning
qo’lingizga kelib tushishiga bo’lgan ishonchingizni shubhalardan tozalab, uni sof bilim
darajasiga keltirib, bu niyatni ahdga aylantirish qo’lingizdan kelsa – shamol aynan eng
pishgan mevani shoxdan uzadi, yer tortish kuchi uni pastga uloqtoradi, u yo’lda boshqa
shoxga urilib yo’nalishini shunday o’zgartiradiki, aynan sizning qo’lingizga kelib
tushadi. Nima – bunga ishonish qiyinmi? Ishonmaysizmi? Unda bu kabi mo’jiza siz
uchun daxlsiz bo’lib qolaveradi. Axir, bir narsaga mutlaqo ishonmasa – bu narsa sizning
hayotingizda mavjud bo’lmaydi.
Bu kabi mo’jizaga ishonish uchun odam ochiq fikrli bo’lishi lozim. “Men hamma
narsani bilaman va hayotda nima bo’lishi mumkin-u, nima imkonsiz ekanini farqlashga
aqlim yetadi” deguvchilar o’z hayotlari hududini hozirgi tushuncha va tamoyillari bilan
cheklab olishgan. Bunday odam xuddi men avval sizga ertakda ta’riflagan, dunyodan
o’zini baland devorlar bilan o’rab olgan shaharga o’xshaydi – bu shaharning hech kim
bilan oldi-berdisi yo’q. Ammo agar siz o’z shahringiz darvozalarini ochib qo’ysangiz –
hayotingizga mo’jiza kirib keladi va siz juda ko’p narsalarga ishongan odamdan ko’p
narsalarni bilgan odamga, mo’jizani orzu qilgan odamdan mo’jizani odat qilgan odamga
aylanasiz.
Avvalgi bobda ta’riflaganim shaxsiy kuchingiz qancha ko’p bo’lsa, niyatlaringizni
ahdga aylantirishingiz, bu jarayondagi shubhalarni yengib o’tishingiz shuncha oson
bo’ladi.
75
YAKSHANBA
Baxt
Mana, kitob so’ngiga ham yetib keldik. Bugungi suhbatimiz barchamiz uchun
kerak, ammo hammaga ham nasib etmagan ne’mat – baxt nima ekanligi haqida. Ammo
u juda qisqa bo’ladi. Men sizga butun kitob davomida baxt nimaligini anglashingizga
ko’maklashib, ko’plab sirlarni ochdim. Agar “Mening baxtim nima?” degan savolingiz
hali ham javobsiz qolgan bo’lsa – mayli, unga javob topish uchun oxirgi sirni ochaman:
kitobni qaytadan o’qib chiqing.
Siz bilan biz o’zlik sari ilk yetti qadamni tashladik. Bu uzoq yo’lning atigi
boshlanishi, xolos. Oldinda sizni yanada qiziqarliroq subatlar, yana ham hayratlanarli
sirlar kutmoqda. Har holda, men o’z baxtimni to’g’ri topgan bo’lsam – demak, siz bilan
hali ko’p suhbatlashamiz. Ha-ha – mening baxtim siz bilan dildan suhbatlashish. O’zga
odamning qalbiga oshno bo’lishdan ortiq baxt yo’q men uchun.
Rahmat sizga.
76
Muallif haqida
Ismi-sharifim – Javlon Juraev
Ijoddagi taxallusim - Dilpora
Mutaxassisligim – iqtisodchi
Qiziqishlarim – falsafa, amaliy psixologiya, jamiyatshunoslik,
axborot texnologiyalari, adabiyot, tillar, musiqa, tasviriy san’at
Internet sahifam –
www.juraev.uz
Email manzilim –
dilpora@gmail.com
Agar kitob sizning shaxsiy o’sishingizga oz bo’lsada hissa
qo’shgan bo’lsa – uni ma’qul topgan odamlaringizga tavsiya
eting. Bu kabi bilimlar har kimga daxldor va ulardan foyda
topishga har kim haqli. Ishoning – atrofimizda kuchli shaxslar
qancha ko’p bo’lsa, hayotimiz shuncha yorqin bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: |