Soliqqa tortish

Yuridik shaxslaming quyidagi foydasi yuridik shaxslardan
olinadigan foyda solig ‘ini to'lashdan ozod qilinadi:
1) protez-ortopediya buyumlari, nogironlar uchun 
inventarlar ishlab chiqarishdan, shuningdek, nogironlarga 
ortopedik protezlash xizmati ko‘rsatishdan, nogironlar 
uchun moTjallangan protez-ortopediya buyumlari va 
inventarlami ta’mirlash hamda ularga xizmat ko‘rsatishdan 
olingan foydasi;
2) shahar yoTovchilar transportida (taksidan, shu jum­
ladan, yo‘nalishli taksidan tashqari) yoTovchilami tashish 
bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatishdan olingan foydasi;
3) tarix va madaniyat yodgorliklarini ta’mirlash hamda 
qayta tiklash ishlarini amalga oshirishdan olingan foydasi;
4) investitsiya fondlarining xususiylashtirilgan korxo­
nalar aksiyalarini sotib olishga yo‘naltiriladigan foydasi;
5) Xalq banki tomonidan fuqarolarning shaxsiy 
jamg'arib boriladigan pensiya hisobvaraqlaridagi mablag1- 
lardan foydalanishdan olingan foydasi.
Soliq kodeksining 159-moddasiga ko ‘ra yuridik shaxs­
laming soliq solinadigan foydasi quyidagi summaga kamayti-
riladi:
1) ekologiya, sogTomlashtirish va xayriya jamg‘armalari, 
madaniyat, xalq ta’limi, sogTiqni saqlash, mehnat va aholi- 
ni ijtimoiy muhofaza qilish, jismoniy tarbiya va sport muas- 
sasalariga, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlariga 
beriladigan badallar summasiga, biroq soliq solinadigan 
foydaning bir foizidan ko‘p boTmagan miqdorda;
2) 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
qarori asosida kollejlar, akademik litseylar, maktablar va 
maktabgacha tarbiya ta’lim muassasalari qurilishiga yo‘nal- 
tirilgan mablagTar summasiga, lekin soliq solinadigan foy­
daning 30 foizidan ko‘p boTmagan miqdorda;
82

---

3) asosiy ishlab chiqarishni yangi qurilish shaklida 
kengaytirishga, ishlab chiqarish maqsadida foydalaniladigan 
binolar va inshootlami rekonstruksiya qilishga, shuningdek, 
ushbu maqsadlar uchun olingan kreditlarni uzishga 
yo‘naltiriladigan mablagTar summasiga, tegishli soliq davri- 
da hisoblangan amortizatsiyani chegirib tashlagan holda, 
biroq soliq solinadigan foydaning 30 foizidan ko‘p bo‘lma- 
gan miqdorda;
4) ishlab chiqarishni modemizatsiyalashga, texnik va 
texnologik jihatdan qayta jihozlashga, yangi texnologik 
jihozlar xarid qilishga, ushbu maqsadlar uchun berilgan 
kreditlarni uzishga, lizing obyekti qiymatining o‘mini qop- 
lashga, tegishli soliq davrida hisoblangan amortizatsiyani 
chegirgan holda yo‘naltiriladigan mablagTar summasiga.
Soliq solinadigan bazani kamaytirish yuqorida ko‘rsatib 
oTilgan xarajatlar amalga oshirilgan soliq davridan e’tibo- 
ran, texnologik jihozlar bo‘yicha esa u foydalanishga top- 
shirilgan paytdan e’tiboran uch yil ichida amalga oshirila- 
di. Yangi texnologiya jihozlari ular olingan (import qilin­
gan) paytdan e’tiboran uch yil ichida realizatsiya qilingan 
yoki tekin berilgan taqdirda, mazkur imtiyozning amal qi­
lishi foydadan olinadigan soliqni toTash bo‘yicha majbu- 
riyatlar tiklangan holda, imtiyoz qoTlanilgan butun davr 
uchun bekor qilinadi;
5) yosh oilalar toifasiga kiruvchi xodimlarga ipoteka 
kreditlari badallari toTashga va (yoki) mulk sifatida uy-joy 
olishga tekin yo’naltiriladigan mablagTar summasiga, biroq 
soliq solinadigan bazaning 10 foizidan oshmagan miqdor­
da;
6) diniy va jamoat birlashmalarining (kasaba uyush- 
malari, siyosiy partiyalar va harakatlardan tashqari), xayriya 
jamg‘armalarining mulkida boTgan korxonalar foydasidan 
shu birlashmalar va jamg‘armalarining ustavda belgilangan 
faoliyatini amalga oshirish uchun yo‘naltiriladigan ajrat- 
malari summasiga.
hisobini ro‘yxatdan o‘tgan joydagi soliq idoralariga yilning 
har choragida hisobot choragidan keyingi oyning 25 
kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‘yicha esa, yillik
gan foyda soligT bo‘yicha soliq
83

---

moliyaviy hisobot taqdim etiladigan m uddatda taqdim eti- 
ladi.
Yuridik shaxs tugatilgan taqdirda soliq organi soliq 
toTovchidan kam roq boTgan davr uchun hisobotlar, soliq 
hisobini taqdim etislmi yozma xabam om a topshirish yoTi 
bilan talab qilib olishi m um kin. X abam om ada buning 
sababi ham da hisobotlar, soliq hisobi qachon va qaysi davr 
uchun taqdim etilishi lozimligi ko'rsatiladi.
Yuridik shaxsni tugatish haqida belgilangan tartibda 
qaror qabul qilingan taqdirda tugatish komissiyasi (tugatuv- 
chi) 5 kunlik m uddatda bu haqda soliq organini yozma ra­
vishda xabardor qiladi.
Yuridik shaxsni tugatish haqida qaror qabul qilingandan 
so‘ng soliq toTovchi 15 kun ichida soliq organiga hisobot­
lar, soliq hisobini taqdim etishi shart.
Foyda soligT bo ‘yicha hisobotlar, hisob-kitoblar qonun 
hujjatlarida belgilangan shakl (1-ilova) va tartibda taqdim
etiladi.
Yuridik shaxslar foyda soligTni foyda soligT bo ‘yicha 
hisoblam i topshirish uchun belgilangan kundan boshlab 5 
kun ichida toTaydilar.
Yilning hisobot choragida tovarlam i (ishlam i, xizm at­
lam i) sotishdan eng kam ish haqining 200 barobaridan 
ko‘proq miqdorda foyda olgan yuridik shaxslar foyda soligT 
b o ‘yicha joriy toTovlam i har oyning 15-kunida yilning 
choragi b o ‘yicha foyda soligT summasining uchdan bir 
qismi m iqdorida toTaydi.
Yuridik shaxslar avans toTovlar summasini hisoblab 
chiqarish uchun yilning joriy choragi birinchi oyining 5- 
kunigacha soliq ro ‘yxatdan o ‘tgan joydagi soliq organiga 
yilning tegishli choragida taxm in qilinayotgan foyda ham da 
belgilangan foyda soligT stavkasi asosida m a ’lum otnom a 
(2-ilova) taqdim etadilar.
Joriy toTovlar belgilangan m uddatlargacha budjetga 
toTanm asa ularga nisbatan soliq qonunchiligida ko‘zda 
tutilgan har bir kechiktirilgan kun uchun hisoblangan soliq 
summasiga nisbatan 0,05 foiz m iqdorida penya (moliyaviy 
jarim a) qo‘llaniladi.
Taxm in qilinayotgan soliq solinadigan foydadan kelib 
chiqqan holda hisoblab chiqarilgan yuridik shaxslardan oli­
nadigan foyda soligT summasi hisobot davri uchun budjet­
ga toTanishi lozim boTgan foyda soligT summasiga nisbatan
84

---

10 foizdan ko‘proq kamaytirilgan taqdirda, davlat soliq xiz- 
m ati organi joriy toTovlami foyda soligTning haqiqiy sum- 
m asidan kelib chiqib penya (0,05 foiz) hisoblagan holda 
qayta hisoblab chiqadi.
Hisobot davrida tovarlar (ishlar, xizm atlar)ni sotishdan 
olgan foyda 200 karrali m inim al ish haqidan kam boTgan 
korxonalar chorakda bir m arta soliq toTaydilar. U lar avans 
(joriy) toT ovlarni toTam aydilar. A w algi choraklarda 
toTagan soliqlari esa hisobga olib boriladi.
Soliq toTovchilar birinchi chorak, yarim yil va yil o ‘tishi 
bilan yil boshidan hisoblangan yakun bilan soliqni haqiqiy 
olingan foydadan kelib chiqib foydaga soliqni m ustaqil o ‘z- 
lari hisoblab chiqadilar. Yil m obaynida toTagan soliqlari 
hisobot yilida hisoblangan soliq summ asidan hisobga oli- 
nadi.
Haqiqiy olingan foydaga qarab hisoblangan soliq sum- 
masi (farqi) budjetga choraklik va yillik moliya hisoboti 
topshirish moTjallangan kungacha toTanadi.
O rtiqcha toTangan soliq summ asi kelgusi toTovlarga 
o ‘tkaziladi yoki soliq toTovchiga boshqa soliqlar va boshqa 
majburiy toTovlardan qarzi boTmasa undan yozm a ariza 
olgan kundan boshlab 30 kun ichida korxonaga qaytariladi.
Foydadan soliqni hisoblash va budjetga o ‘tkazish javob- 
garligi foydalaridan soliq toTashni amalga oshiruvchi yuri­
dik shaxslar zimmasiga tushadi.
Dividend va foizlar toTovchi yuridik shaxslar quyidagi 
shaklda (3.1.2-jadval) soliq hisobini topshiradilar va toTov