Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.3. Azərbaycanın yaxın və uzaq ölkələrlə iqtisadi-ticarət əlaqələri (1993-2003-cü illər)
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
158 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq sərəncamları ilə təsdiq olunmuş “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nda və “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf Dövlət Proqramı”nda Dövlət Gömrük Komitəsi qarşısında qoyulmuş tədbirlər uğurla həyata keçirildi. “Dövlət Proqra- mı”ndan irəli gələn və gömrük orqanlarının səlahiyyətlərinə aid məsələlərin həlli məqsədi ilə və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 12 sentyabr 2008-ci il tarixli Sərəncamına uyğun olaraq Tədbirlər Planı hazır- lanaraq Komitə sədrinin müvafiq əmri ilə təsdiq edildi. Nəzərdə tutulmuş müddət ərzində Komitənin Mərkəzi Laboratoriyasının yeni Gəncə və Biləsuvar regional bölmələrinin, həmçinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin Mərkəzi Laboratoriyasının yaradılması üçün təşkilati işlər həyata keçirildi. Azərbaycan Respublikasında son zamanlarda sürətlə inkişaf edən istehsal sahələrinin təşkilinə və genişləndirilməsinə əlverişli şəraitin yaradıl- ması, idxalın əmtəə strukturunun səmərələşdirilməsi, idxaldan asılılığın azaldılması, idxal yönümlü malların istehsalının stimullaşdırılması və yerli istehsalın xarici rəqabətin mənfi təsirindən qoruması məqsədilə Azərbaycan Respublikasında tətbiq olunan gömrük tariflərinin təkmilləşdirilməsi zərurəti yarandı. Bunu nəzərə alaraq, idxal mallarına münasibətdə gömrük- tarif mexanizminin təkmilləşdirilməsi, lüzumsuz tarif güzəştlərinin ləğvi, güzəştlərin konkret sahəni və dövrü əhatə etməsi, həmçinin beynəlxalq təşkilatların Azərbaycan Respublikasında hazırda tətbiq olunan gömrük idxal rüsumlarının çoxpilləli sistemdən azpilləli sistemə keçirilməsi ilə bağlı verdiyi tövsiyələr əsasında “Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilən mallar üzrə gömrük idxal rüsumlarının dərəcələri”nin siyahısı hazırlanaraq Nazirlər Kabinetinə təqdim edildi. Belə nəticəyə gəlmək olar ki, gömrük nəzarətinin iqtisadi göstəri- cilərinin yüksəldilməsi sahəsində fəaliyyət, fəal və çevik gömrük tənzim- ləmə mexanizminin həyata keçirilməsi Azərbaycan Respublikasının iqtisadi maraqlarının təmin edilməsinin əsas şərtidir. Bütövlükdə, Respublikanın sosial-iqtisadi həyatında baş verən əhəmiyyətli dəyişikliklər və gömrük gəlirlərinin artması hesabına ölkənin büdcə imkanları genişlənir. Dövlət büdcəsində investisiya və sosial yönümlü proqramlara maliyyə dəstəyinin
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
159 təmin edilməsi səmərəli gömrük-tarif tənzimlənməsinin həyata keçirilməsini zəruri edir.
Azərbaycan dövlətinin iqtisadi inkişaf strategiyasının prioritet istiqamətini milli iqtisadiyyatın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya olunması müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarla sıx əməkdaşlığın qurulmasında asılıdır. Bu əməkdaşlıq əsasən aşağıdakı istiqamətlər üzrə inkişaf etdirilir: çoxtərəfli iqtisadi əlaqələr (MDB, Qara Dəniz İqtisadi Təşkilatı, GUAM, yaxın perspektivdə Dünya Ticarət Təşkilatı və s.); beynəlxalq maliyyə institutları və beynəlxalq iqtisadi təşkilatlarla əməkdaşlıq (Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı və s.); ikitərəfli iqtisadi əlaqələr ( ayrı-ayrı ölkələrlə), tranzit ölkə olaraq (Böyük İpək Yolu); neft hasilatı və ixracatçısı kimi qurulan əlaqələr. Ölkəmizin beynəlxalq iqtisadi təşkilatlarla əməkdaşlığı iki əsas istiqamət üzrə aparılır: regional təşkilatlar və BMT-nin müxtəlif təşkilat və proqramları. Regional təşkilatlarla əməkdaşlıq şimal, şərq və qərb istiqa- mətlərinə ayrılmaqla bərabər, hər bir istiqamət üzrə milli maraqların təmin edilməsi bu əlaqələri şərtləndirən əsas prioritetlərdir. Şimal istiqaməti üzrə əməkdaşlıq əsasən MDB və GUAM ilə əməkdaşlığı əhatə edir. Keçmiş ittifaq dağıldıqdan sonra bütün respub- likaların ticarət əlaqələrini xarakterizə edən xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi kəskin surətdə azaldı. Keçmiş sovet respublikalarının xarici ticarətinin coğrafi quruluşunda baş verən dəyişikliklər, xüsusilə 90-cı illərdən başlayaraq, dövlətlərarası əlaqələrdə üçüncü ölkələrin prioritet təşkil etməsi xarici ticarətin məzmununa mənfi təsir göstərmişdi. Uzun müddət keçmiş SSRİ-nin tərkib hissələrini təşkil edən respublikalar arasında çoxistiqamətli siyasi, iqtisadi, mədəni və humanitar əlaqələrin mövcudluğu xarici iqtisadi əlaqələr və gömrük işi sahəsində də əməkdaşlıq münasibət- lərinin yeni bir istiqamətdə qurulmasını tələb edirdi. Tədqiq olunan dövrdə Azərbaycan Respublikası MDB-yə daxil olan dövlətlərlə normal əməkdaşlıq münasibətləri yaratmağa çalışırdı. 1993-cü ilin sonlarında MDB-yə daxil olan 11 ölkənin qoşulduğu “İqtisadi ittifaqın yaradılması haqqında” sazişin Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
160 imzalanması ilə bu əlaqələrin bünövrəsi qoyuldu. Bir il sonra isə MDB üzvü olan ölkələr arasında Azad ticarət zonası, Gömrük birliyi, Ümumi mal və xidmət bazarı, Dövlətlərarası valyuta komitəsinin yaradılması haqqında sazişlər imzalandı. Lakin bu saziş və qərarların əksəriyyətinin işlək mexanizmi olmadığından elə kağız üzərində də qaldı. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “1993-cü ildə Azərbaycan Respublikasından Rusiya Federasiyasına ən mühüm məhsul növlərinin göndərilməsi barədə” 1993-cü il 22 fevral tarixli 115 nömrəli Qərarı hər iki ölkə arasında ticarət əlaqələrinin normal əsaslar üzərində daha da genişləndirilməsi məqsədini daşıyırdı. Keçid dövrünün əvvəllərində MDB-yə daxil olan ölkələrin, o cümlədən Azərbaycan Respublikasında ictimai-siyasi və iqtisadi vəziyyətin xeyli mürəkkəb olması üzündən xarici ticarət balansı pozulmuşdu. Bununla bərabər, Rusiya Federasiyasında 1990- cı illərin ortalarında həyata keçirilən valyuta-pul islahatı Rusiya bazarında Azərbaycan Respublikasının aqrar-sənaye məhsullarının rəqabət qabiliyyət- liyini aşağı salmışdı. Azərbaycanın aqrar-sənaye kompleksi məhsullarının MDB ölkələri bazarına ixracını artırılması önündə ciddi əngəllər yaran- mışdı. Bütün bu amilləri nəzərə alan Heydər Əliyev Azərbaycanın MDB ölkələri ilə iqtisadi münasibətlərinin perspektivləri haqqında Moskvada nəşr olunan “Nezavisimaya qazeta”nın 1995-ci il 21 noyabr tarixli nömrəsinə verdiyi müsahibəsində demişdi: “Biz MDB-nin tərkibinə daxilik, onun
Azərbaycanın əlverişli geosiyasi mövqeyi, zəngin təbii ehtiyatları, kapital qoyuluşlarının perspektivli gələcəyi ABŞ iş adamlarını tədricən Azərbaycana cəlb edirdi. Heydər Əliyevin işləyib hazırladığı xarici iqtisadi Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|