Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
167 arasında tətbiq edilməməsi, 5-ci maddəsində gömrük ərazisi üçün nəzərdə tutulan malların ölkəyə gətirilməsi və ya ölkədən çıxarılması ilə bağlı gömrük rüsumlarının tutulmaması, bu məqsədlə tərəflərin iqtisadi siyasətini əlaqələndirən daimi İşçi Orqanın yaradılması kimi məsələlər nəzərdə tutulmuşdu. Sənədin 8-ci maddəsində gömrük ərazilərindən gətirilən mallardan birbaşa və dolayısı yolla milli əmtəə üçün nəzərdə tutulan məbləğdən artıq olan vergi, fiskal xarakterli yığımların tutulmaması və tranzit məsələləri ilə bağlı digər hüquqi proseduralar göstərilmişdi [24, 31 avqust 2003-cü il, №8, maddə 413]. GUAM üzv dövlətlərinin gömrük xidmətləri rəhbərlərinin 2003-cü il fevralın 11-də Kiyevdə keçirilən görüşündə terrorizm, mütəşəkkil cinayət- karlıq və narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinin qarşısının alınması, ticarət və nəqliyyata yardım, sərhəd və gömrük nəzarətinin təmin edilməsi üzrə GUAM-ABŞ Çərçivə Proqramı ilə əlaqədar qarşılıqlı anlaşma Memoran- dumu qəbul edildi. “Ticarətə və nəqliyyata yardım” layihəsi üzrə görüləcək işlərin ticarət və nəqliyyatın inkişafına və müdafiəsinə kömək, ümumi prinsiplərin tətbiqi, dövlət sərhədlərində və daxili gömrük terminallarında sərhəd və gömrük nəzarətinin təkmilləşdirilməsi sahəsində dövlətlərarası və idarələrarası əməkdaşlığa yönəldilməsi nəzərdə tutulurdu. 2003-cü il iyulun 4-də “Gömrük işində qarşılıqlı yardım və əmək- daşlıq haqqında Saziş” MDB çərçivəsində Yaltada imzalanmış hökumət- lərarası bu sahədə dövlətlərarası münasibətlərin tənzimlənməsi məsələlərini əhatə edirdi. Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin hesabatına görə 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının GUAM dövlətləri ilə ticarət dövriyyəsinin həcmi 1519,36 mln., o cümlədən idxalın həcmi 724,38 mln. ABŞ dolları, ixracın həcmi 794,98 mln. ABŞ dolları təşkil etmişdir. Bu dövr ərzində xarici ticarət saldosu müsbət 70,60 mln. ABŞ dolları olmuşdur. 2013-cü ildə GUAM dövlətlərinin Azərbaycan Respublikasının xarici ticarət dövriyyəsindəki payı 4,38 faiz, o cümlədən idxalda 6,76 faiz, ixracda isə 3,32 faiz təşkil etmişdir. 2012-ci il ilə müqayisədə, 2013-cü ildə GUAM dövlətləri ilə ticarət dövriyyəsi 13,81 faiz, o cümlədən ixrac 20,96 faiz artmışdır. Azərbaycan Respublikasının Şərq ölkələri ilə üzrə iqtisadi-ticarət və gömrük işi sahəsində əməkdaşlığı əsasən İslam Konfransı Təşkilatı (İKT) və
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
168 İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) vasitəsi ilə həyata keçirilir. İKT tərəfindən Azərbaycan Respublikasına iqtisadi yardım haqqında bir neçə qətnamə qəbul etmişdi. Bu sənədlərdə üzv dövlətlər və islam qurumları tərəfindən respublikamıza təcili maliyyə və humanitar yardımların göstəril- məsi nəzərdə tutulurdu. Ölkəmiz İƏT daxilində regional iqtisadiyyatın libe- rallaşdırılması, iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsi, nəqliyyat, ener- getika, ticarət və investisiya üzrə iqtisadi layihələrdə aparılan danışıqlarda iştirak edirdi. Respublikamızın İƏT dövlətləri ilə ticarət əlaqələri müvafiq olaraq 2003-cü ildə 787 mln. ABŞ dollarından 2004-cü ildə 1247 mln. ABŞ dollarına qədər artmışdı. 2004-cü ildə ölkənin xarici ticarət dövriyyəsinin həcmində idxalın 20 faizi, ixracın 15 faizi İƏT dövlətləri ilə həyata keçiril- mişdi.
2013-cü ildə İƏT ölkələri ilə ticarət dövriyyəsinin həcmi 6796,11 mln. ABŞ dolları, o cümlədən idxalın həcmi 2234,16 mln., ixracın həcmi 4561,95 mln. ABŞ dolları təşkil etmiş, xarici ticarət saldosu isə müsbət 2.327,79 mln. ABŞ dolları olmuşdur. 2013-cü ildə İƏT ölkələrinin Azərbaycan Respublikasının xarici ticarət dövriyyəsindəki payı 19,59 faiz, o cümlədən idxalda 20,86 faiz, ixracda isə 19,03 faiz təşkil etmişdir. Lakin 2012-ci il ilə müqayisədə, 2013-cü ildə İƏT ölkələri ilə ticarət dövriyyəsi 7,69 faiz, o cümlədən ixrac 13,66 faiz artmış, idxal isə 2,74 faiz azalmışdır ki, digər ölkə qrupları ilə xarici ticarət əlaqələrinin daha sürətlə artması ilə əlaqədardır. 1995-2003-cü illər Azərbaycan-Türkiyə iqtisadi əməkdaşlığında keyfiyyətcə yeni bir mərhələ oldu. “Bir millət, iki dövlət” arasındakı strateji əməkdaşlığın durumu və perspektivləri hələ 1991-ci ildən Heydər Əliyevin daima diqqət mərkəzində olmuşdur. Ulu öndər 1994-cü ilin fevralında Türkiyədə rəsmi səfərdə olarkən türk iş adamlarının böyük bir qrupu ilə görüşündə bu əməkdaşlığın məqsədini bir daha qeyd edərək demişdi ki, “...
Ötən yüzilliyin sonlarında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin tarixi İpək yolunun yenidən dirçəldilməsi ideyasını irəli sürməsi bütün dünyada, xüsusilə bu yolun üzərində yerləşən ölkələr tərəfindən ciddi maraqla qarşılandı. 1998-ci il sentyabrın 7-8-də 32 dövlətin və 13 beynəlxalq təşkilatın nümayəndələrinin iştirakı ilə Bakı şəhərində Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
169 tarixi İpək yolunun bərpası üzrə keçirilmiş Beynəlxalq konfrans və burada imzalanmış sənədlərin mühüm siyasi və iqtisadi əhəmiyyəti oldu. Respublika Prezidentinin “Tarixi “İpək yolu”nun bərpası üzrə beynəlxalq
çərçivəsində imzalanmış çoxtərəfli əsas sazişin həyata keçirilməsi üçün Nazirlər Kabineti və müvafiq icra strukturları qarşısında duran vəzifələri müəyyən etdi [58, 89-92]. 2000-ci ildən İpək yolu layihəsinin hökumətlərarası komissiyası Katibliyinin Bakıda yerləşməsi haqqında təklifin irəli sürülməsi Azərbaycan Respublikasının TRASEKA layihəsində Avropa İttifaqının(Aİ) əsas tərəfdaşlarından biri olmasını sübut etdi. 2001-ci ilin fevral ayının 21-də Aİ- nin sədri Anna Lind və Baş katibi Xavyer Solananın iştirakı ilə bu təşkilatın Bakıda daimi Katibliyinin ofisi açıldı. TRASEKA layihəsinin həyata keçirilməsinin sosial-iqtisadi və siyasi mənfəətlərini və gömrük işi ilə bağlı əhəmiyyətini konkret olaraq aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: – İpək yolundan daşınan yüklər və xidmətlər dövriyyəsindən tranzit rüsumlarının daxil olması; – iştirakçı dövlətlər üçün nəqliyyat xərclərinin aşağı salınması nəticə- sində ümumi yükdaşımaların həcminin artması; – nəqliyyat və kommunikasiya şəbəkələrinin əlaqəli inkişafı; – sosial infrastruktur sahələrinin (turizm sektoru) formalaşması; – elmi-texniki informasiya mübadiləsinin güclənməsi; – təhlükəsizliyin və siyasi sabitliyin əldə olunması, o cümlədən layihə iştirakçıları ilə mənafe birliyinə nail olunması; – Azərbaycan gerçəkliyinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında birbaşa fəaliyyət göstərmək imkanı və s. 1997-ci ilin fevralın 18-də Vaşinqtonda “Azərbaycan: kommunizmdən demokratiyaya, neft istehsalının artmasına doğru” mövzusunda keçirilən konfransın mühüm əhəmiyyəti oldu. Konfransda Azərbaycanı ARDNŞ-nin vitse-prezidenti İlham Əliyev və Azərbaycanın ABŞ-dakı səfiri Hafiz Paşayev təmsil edirdi. Konfransda ABŞ tərəfindən isə keçmiş müdafiə naziri R.Çeyni, habelə “Yunokal”, “Britiş Eyryerz”, “Amerikan Telefon and Teleqraf”, “Ekson”, “Oksidental”, “Şevron”, “Boinq” və digər iri şirkətlərin rəhbərləri iştirak edirdi [6, 1997, 27 iyul].
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|