Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1998-2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında gömrük vergi və rüsumlarının həcmi (1991-ci ilin qiymətləri ilə, mlrd. manat)
- Gömrük rüsumları
- Ümumi daxili məhsulda xüsusi çəkisi (%)
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
153 Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilən minik avtomobillərinin aksiz vergisinə cəlb edilməsi haqqında” 1997-ci il 2 sentyabr tarixli 101 nömrəli Qərarı ilə ləğv edildi. Qərar MDB ölkələri hüdudları kənarında istehsal edilən və yaşı istehsal tarixinin 1 ilindən artıq olmayan minik avtomobillərinin idxalı üçün minik avtomobillərinin gömrük dəyərinin 15 faiz aksiz vergisi ödənilməsini tələb edirdi. Bu Qərar da öz növbəsində 2001-ci il 24 yanvar tarixli 22 nömrəli Qərar ilə ləğv edildi. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “MDB ölkələrinin istehsalı olmayan gətirilən aksiz vergisinə cəlb edilən malların aksiz dərəcələri haqqında” 1996-cı il 2 iyul tarixli 80 nömrəli Qərarı MDB ölkələrindən kənarda istehsal edilən alkoqollu içkilərin və tütün məmulatlarının idxalı üçün aksiz dərəcələrini müəyyən edir. Bu Qərar Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respubli- kasının ərazisinə gətirilən aksiz vergisinə cəlb olunan malların aksiz dərəcə- lərinin təsdiq edilməsi haqqında” 2001-ci il 19 yanvar tarixli 20 nömrəli Qərarı ilə ləğv edildi. Məlumdur ki, dövlət büdcəsinin formalaşmasının əsas ağırlığı, əlbəttə ki, vergi orqanlarının üzərinə düşür. Lakin son illərin göstəricilərinin təhlili büdcə gəlirlərinin formalaşmasında vergi orqanları ilə bərabər gömrük orqanlarının da əhəmiyyətli rol oynadığını qeyd etməyə əsas verir. Rəsmi statistik məlumatlara görə, 1996-cı ildən etibarən həm Vergilər Nazirliyi, həm də Dövlət Gömrük Komitəsi üzrə vergi daxilolmalarının dinamikasında davamlı artım müşahidə olunurdu. Belə ki, 1996-cı ilə nisbətən 2003-cü ildə Vergilər Nazirliyi üzrə daxilolmalarının mütləq həcmi təxminən 2,5 dəfə, Dövlət Gömrük Komitəsi üzrə isə 3,9 dəfə artdı. 1996-2003-cü illərdə DGK üzrə büdcəyə daxilolmaların həcminin artımı ildə orta hesabla 19,0 faiz təşkil etdi. Vergi Məcəlləsinin 190-cı maddəsi, o cümlədən yeyinti spirti, pivə və bütün növ alkoqollu içkilər, tütün məmulatları və neft məhsulları da daxil olmaqla aksiz vergisinə cəlb olunan malların siyahısını müəyyən edir. Burada neft məhsullarından başqa bütün mallar üçün aksiz vergisi dərəcələri müəyyən edilir. 188-ci maddədə fiziki şəxsin fərdi istehlakı üçün 3 litr alkoqollu içkinin və 3 blok siqaretin idxalı, həmçinin Azərbaycan Respublikasına avtomobillərlə gələn şəxslər üçün həmin avtomobilin texniki pasportu ilə nəzərdə tutulmuş yanacaq çənindəki yanacaq, həmçinin, Azərbaycan Respublikası ərazisindən tranzit
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
154 ilə daşınan mallar, təkrar ixrac üçün nəzərdə tutulan mallar istisna edilməklə, malların Azərbaycan Respublikası ərazisinə müvəqqəti idxalı, təkrar ixrac üçün nəzərdə tutulan və girovla təminat verilən mallar aksiz vergisindən azad edilir. Vergi Məcəlləsinin 190.2-ci maddəsi müvafiq dövlət orqanlarına aksiz vergisinə cəlb olunan malların idxalı üçün aksiz dərəcələrini müəyyən etmək səlahiyyəti verir. Vergi Məcəlləsinin 182.1-ci maddəsinə uyğun olaraq aksiz vergisi malların satış qiymətinə daxil edilir. Aksiz vergisinə cəlb olunan malların ixracına sıfır (0) dərəcə aksiz dərəcəsi tətbiq edilir [94, 2003, 29 avqust]. “Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2000-ci il 11 iyun tarixli 905-IQ nömrəli Qanununa uyğun olaraq aksiz vergisinə cəlb olunan malların siyahısı verilmişdir. “Azərbaycan Respublikasının ərazisinə gətirilən aksiz vergisinə cəlb olunan malların aksiz dərəcələrinin təsdiq edilməsi haqqında” 2001-ci il 19 yanvar tarixli 20 nömrəli Qərar Azərbaycan Respublikasında istehsal edilən yeyinti spirti, pivə, alkoqol və tütün məmulatlarına tətbiq edilən aksiz dərəcələrini təsdiq etmişdir. Hökumətin “Azərbaycan Respublikasının ərazisinə gətirilən aksiz
yanvar 2001-ci il tarixli, Qərarına dəyişiklik edilməsi barədə” 209 nömrəli 10 noyabr, 2005-ci il tarixli Qərarı Azərbaycan Respublikasının ərazisinə gətirilən aksiz vergisinə cəlb olunan malların aksiz dərəcələrini müəyyən etmişdir. Qeyd edilən hüquqi aktlar gömrük ödənişlərinin əhəmiyyətli dərəcədə artmasına təsir etmişdir. Gömrük nəzarətinin və qaçaqmalçılığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, gömrük orqanlarının maddi-texniki bazasının, habelə maliyyə intizamının möhkəmləndirilməsi sahəsində görülən işlər büdcə gəlirlərinin yaradılmasında Dövlət Gömrük Komitəsinin rolunu xeyli artırdı. Gömrük siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri kimi fiskal sahədə də dönüş yaradıldı. Büdcə gəlirlərində gömrük vergi və rüsumlarının xüsusi çəkisi 1994-cü ildəki 3,2 faizdən və ya 17,4 mlrd. manatdan 2001-ci ildə 24 Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
155 faizə və ya 822 mlrd. manata çatmışdı. Lakin vergi orqanlarının işinin səmərəliliyinin artmasının məntiqi nəticəsi olaraq, gömrük vergi və rüsum- larının artımı yüksələn xətlə davam etdirilsə də, büdcə çəkisində onun payı azalmaqda idi. Belə ki, 2002-ci ildə bu göstərici 20,3 faiz (921, 8 mlrd. manat), 2003-cü ildə 17,3 faiz (1 trilyon 61, 2 mlrd. manat), 2004-cü ildə 17,0 faiz (1 trilyon 303, 3 mlrd. manat) olmuşdur. Bu, normal hal olmaqla ölkənin iqtisadi siyasətinə tamamilə uyğun idi. Aşağıdakı cədvəl təkmilləşdirilmiş qanunlar çərçivəsində beş il ərzində gömrük yığımlarının dinamikasını əks etdirir:
Cədvəl 3.1 1998-2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında gömrük vergi və rüsumlarının həcmi (1991-ci ilin qiymətləri ilə, mlrd. manat)
Göstəricilər 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Gömrük vergi və rüsumları, cəmi: O cümlədən: 561,0 662,0 720,0 822,0 921,8 1061,2 Gömrük rüsumları 286,4 315,3 314,0 260,3 276,7 294,9 ƏDV 232,8 299,3 384,8 521,5 602,1 717,6 Aksiz vergisi 32,2 36,6 12,0 31,7 35,9 43,3 Yol vergisi 9,6 10,8 8,7 8,3 7,1 5,4 Respublika büdcəsində xüsu- si çəkisi (%) 24,1 23,7 20,1 24,0 20,3 17,3 Ümumi daxili məhsulda xüsusi çəkisi (%) 3,3 3,5 3,1 3,1 3,1 3,0
Cədvəldən göründüyü kimi, beş ildə gömrük vergi və rüsumlarının həcmi artaraq 1998-ci ildəki 561 mlrd. manatdan 1061, 2 mlrd. manata yüksəldi. 1998-2003-cü illərə aid rəsmi statistikanın araşdırılması ölkədə göm- rük vergi və rüsumlarının dinamikasında müsbət meyllərin baş verdiyini sübut edir. Belə ki, 1998-ci ilə nisbətən 2003-cü ildə gömrük vergi və rüsumlarının həcmi 89,2 faiz, 2002-ci illə müqayisədə isə 15,1 faiz artmışdı. Gömrük vergi və rüsumlarının ümumi həcminin artmasında gömrük rüsum- larının və əlavə dəyər vergisinin tətbiqi mühüm rol oynamışdı. Müqayisə edilən dövrdə gömrük rüsumları 3,0 faiz, əlavə dəyər vergisi isə təxminən 8,2 dəfə artmışdı. Əgər 1998-ci ildə gömrük vergi və rüsumlarının 51,1 faizi Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|