Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
141 icazə verilmirdi. Xarici ticarət haqqında əsasnamənin hazırlanması, bu əlaqələrə nəzarət üzrə müvafiq dövlət komissiyasının yaradılması tövsiyə edilir və gömrük nəzarətinin formaları nisbətən sadələşdirilirdi. Lakin iqtisadi təhlükəsizliyimizin keşiyində durmalı olan gömrük xidmətində yaranmış böhranlı vəziyyət Azərbaycan Respublikasının iqtisadi əsaslarına son dərəcə sarsıdıcı təsir göstərməklə bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə mövcud çətinlikləri daha da dərinləşdirir, xarici iqtisadi əlaqələrin inkişafına ciddi maneçilik törədirdi. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbay-
tarixli 257 saylı Fərmanında Nazirlər Kabinetinə tapşırılırdı ki, vahid göm- rük siyasətinin iqtisadi, təşkilati və hüquqi mexanizmi ilə bağlı təkliflərini hazırlayaraq Respublika Prezidentinə təqdim etsin [24, 31 yanvar, 1995, nömrə 1-2, maddə 29].
iyul tarixli Fərmanında dövlətin və xalqımızın mənafeyinə uyğun xarici iqtisadi siyasət yeridilməsi, ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya olunması üçün bütün xarici və daxili amillərdən istifadə edilməsi sahəsində müvafiq dövlət strukturlarının, o cümlədən gömrük xidmətinin işinin yaxşılaşdırılması mühüm vəzifə kimi irəli sürüldü [12, 114-157]. Aşağıdakı prioritet məsələlərin həlli qarşıda dururdu: – Azərbaycanda istehsal olunan malların dünya bazarına çıxarılmasına əlverişli şəraitin yaradılması, yerli məhsulların keyfiyyətinin yaxşılaşdırıl- ması və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, müəssisələrdə rəqabət qabiliyyəti məhsul istehsalının təmin edilməsi yolu ilə ixracat potensialının artırılması, o cümlədən ixracın stimullaşdırılması; – bazar iqtisadiyyatının real məzmunlu instusional əsaslarının yaradıl- ması;
– xarici iqtisadi liberallaşdırma ilə iqtisadi təhlükəsizliyin uzlaşdırıl- ması;
– ölkənin idxal asılılığının azaldılması; – səmərəli özəlləşdirmə siyasətinin aparılması; – bank və maliyyə sisteminin beynəlxalq standartlara uyğunlaş-
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
142 dırılması; – səmərəli valyuta siyasətinin yürüdülməsi; – xarici borcların optimal həddə saxlanılması; – strateji bazar sisteminin həyata keçirilməsi; – TRASEKA və digər nəqliyyat dəhlizlərində iştirak; – milli iqtisadiyyatın xarici rəqabətin təsirindən etibarlı surətdə qorun- ması üçün düşünülmüş gömrük siyasətinin aparılması; – gömrük və vergi məcəllələrinin təkmilləşdirilməsi, idxal və ixrac əməliyyatlarının lisenziyalaşdırılma və kvota üsulu ilə tənzimlənməsinin məhdudlaşdırılması; – ölkədə əlverişli iqtisadi mühit yaratmaqla xarici investisiyaların cəlbinə nail olunması, istehsal potensialının genişləndirilməsi və onun texniki modernləşdirilməsinə nail olmaq üçün xarici kapitalın milli bazara cəlb edilməsinin kompleks sisteminin formalaşdırılması; – xarici investisiyaların əlaqələndirilməsi, xarici investisiya, kredit və yardımlardan istifadə olunmasının səmərəli mexanizminin yaradılması və tətbiq edilməsi. Daha sonrakı mərhələdə ayrı-ayrı istiqamətlər üzrə strateji cəhətdən əhəmiyyətli və cəsarətli qərarların qəbulu həyata keçirildi. Bu istiqamətlərin əsas məntiqi prinsipləri aşağıdakılar idi: – ölkənin əsas təbii-iqtisadi resurslarının, o cümlədən Xəzər nefti, tranzit kommunikasiya potensialı, torpaq ehtiyatları və əhali faktorunun aktiv təsərrüfat dövriyyəsinə qoşulmasının təmin edilməsi; – bazar subyektlərinin rəqabət qabiliyyətliliyin artırılması məqsədilə dövlət proqramlarının hazırlanması; – xarici ticarətlə bağlı olan prioritet sahələrə məqsədyönlü investisiya proqramlarının işlənib-hazırlanması; – xarici sərmayədarlar tərəfindən ölkədə əldə olunmuş mənfəətin yenidən ölkə iqtisadiyyatına yatırılması; – Bakı-Tbilisi-Ceyhan və Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft-qaz kəmərlərin- dən istifadə; – DTT-yə üzv olmaq və sərhəd bürokratiyasının aradan qaldırılması; – real məzmunlu beynəlxalq və regional iqtisadi inteqrasiya proseslə- rində iştirakın intensivləşdirilməsi və s. Bu vəzifələrin həyata keçirilməsi qısa zaman kəsiyində ölkənin iqtisa-
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
143 di təhlükəsizliyi təmin etmək iqtidarına malik milli gömrük xidməti orqa- nının işinin yenidən təşkili və onun nəzarət-tənzimləyici funksiyalarının hərtərəfli yaxşılaşdırılmasını bütün kəskinliyi ilə ortalığa qoydu. Xarici iqtisadi fəaliyyətin tamamilə mərkəzi hakimiyyət orqanlarının inhisarında saxlanıldığı sovet dövründən fərqli siyasəti həyata keçirən bu tədbirlər kompleks xarakter daşımalı və onların mərhələləri müəyyənləşdirilməli idi. Bununla da xarici iqtisadi fəaliyyəti tənzimləyə biləcək çevik gömrük- tarif siyasətini həyata keçirmək, idxalçılara sağlam rəqabət şəraiti yarat- maqla, həm də daxili bazarı qorumaq, ixrac potensialını artırmaq, büdcə gəlirlərinin formalaşdırılmasında yaxından iştirak etmək zərurəti yarandı. Təbii ki, keçmiş SSRİ-nin gömrük qanunvericiliyinin tətbiqi ilə bu işlərin öhdəsindən gəlmək mümkün olmazdı. Ona görə də gömrük siyasətinin əsas istiqamətlərini müəyyən etmək, gömrük işinin normativ-hüquqi bazasını yeniləşdirmək zərurəti meydana çıxdı. Bu sahədə əsas strateji istiqamətləri kimi idxal-ixrac əməliyyatlarının lisenziyalaşdırılması və kvota üsulu ilə tənzimlənməsi mexanizmi formalaşdı. Gömrük xidmətinə rəhbərliyin səviy- yəsi və kadr potensialı gücləndirildi, infrastrukturu yenidən quruldu. Bütövlükdə, gömrük işinin məzmununa yenidən baxıldı. Təşkilati tədbirlərlə bir vaxtda dövlətin gömrük siyasəti də təkmilləşməkdə idi: gömrük siya- sətinin düşünülmüş şəkildə həyata keçirilməsi xarici iqtisadi fəaliyyətin tənzimlənməsinin gömrük mexanizmini hərəkətə gətirməli və dövlət büdcə- sinin gəlirlər hissəsində gömrük rüsum və yığımlarının toplanmasını təmin etməli idi [138, 4-5]. Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq aləmə inteqrasiyasında mühüm dövlət orqanlarından biri olan gömrük sisteminin hüquqi və maddi- texniki bazasının inkişaf etdirilməsi ən vacib məsələlərdən biri idi. Gömrük orqanlarının infrastrukturunun möhkəmləndirilməsi istiqamətində işlər görüldü. Azərbaycan Neft Konsorsiumuna idxal olunan avadanlıq və əmla- kın çevik rəsmiləşdirilməsini təşkil etmək üçün “Sahil”, neft ixracı və tranzitinin həyata keçirilməsi üçün “Dübəndi”, “Şirvanovka” və “Liman” gömrük postları, aksizli malların idxalına nəzarəti gücləndirmək üçün “Aksiz” gömrük postu və digər ixtisaslaşdırılmış gömrük idarələri yaradıldı. Gömrük nəzarətinin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə DGK-nın Mərkəzi laboratoriyası ən müasir avadanlıqlarla təchiz edildi, gömrük-buraxılış məntəqələri üçün zəruri texniki vasitələr alındı, gömrükxanalarda tikinti və
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|