Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
138 Qanunun 6-cı fəslində tarif güzəştlərinin müəyyən edilməsi ilə bağlı müd- dəalar əks olunmuşdur. Qanuna görə, əgər “gömrük güzəştləri” dedikdə, gömrük qanunvericiliyi ilə müəyyən edilən qaydalara aid istənilən güzəşt nəzərdə tutulurdu. “Tarif güzəştləri” dedikdə, gömrük tarifində müəyyən edilən dərəcələrə uyğun gömrük rüsumlarının alınması ilə əlaqədar güzəştli vergi tutulması nəzərdə tutulur. Tarif güzəştləri “Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən olunur və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə verilir. Qanunun 34-cü mad- dəsində gömrük sərhədi ərazisindən çıxarılan Azərbaycan Respublikası valyutası və bu əraziyə gətirilən xarici valyutalar (numizmatika məqsədilə istifadə olunanlardan başqa), qiymətli kağızların gömrük rüsumlarından azad edilməsi göstərilir. Həmin Qanunun 35-ci maddəsində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının xarici dövlətlərlə ticarət siyasəti münasibətləri həyata keçirilərkən aşağıdakı mallar üzrə gömrük rüsumlarından azadetmə, gömrük rüsum dərəcələrinin aşağı salınması, yaxud idxal (ixrac) üçün kvotalar qoyulması kimi güzəştlər verilə bilər: – Azərbaycan Respublikası ilə gömrük ittifaqı və azad ticarət zonası yaratmış və ya bu cür ittifaqın və ya zonanın yaradılmasına dair müqavilə imzalamış dövlətlərə mənsub mallar; – Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən beş ildə bir dəfədən az olmamaq şərti ilə inkişaf etməkdə olan ölkələrə mənsub mallara edilən güzəştlər. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respubli-
siya təhlükəsizliyinə müntəzəm nəzarətin mövcud norma və qaydaların tələblərinə uyğun təmin edilməsi və bu sahədə dövlət nəzarətinin güc- ləndirilməsi məqsədi daşıyırdı. Həmin qərarda respublikaya gətirilən və respublikadan çıxarılan, eyni zamanda respublika ərazisindən keçən tranzit yüklərə daim radiasiya nəzarəti aparmaq məqsədilə bütün sərhəd keçid məntəqələrində stasionar avtomatik radiasiya nəzarəti cihazlarının quraş- dırılması gömrük orqanlarına tapşırıldı. 2002-ci ilin avqust ayında fəaliyyətə başlayan “Yeni sahil” gömrük postuna gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparılması və başa çatdırılması, statistika və maliyyə işlərinin aparılması səlahiyyəti verildi. Bununla da
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
139 Neft Konsorsiumuna idxal olunan böyük miqdarda malların vaxtında və operativ surətdə gömrük rəsmiləşdirilməsi və onlar üzərində gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsinin səmərəli təşkilinə imkan yaratdı. Hasil və emal edilən neft və neft məhsullarının, eləcə də enerji daşıyıcılarının gömrük rəsmiləşdirilməsini asanlaşdırmaq, bu növ malların ixracına daha əlverişli şərait yaratmaq məqsədilə DGK-nın daxili imkanları hesabına enerji daşıyıcılarının gömrük rəsmiləşdirilməsi və gömrük nəzarətini həyata keçirən “Enerji gömrükxanası” fəaliyyətə başladı. Əslində, 1995-ci il sistemli iqtisadi islahatların həyat keçirilməsinin başlanğıc ili hesab olunmalıdır. Çünki iqtisadiyyatın dövlət tərəfindən idarə olunmasına ilk dəfə orta müddətli məqsədli proqramlar üzrə başlanıldı. Heydər Əliyev bu missiyanı öz üzərinə götürərək ölkənin iqtisadi siyasət strategiyasının başlıca konturlarını cızmışdı. Belə proqramlara “1995-1998-
Ölkənin strateji məqsədi və taktiki vəzifələr baxımından cari, habelə orta- müddətli inkişaf proqramları ilə yanaşı, uzunmüddətli sosial-iqtisadi inkişaf perspektivlərini əhatə edən strategiya işlənib-hazırlandı. Bazar münasibətləri iqtisadi sistemi şəraitində Azərbaycan Respublikasının uzunmüddətli inkişaf perspektivlərini əks etdirəcək milli inkişaf strategiyasının işlənib hazır- lanması zəruriliyini ümummilli lider Heydər Əliyev 2001-ci ildə ABŞ Ticarət palatası İdarə Heyəti üzvləri ilə görüşündə söyləmişdi [6, 2001, 4 iyul]. Məhz onun nəhəng təşkilatçılıq fəaliyyəti nəticəsində Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində iştirakı və özünəməxsus mövqe qazanması üçün lazımi tədbirlər görüldü, ölkənin xarici aləm üçün maraqlar dairəsi və iqtisadi əhəmiyyəti düzgün dəyərləndirildi. Beynəlxalq aləmin Cənubi Qafqazda, xüsusilə Azərbaycanda və Xəzər regionunda, təmsil olu- nan, üst-üstə düşən maraq dairələri müəyyənləşdirildi və təhlil edildi. Respublika Prezidentinin təşəbbüsü və səyi ilə əsasən iqtisadi xarakter daşı- yan, mühüm beynəlxalq müqavilə və sazişlər imzalandı. Dövlətin bu mürək- kəb prosesləri, o cümlədən gömrük rüsumları, pul-kredit sistemi, optimal vergi dərəcələri üzərində nəzarət funksiyalarını həyata keçirməsi mühüm
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
140 əhəmiyyət daşıyırdı. Xarici-iqtisadi fəaliyyətin dövlət tənzimlənməsi sahəsində bütün ölkələrin fəaliyyəti praktik olaraq eynidir. Lakin onun miqyası, forma və metodları bu sahədə hər bir dövlətin qarşıya qoyduğu məqsəd və vəzifə- lərdən, onun müasir dünyadakı vəziyyətindən, həyata keçirdiyi daxili və xarici siyasətindən asılı olaraq müxtəlifdir. Azərbaycan Respublikasının gömrük siyasəti konkret olaraq əsasən iki iqtisadi məsələnin həllinə yönəl- dilmişdi: 1) gömrük gəlirlərinin mümkün qədər artırılması və 2) ölkənin müsbət xarici ticarət balansının formalaşması. Təbii ki, bazar münasibətləri tarixində yüz illərlə təcrübəsi olan, xarici ticarəti tamamilə liberallaşan, dünya siyasətində öz yeri olan ölkələrlə, bu yolu özünə inkişaf yolu seçmiş və bazar iqtisadiyyatına keçid şəraitində gömrük tarif siyasətinin məqsədi və vəzifələri tamamilə üst-üstə düşə bilməz. Bu siyasətin forma və metodları eyni olsa da, təsir dairəsi və səmərəsi eyni deyildir. Ölkəmiz ilk növbədə postsovet respublikaları ilə xarici iqtisadi əlaqələrin bərabərhüquqlu əsaslar üzərində davam etməsində maraqlı idi. Azərbaycan Respublikası ilə Belorus Respublikası arasında 1993-cü il dekabrın 24-də Bakı şəhərində ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq prinsipləri haqqında Saziş imzalandı. Sazişdə tərəflər bərabərlik və qarşılıqlı faydalılıq prinsipləri əsasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi, ticarət-iqtisadi münasi- bətlərin inkişaf etdirilməsi barədə razılığa gəlmişdilər. 1993-cü ilin deka- brında Azərbaycanla Tacikistan, Qazaxıstan və Moldova respublikaları arasında Aşqabadda, 1994-cü ilin martında Qırğızıstanla imzalanan ticarət- iqtisadi əməkdaşlıq haqqında sazişlərdə tərəflər qarşılıqlı mal göndər- mələrinin nomenklaturu və həcmlərinin razılaşdırılması barəsində razılığa gəlmişdilər [56, 90-94]. Respublika Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında xarici ticarə-
1994-cü il 5 aprel tarixli Fərmanları xarici ticarətin genişləndirilməsi məqsədi daşıyırdı. Sonuncu sənədə görə, bütün hüquqi şəxslər tərəfindən strateji məhsulların ixrac edilməsinə icazə verilir və bu məhsulların sərbəst dönərli valyuta ilə minimum satış həcmləri müəyyən edilirdi. Respublika büdcəsinə xarici valyutanın daxil olması üçün tədbirlər və normativlər təyin edilməklə bərabər, bundan sonra məhsulun haqqı ödənilmədən onun satışına
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|