Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
219
ləvazimatlar, 161 kq barıt, 19 ədəd pnevmatik silah və 4274 ədəd pnevmatik
silah üçün sursat, 159 ədəd soyuq silah, 2414 ədəd mobil telefon, 61481
manat dəyərində dərman vasitələri və digər qaçaq mallar aşkar edilərək
tutulmuşdu. Bir il ərzində gömrük qaydaları əleyhinə inzibati xəta faktları
üzrə 354 hüquqi şəxs (o cümlədən 181 xarici hüquqi şəxs) və 11771 fiziki
şəxs (o cümlədən 7477 xarici vətəndaş) inzibati məsuliyyətə cəlb edilmiş, 1
mln. 255 min manat cərimə tətbiq olunmaqla, onlardan 199 min 108 manat
dəyərində mallar müsadirə edilmiş, spirtin və tütün məmulatlarının idxalı
zamanı vergidən yayınma və aksiz markalarının tətbiqi qaydalarının pozul-
ması halları, aksiz markasız və ya digər qanunsuz yollarla keçirilməsinə
cəhd göstərilən 516520 ədəd xaricdə istehsal olunmuş siqaret, 1060 litr spirt
və 1867 ədəd spirtli içki saxlanılmışdı [155].
2014-cü ildə “Valyuta tənzimi haqqında” qanuna və digər qanun-
vericilik aktlarına əsasən gömrük orqanları valyuta və valyuta sərvətlərinin
gömrük sərhədindən keçirilməsi üzərində nəzarəti həyata keçirərkən qanun-
vericiliyin tələblərini pozan şəxslərdən 514 min 500 ABŞ dolları, 72 min
100 avro, 630 min rus rublu, 730,6 qram qızıl, 130 ədəd qızıl zinət əşyaları,
62 kiloqram 429 qram gümüş aşkar edilib. Komitənin Gömrük Sahəsində
Hüquqpozmalara qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin hesabatına əsasən 127 ədəd
bədii, tarixi, arxeoloji əhəmiyyət kəsb edən əşya, 1 910 min ədəddən çox
petarda və digər pirotexnika məhsulları, 38 ədəd elektroşoker, 12 ədəd odlu
silah patronu, 2 ədəd ov silahı, 64 ədəd ov silahlarının sursat və
ləvazimatları, 8 ədəd qaz silahı və 57 ədəd qaz silahı üçün patron, 27 ədəd
pnevmatik silah və 2398 ədəd pnevmatik silah üçün sursat, 4 kiloqram 600
qram civə, 772 ədəd soyuq silah, 979 ədəd televizor, 1643 ədəd məişət
texnikası, 1054 ədəd mobil telefon və 2183 ədəd telefon aksesuarları, xeyli
miqdarda dərman vasitələri, baytarlıq və bitki dərmanları, 4 kiloqramdan
çox qara kürü, 9470 ədəd parfümeriya və kosmetika ləvazimatları və digər
mallar tutulub [119, 2015, 10 yanvar].
Gömrük orqanları tərəfindən 2014-cü ildə həyata keçirilmiş kompleks
tədbirlər nəticəsində 428 cinayət xarakterli faktlar, 10382 inzibati xəta
faktları aşkar edilmişdi:
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
220
Cədvəl 4.1
Gömrük hüquqpozmalarına qarşı mübarizə haqqında məlumat
(2014-cü il)
Aşkar edilmiş cinayət xarakterli faktlar
Qaçaqmalçılıq faktı
241
Narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin
qanunsuz dövriyyəsi ilə əlaqədar faktlar
158
Tutulmuş narkotik vasitələrin miqdarı
178144.620
Tutulmuş psixotrop maddələrin miqdarı (qram)
225.3120
Gömrük ödənişlərindən yayınma
6
Aksiz markası ilə markalanmalı olan məhsulları belə
marka olmadan idxal etmə
8
Digər cinayət xarakterli faktlar
Təqsirləndirilən şəxslər
Cəmi
428 fakt
Aşkar edilmiş inzibati xəta faktları
Kənar keçirmə
2
Gizli keçirmə
231
Bəyan etməmə
262
Malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara aid
sənədlərin çatdırılmaması
8564
Geri aparmama (gətirilməmə)
598
Gömrük ödənişlərindən yayınma
4
Aksiz markasız idxal
15
Digər xətalar
757
Cəmi 10382
Mənbə: [157].
Həmin faktlar üzrə tutulmuş qaçaqmalçılıq əşyalarının və digər cina-
yət predmetlərinin dəyəri 2 milyon 577 min 813 manatdan çox idi. Bu
əməllərin törədilməsində şübhəli bilinən 473 nəfərin barəsində müvafiq
tədbirlər görüldü. 2014-cü il ərzində narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi ilə
əlaqədar 158 fakt aşkar olunaraq 178 kiloqram 369 qramdan çox narkotik
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
221
vasitə və psixotrop maddə, cümlədən 35 kiloqram 926 qram tiryək, 27
kiloqram 37 qram marixuana, 38 kiloqram 454 qram həşiş, 76 kiloqram 669
qram heroin, 56,9 qram metadon, 221,4 qram metamfetamin, 10 konvalyut
diazepam, 30 ədəd alprazolam, 1,4 qram fenobarbital, 110 flakon və 10
konvalyut klonazepam, 20 konvalyut xlordiazepoksid və digər maddələr
qanunsuz dövriyyədən çıxarıldı. Azərbaycanın gömrük keçid məntəqə-
lərində yaradılan şərait, tətbiq olunan müasir texniki vasitələr Cənubi
Qafqazın digər ölkələrində mövcud deyil. Narkotik və partlayıcı maddələrin,
həmçinin gizli saxlanc yerlərinin aşkarlanması, metal və kimyəvi mad-
dələrin tərkibini və radioaktiv sızıntıları müəyyən edən qurğular, baxış
alətləri və digər müasir avadanlıqlar gömrük əməkdaşlarına işi ən yüksək
səviyyədə həyata keçirməyə imkan verir [72, 2015, 31 yanvar].
4.2. Maddi və mənəvi sərvətlərin mühafizəsi
Azərbaycan gömrük təşkilatı öz fəaliyyətində əsas funksiyaları ilə
yanaşı cəmiyyət və dövlət qarşısında çox mühüm humanist missiyanı
yüksək səviyyədə həyata keçirməkdədir. Bu missiya sosial-mədəni həyatın
çox geniş sahələrini: nadir fauna və flora nümunələrinin, tarixi-mədəni irsin
qorunması və mühafizəsini, idman-sağlamlıq tədbirlərini, Azərbaycan
gerçəkliklərinin dünya ictimaiyyətinə tanıdılması və təbliğini, xeyriyyəçilik
və bir çox başqa humanist istiqamətləri əhatə edir.
Azərbaycan Respublikası bitki və heyvan növlərinin qeyri-qanuni
ticarətini tənzimləyən CİTES Konvensiyasının üzvü kimi gömrük orqanları
nadir bitki və heyvan növlərinin ölkədən çıxarılmasına qarşı mübarizədə
fəal iştirak edir. Gömrük Komitəsinin Ümumdünya Təbiəti Mühafizə
Fondunun Azərbaycan nümayəndəliyi ilə əməkdaşlığının nəticəsi olaraq
CİTES Konvensiyasına daxil edilən bitki və heyvan növlərinin və onun
nümunələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsi qaydaları haqqında təlimat
hazırlanmışdır. Bu sahədə Dövlət Gömrük Komitəsinin üzərinə mühüm
vəzifələr qoyulmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikası
Dövlət Gömrük Komitəsi haqqında Əsasnaməyə əlavələr edilməsi barədə”
2002-ci il 27 may tarixli 703 nömrəli Fərmanı ilə Əsasnamənin 5.17-1-ci
bəndinə aşağıdakı əlavə edildi: “Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan