Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
207 mətində qarşılıqlı hüquqi və inzibati yardım göstərilməsi kimi prinsiplər əsas götürüldü. SCAD proqramı digər hüquq-mühafizə orqanları ilə bərabər, gömrük xidməti ilə sıx əməkdaşlıq edirdi. Bu istiqamətdə Bakı dəniz limanında və Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava limanında hüquq-mühafizə orqan- larının fəaliyyətini əlaqələndirən xüsusi bölmələr yaradıldı. Gömrük məntəqələri zəruri texniki, metodoloji və treninq yardımları almışdı. SCAD proqramının 2005-ci ildən başlayan 4-cü layihəsinə hüquqi yardım, hava və dəniz limanlarında, sərhəd ərazilərində narkotiklərə nəzarət, axtarış sistemi, narkotiklərdən istifadənin monitorinq sistemi, orta və ali məktəblərdə ma- arifləndirmə səviyyəsinin yüksəldilməsi kimi mini layihələr daxil edilmişdi. 4-cü mərhələ uğurla həyata keçirildi və 2006-cı ildə tam başa çatdırıldı. Azərbaycan dövləti narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizəni ümumdövlət vəzifəsi hesab edir və beynəlxalq təşkilatların bu sahədə bütün səylərini dəstəkləyir. Lakin Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsinin Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində işğal olunması və bu ərazidə işğalçı rejimin mövcudluğu transmilli mütəşəkkil cinayətkarlığa, o cümlədən narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinə, qaçaqmalçılığa, silah alverinə rəvac verir, beynəlxalq terrorçuluq üçün münbit zəmin yaratmaqla hər bir dövlətin təhlükəsizliyini təhdid edir. Ermənistan DGT-nin beynəlxalq tədbirlərində çox passiv iºtirak edən tərəf olmaqla bu təºkilatın heç bir rəhbər orqanına üzv seçilməmişdir. Bu faktlar üzdəniraq qonşu- muzun təcavüzkar və terrorçu dövlət olduğunu bir daha sübut edir. Gömrük axtarış-əməliyyat məlumatları və aşkar olunmuş faktların təhlili qaçaqmalçıların ən çox İran - Azərbaycan - Rusiya marşrutundan istifadəyə cəhd göstərdiklərini təsdiq edir. 2005-ci ilin noyabr ayında Sankt-Peterburqda keçirilən beynəlxalq elmi-praktik konfransda MDB Parlamentlərarası Assambleyasının mənzil qərargahında “MDB ərazisində narkotəcavüzə qarşı fəaliyyətin qanun- vericilik təminatı: harmonikləşdirmə məsələləri”, “MDB iştirakçı dövlət- lərinin xüsusi xidmət və hüquq-mühafizə orqanlarının birgə antinarkotik və antiterror tədbirlərində qarşılıqlı fəaliyyəti” və “Əfqanıstandan Avropaya narkotrafik təhlükəsi” mövzuları ətrafında geniş müzakirələr aparılmış, gömrük orqanlarının bu sahədə birgə əməkdaşlığının genişləndirilməsi qərara alınmışdı.
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
208 Narkotik vasitələrin və prekursorların qanunsuz dövriyyəsi ilə bağlı informasiyanın toplanması və təhlilinin aparılması, bu sahədə strategiya və taktikanın müəyyənləşdirilməsi, elmi-tədqiqat və informasiya-analitik fəaliyyətin gücləndirilməsi gömrük işində mühüm istiqamətlərdən birini təşkil edirdi. 1994-2004-cü illərdə gömrükçülər tərəfindən saxlanılan 244 nəfərin daşıdıqları narkotik maddələrin strukturu və miqdarının dinamikası, həmçinin daşıyıcıların milli və cinsi tərkibinin təhlili aparılmış və aşkar edilmişdi ki, bu faktla əlaqədar saxlanılanların 122 nəfəri (50 faizi) Azərbaycan Respublikası, 94 nəfəri (38 faizi) İran, 9 nəfəri Rusiya Federa- siyası, 5 nəfəri Gürcüstan, qalanları İngiltərə, Mərakeş və Özbəkistan vətəndaşları idi. Qeyd edilən cinayət faktlarına görə gömrük məntəqələrində saxlanılanlardan 11 nəfərini (0,5 faiz) qadın qaçaqmalçılar idi [70, 2004, №2, 71-72]. Narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsi bütün dünyanı ciddi narahat edən ümumbəşəri problemlərdən biri olmaqla dövlətin və cəmiyyətin mənafelərinə, mənəvi-əxlaqi dəyərlərə böyük zərbə vurur, sosial-iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərir, insanların həyat və sağlamlığına təhlükə yaradır, cinayətkarlığın artmasına və digər təhlükəli təzahürlərə səbəb olur. Azərbaycan Respublikasının əlverişli coğrafi mövqeyi, narkotiklərin “isteh- salçısı” olan Asiya və “istehlakçısı” olan Avropa ölkələri arasında yerləş- məsi, geniş quru, dəniz, hava və dəmir yolları şəbəkəsinə malik olması, Azərbaycanın dünyanın hər il orta hesabla 140-a yaxın ölkəsi ilə ticarət əlaqələrinin ilbəil genişlənməsi və respublikada uğurla həyata keçirilən çoxsaylı irimiqyaslı iqtisadi layihələr nəticəsində bu yollarla daşınan yüklərin həcminin, nəqliyyat vasitələrinin və sərnişinlərin sayının ildən-ilə çoxalması narkoqaçaqmalçıları da özünə cəlb edir və onlar bu nəqliyyat infrastrukturundan öz çirkin məqsədləri üçün bəhrələnməyə və ölkə ərazisindən narkotiklərin daşınmasında “ötürücü məntəqə” kimi istifadə etməyə cəhd göstərirlər [143]. Məhz bu amili nəzərə alan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “Böyük İpək Yolu dövlətlərində narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə” mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfrans (Bakı, 21 yanvar, 2004-cü il) iştirakçılarına ünvanlanan məktubunda yazırdı:
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
209 ki, dövrümüzün qlobal problemlərindən biri olan narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi ilə qarşılaşmasın. Məlumdur ki, narkomaniya və narkobiznes insan cəmiyyətinin mənəvi və əxlaqi dəyərlərinə böyük zərbə vuran, sosial- iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərən, insanların həyat və sağlamlığına təhlükə yaradan, cinayətkarlığın artmasına səbəb olan amildir” [6, 2004, 22 yanvar]. Bütün dünyada, eləcə də Azərbaycanda narkotik şəraitə təsir edən əsas amillərdən biri də Əfqanıstan ərazisindəki gizli plantasiyalardır. BMT-nin Narkotiklər və Cinayətkarlıq İdarəsinin proqnozuna görə 2009-cu ildə bu ölkədə xaş-xaş əkininin miqyasının 22 faiz, qanunsuz narkotik istehsalının həcminin 10 faiz azaldığı barədə məlumatlara baxmayaraq 2009-cu ildə dünya üzrə tiryəkin 90 faizdən çoxunu istehsal etmiş Əfqanıstanda narkotik istehsalı 6900 ton təşkil etməklə ağır nəticələrə səbəb olmuş, digər ölkələrə də geniş yayılmasına zəmin yaratmışdır. Həmin İdarənin məlumatına görə, əvvəlki illərdə qanunsuz istehsal edilmiş tiryək ehtiyatlarının həcmi 10 min ton olmuşdu ki, bu 2 il ərzində bütün dünyada heroindən asılı olan narko- manların tələbatını ödəməyə kifayət edərdi. Qaçaqmalçıları şirnikləndirib bu işə sürükləyən əsas səbəb şübhəsiz ki, kriminal biznesin ən gəlirli növlərindən biri olan narkobiznesdən əldə edilən fantastik gəlirlərdir. Ekspert rəylərinə görə, Əfqanıstanda 1 kiloqramı 2500 ABŞ dollarına əldə edilən heroin Avropa qara bazarında 200 min ABŞ dollarına reallaşdırılır. Bu gəlirlər isə sonradan terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi, çirkli pulların yuyulması və digər cinayətkar fəaliyyət növləri üçün hərəkətverici qüvvəyə çevrilir. Narkotiklərin ölkə ərazisindən tranziti onların bir hissəsinin ölkədə “çöküb” qalmasına, narkotik istifadəçilərinin sayının çoxalmasına, narkomanlıqla bağlı cinayətlərin, xəstəliklərin və digər sosial bəlaların artmasına səbəb olur. Qeyd olunanlar narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizənin ümummilli-bəşəri vacibliyini və əhəmiyyətini aydın göstərir. 2007-ci ildən isə SCAD proqramının yeni, 5-ci mərhələsi üzrə nəzərdə tutulmuş layihələrin icrasına başlanıldı. Gömrük orqanlarının həyata keçirdiyi tədbirlər nəticəsində 2006-cı ildə 5326 hüquqpozma faktı aşkar edilmişdi, Bu faktlardan 181-i cinayət xarakterli faktlar olmuş, 185 nəfər, (123 nəfər Azərbaycan Respublikası, 62 nəfər xarici ölkə vətəndaşı) şübhəli şəxs qismində saxlanılmışdı. Narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|