Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
201
Narkomaniya və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı
mübarizədə ölkəmiz beynəlxalq birliyin bütün səylərini dəstəkləyir. BMT
Təhlükəsizlik Şurasının beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizəyə səsləyən
1373 (2001) saylı Qətnaməsində müvafiq olaraq Respublika Hökumətinin
təqdim etdiyi “2001-2002-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında beynəlxalq
terrorizmlə mübarizənin nəticələri” haqqında sənəddə beynəlxalq hüququn
subyekti kimi Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq sahədə cinayətkarlığın ən
təhlükəli təzahürü olan narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinə və narko-
maniyaya qarşı qlobal mübarizədə öhdəliyin yüksək səviyyədə həyata
keçirilməsi barədə hesabat verilmişdi. Sənəddə göstərilirdi ki, Azərbaycan
bu məqsədlə bir sıra beynəlxalq müqavilə və konvensiyalara: BMT-nin
1961-ci il tarixli “Narkotik vasitələr haqqında” Vahid Konvensiyasına (1
dekabr 1998-ci ildən), 1971-ci il tarixli “Narkotik vasitələrin və psixotrop
maddələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə mübarizə haqqında” Konvensiyasına
(28 oktyabr 1992-ci ildən) qoşulub [112, 2010, 9 fevral].
Azərbaycan dövləti BMT-nin müvafiq konvensiyalarına müvafiq
olaraq, qısa müddət ərzində bu sahədə beynəlxalq standartlara uyğun
normativ-hüquqi baza yaradılması, beynəlxalq təcrübənin mənimsənilməsi
və tətbiq edilməsi ilə bağlı işlər həyata keçirildi. Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin “Narkomanlığa və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə
qarşı tədbirlər haqqında” 1996-cı il 26 avqust tarixli Fərmanında ayrı-ayrı
nazirliklər qarşısında duran vəzifələr müəyyənləşdirildi. Bu məsələ ilə bağlı
yaradılan xüsusi komissiyaya rəhbərlik Gömrük Komitəsinin sədrinə
tapşırıldı. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin təsdiq etdiyi “Narkotik
vasitələrin, psixotrop maddələrin və prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsi
ilə mübarizə haqqında” 1999-cu il 18 iyun tarixli Qanunu qəbul edildi. Bu
məqsədlə yaradılan Dövlət komissiyasında narkotiklərlə bağlı vəziyyət
hüquq-mühafizə orqanlarının iştirakı ilə geniş müzakirə və təhlil olunurdu
[116, 1996, 27 avqust; 117, 1999, 15 avqust].
1997-ci ildən başlayaraq, BMT-nin “Cənubi Qafqazda Narkotiklərə
Nəzarət” adlı regional yardım Proqramı (SCAD) çərçivəsində həyata
keçirilən tədbirlər gömrük əməkdaşlarının bu sahə üzrə peşəkarlıq və ixtisas
səviyyəsinin yüksəldilməsinə, maddi-texniki resursların gücləndirilməsi
istiqamətində layihələrin həyata keçirilməsinə təkan verdi. Azərbaycan
gömrükçüləri həmin mərhələdə 140 min ABŞ dolları həcmində yeni cihaz
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
202
və texniki avadanlıqlar aldı. Gömrük əməkdaşlarının texniki nəzarət
cihazlarından düzgün istifadə etmələri üçün kurslar təşkil edildi [70, 2005,
№11, 53, 70].
Qaçaqmalçılıq və gömrük qaydalarının pozulması ilə mübarizə istiqa-
mətində görülən tədbirlər nəticəsində gömrük orqanları tərəfindən 1997-ci
ilin 12 ayı ərzində 2050-dən artıq hüquqpozma faktı aşkar edilmişdi.
Bunların 234-ü cinayət xarakterli olmuşdu. Bu müddət ərzində gömrük
orqanları tərəfindən aşkar edilmiş faktlarla əlaqədar tutulmuş, müsadirə
edilmiş mal və əşyaların dəyəri, habelə alınmış cərimənin ümumi məbləği
1.5 milyard manatdan artıq olmuş, 1,5 milyondan artıq ABŞ dolları, 169
milyondan artıq Azərbaycan manatı, 122 milyondan artıq Rusiya rublu,
5130 Alman markası, 630 kiloqramdan artıq qara kürü, 189 ədəd mədəni
sərvət olan xalça və xalça məmulatı və eləcə də digər malların
respublikadan qanunsuz çıxarılmasının qarşısı alınmışdı. Belə ki, 21 yanvar
1997-ci ildə Bakı-Dubay reysi ilə uçan təyyarələr saxlanılmış və təyyarəyə
təkrar gömrük nəzarəti zamanı təyyarəyə ümumi çəkisi 240 kq-dan artıq
olan qara kürünün yüklənməsi aşkar edilmişdi. 1997-ci il 18 mart tarixində
Bakı-Dubay reysi ilə uçan vətəndaş Abdulla Zair Məhəmməddən 869550
ABŞ dolları, 2 iyul 1997-ci il tarixdə isə vətəndaş Qoh Poup Cu Pohupdan
200 min ABŞ dollarının, Balakən rayonu Meşə Şanbul kənd sakinləri
Murtuzov Ramazan Muxtar oğlu və Əsliyev Ömər Abdulla oğlu tərəfindən
”QAZ -53” markalı 06-01 AQM dövlət nömrə nişanlı avtomaşınla Gür-
cüstan Respublikası ərazisinə qeyri-qanuni yolla bir ton tütün məhsulunun
çıxarılmasının qarşısı alınmışdı. Bununla bərabər, saxta valyuta dövriyyəsi
ilə bağlı qanun pozuntularının da qarşısı alınmışdı. Belə ki, Astara göm-
rükxanasında şəxsi yoxlama zamanı İran vətəndaşı Qadir Məstənabadinin
pencəyinin astarından 8800 saxta ABŞ dolları, Binə hava limanında Bakı-
İstanbul-Frankfurt reysi ilə uçan Türkiyə vətəndaşı Aydın Dərviş Şeneldən
Binə gömrük idarəsi və polis əməkdaşlarının birgə keçirdiyi tədbirlər
nəticəsində şəxsi yoxlama zamanı üstündə gömrük nəzarətindən gizli yolla
keçirmək istədiyi 90.000 saxta ABŞ dolları aşkar edilmişdi. 1997-ci ildə
narkotik vasitələri qaçaqmalçılığına aid 24 fakt aşkar edilmiş, bu faktlar
üzrə 4 kq-a yaxın narkotik vasitə tutulmuşdu. Eyni zamanda 4 fakt üzrə 11
tondan artıq çətənə kolu və 29,6 kq çətənə toxumu aşkar edilərək məhv
edilmişdi.
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
203
29 sentyabr 1997-ci ildə Bakı-Brest reysinə minik zamanı Azərbaycan
vətəndaşı Müşfiq Aftandil oğlu Kərimov gömrük nəzarətindən kənar yolla 1
saylı xidməti keçiddən Binə hava limanın ərazisinə daxil olduqda sonra
Bakı-Brest təyyarəsinin yanında Sərhəd Qoşunları və Binə Gömrük
İdarəsini əməkdaşları tərəfindən şübhəli şəxs kimi saxlanılmış və şəxsi
yoxlama zamanı vətəndaşın üst paltarının cibindən 198975 ABŞ dolları,
Beynəlxalq sektorun polis əməkdaşları ilə birlikdə keçirilən tədbirlər
nəticəsində 3 yanvar 1997-ci ildə Bakı-Təbriz reysi ilə uçan vətəndaş
Məhəmməd Əli Salehdən 21523 ABŞ dolları, 13 mart 1997-ci ildə Bakı-
İstanbul reysi ilə uçan vətəndaş Aytən Günaydan 20000 ABŞ dolları aşkar
edilmişdi. 1997-ci ilin yanvar ayının 18-dən 19-na keçə gecə Azərbaycan
Respublikası Hərbi Prokurorluğu ilə keçirilən birgə tədbirlər nəticəsində
Türkiyənin “ÇENEL” firmasına məxsus, Bakı-İstanbul istiqamətində hərə-
kət edən 34 VF 687 nömrəli avtobus “Sınıq körpü” gömrük məntəqəsində
saxlanılmış və onu içərisində gizlədilmiş 230 kiloqramdan artıq qara kürü
aşkar edilmişdi. Tədbirlər planına müvafiq olaraq noyabr-dekabr aylarında
Bakı şəhəri ərazisində DİN DYP əməkdaşları ilə birgə keçirilən reydlər
nəticəsində fiziki şəxslər tərəfindən Azərbaycan Respublikasına gətirilmiş,
lakin gömrük nəzarətində müvafiq qaydada qeydiyyata alınmayan xarici
dövlət nömrə nişanlı 100-dən artıq nəqliyyat vasitəsi aşkar edilmiş və
nəticədə 50000 ABŞ dollarından artıq vəsait dövlət büdcəsinə köçürül-
müşdü [108, 1998, №2].
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 iyul 2000-ci il tarixli
Fərmanına əsasən “2000-2006-cı ilədək narkomanlığın yayılmasına,
narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və prekursorların qanunsuz
dövriyyəsinə qarşı mübarizə” üzrə Ümummilli Proqramın həyata keçi-
rilməsinə başlanıldı [118,2000, 29 iyul].
2001-ci ildə Respublika Prezidentinin 2000-ci ilin 15 iyul tarixli
müvafiq Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Narkotik vasitələrin, psixotrop
maddələrin və prekursorların qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın
yayılması ilə mübarizə üzrə Proqram”ın icrasını təmin etmək məqsədilə
kinoloji xidmətin təchizatı, kadrlarla komplektləşdirilməsi başa çatdırılmış,
gündəlik işdə tətbiq edilən xidməti itlərin normal fəaliyyəti və təlimi üçün
əlverişli şərait yaradılmışdı. Azərbaycan Respublikasında Narkomanlığa və
Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət
Dostları ilə paylaş: |