Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
198 IV FƏSİL. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI GÖMRÜK XİDMƏTİNİN HÜQUQ-MÜHAFİZƏ FƏALİYYƏTİ 4.1. Gömrük xidməti ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin keşiyində Azərbaycan dövlətinin iqtisadi təhlükəsizliyi dedikdə, sözsüz ki, milli iqtisadiyyatın müstəqilliyin, onun sabit və dayanıqlı olması, işgüzar iqtisadi fəallığın təmin edilməsi ilə əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması başa düşülür. Dövlətin xarici iqtisadi, o cümlədən də xarici ticarət və gömrük siyasəti iqtisadi təhlükəsizliyin təmin edilməsinə yönəldilmişdir. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi təhlükəsizliyin əsas amillərindən biri enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsidir. Müasir qloballaşma şəraitində enerji təhlükəsizliyinin təminatında gömrük tənzimlənməsinin rolu danıl- mazdır. Qlobal enerji təhlükəsizliyi problemi 1990-cı illərin sonundan başlayaraq iqtisadi məsələlərlə məşğul olan bir sıra beynəlxalq təşkilatların əsas müzakirə obyekti olmaqdadır. Xəzər dənizi regionu mövzusunda keçirilən müzakirələrdə Azərbay- can tərəfi fəallığı ilə seçilir. Xəzər dənizinin müxtəlif yataqlarında neft və qazın kəşfiyyatı, hasilatı, emalı və nəqli ilə ölkənin milli operatoru ilə yanaşı, “BP”, “Statoyl” və onlarla digər xarici neft şirkətləri ilə parlament səviyyəsində təsdiqini tapmış sazişlər imzalandı. Lakin enerji təhlükə- sizliyinin təmin edilməsinə yönəldilmiş enerji siyasətinin əsas məqsədi hasil edilən neft və qazın dünya bazarına çıxarılması idi. Neft və qazın boru kəmərləri vasitəsilə nəql edilməsi nəinki regional, həm də dünya səviyyə- sində enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və risklərin azaldılmasında mühüm rol oynayır. Fövqəladə vəziyyətlərdə boru kəmərlərinin fəaliyyətinə təhlükə yarandığı zaman operativ reaksiyanın göstərilməsi vacib şərtlərdən
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
199 biridir. Azərbaycanda bu problemin həlli məqsədi ilə müvafiq Dövlət Komissiyası yaradılmış və onun işində DGK-nın da iştirakı nəzərdə tutul- muşdur. Göründüyü kimi, xarici iqtisadi əlaqələrin gömrük tənzimlənməsi vasitələri enerji təhlükəsizliyinin təminatında çox böyük rol oynayır və bu sahədə aparılan işlərin əlaqələndirilməsində gömrük xidməti ilə əməkdaşlıq zəruri sayılmalıdır. Hələ 2006-cı il noyabrın 28-30-da Cenevrədə BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyası tərəfindən keçirilən Dayanıqlı Energetika Komitəsinin 15-ci sessiyasında Azərbaycan Respublikası DGK-nin sədri, gömrük xidməti general-leytenantı Aydın Əliyevin məruzəsində Azərbaycan dövlətinin gömrük siyasətində enerji təhlükəsizliyi məsələlərinə və ixrac potensialının artırılmasını stimullaşdıran meyarlara üstünlük verilməsi qeyd olunmuşdu. Bu amil nəzərə alınaraq investisiya layihələri üzrə neft-qaz və enerji sahələrini stimullaşdıran mallara və əmlaka gömrük tariflərinin sıfır dərəcəsi tətbiq olunur. Azərbaycanda karbohidrogen və elektrik enerjisi sahələrində gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparılması və nəzarət edilməsi məqsədi ilə xüsusi gömrük idarələri yaradılmış, həmçinin boru kəmərləri və elektrik xətləri vasitəsilə ötürülən enerji daşıyıcılarının rəsmiləşdirilməsi üçün xüsusi qaydalar hazırlanmışdır. XXI yüzillik bir tərəfdən tərəqqi və inkişaf, digər tərəfdən iqtisadi böhran və sosial kataklizmlər dövrü olmaqla yanaşı, həm də insan cəmiy- yətinin mənəvi, demokratik və iqtisadi dəyərlərinə sarsıdıcı zərbə vuran narkomaniya və narkobiznes təhlükəsinin artması dövrü kimi səciyyələnir. Narkotik maddələrin satışından qazanılmış külli miqdarda “çirkli” pullar çoxlu sayda ekstremist və terrorçu təşkilatlar, o cümlədən PKK, ASALA, İRA, ETA, “Qırmızı briqada” və s. gizli fəaliyyət göstərən qruplar tərə- findən terror, təxribat xarakterli əməliyyatların həyata keçirilməsi və silah alınmasına sərf edilir. Hesablamaya görə, təkcə 2001-ci ildə dünya üzrə narkobiznesdən daxil olan gəlirin həcmi 400 mlrd. ABŞ dollarını ötüb keçmiş və bu rəqəm artmaqda davam edir. Azərbaycanın coğrafi mövqeyi, geniş quru, dəniz, dəmir yolu və hava nəqliyyatı şəbəkəsinə malik olması narkotik vasitələrin Asiya ölkələrindən ərazimizə gətirilməsi və buradan ötürücü məntəqə kimi istifadə olunmaqla Avropa ölkələrinə aparılması, əks istiqamətdə isə prekursorların qanunsuz daşınması ehtimalını xeyli artırır. Azərbaycan dövlətinin “ağ ölüm”ə qarşı qlobal mübarizədə Azərbaycan
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
200 dövlətinin hüquq-mühafizə qurumları, o cümlədən MTN, DİN, Dövlət Sərhəd Xidməti, prokurorluq və məhkəmə orqanları ilə yanaşı Dövlət Gömrük Komitəsi də fəal iştirak edir [86, 5-6]. Elmi ədəbiyyatda qaçaqmalçılıq termininin bir neçə mənası göstərilir: 1) əmtəələrin (məhsulların), valyuta sərvətlərinin və digər əşyaların dövlət sərhədindən qeyri-qanuni, yəni gömrük qanunvericiliyinin tələblərini pozmaqla keçirilməsidir; 2) dövlət sərhədindən gizli yolla aparılmış və ya keçirilmiş əmtəədir (məhsuldur). Bundan əlavə, şəxsi istehlak normasından artıq xarici malların saxlanması, həmin mallarla alver etmək də qaçaq- malçılıq hesab edilir. Qaçaqmalçılığa, onun bütün növlərinə, o cümlədən narkotik maddələrin qanunsuz daşınmasına qarşı mübarizə gömrük işi sahəsində beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığın prioritet istiqamətlərindən birini təşkil edir. Elmi ədəbiyyatda narkotiklərə mübarizənin nəticələrinin və müasir narkosituasiyanın hüquqi-kriminoloji və sosioloji aspektlərdən təhlili göstərir ki, narkotiklərin qanunsuz daşınmasına qarşı dövlət qurumlarının topladığı təcrübə hərtərəfli öyrənilməli, daha səmərəli əməkdaşlığın perspektivləri axtarılmalıdır [95, 1-2]. Ümummilli lider Heydər Əliyev 1997-ci il yanvarın 30-da Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin yaradılmasının 5-ci ildönümünə və gömrük əməkdaşlarının peşə bayramına həsr edilmiş təntənəli yığın- caqdakı nitqində gömrük əməkdaşlarına müraciətlə deyirdi: “xarici
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|