Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
222
Respublikasına mənsub olan bölməsində bioloji sərvətlərdən səmərəli
istifadə edilməsi və onların qorunması üzrə dövlət siyasətinin hazırlanıb
həyata keçirilməsində iştirak edir, öz səlahiyyətləri daxilində bioloji sərvət-
lərin Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən keçirilməsi zamanı
mövcud qanunvericiliyin tələblərinin yerinə yetirilməsi üzərində nəzarəti
təmin edir”. Əsasnamənin 5.8-ci bəndində “hava” sözündən sonra “və
dəniz” sözləri əlavə edildi [24, 2002, 31 mart, №5, maddə 270].
Azərbaycanda saxta məhsullara, o cümlədən saxta dərmanlara qarşı
mübarizə iqtisadi təhlükəsizliyin təmin olunmasının tərkib hissələrindən
biridir. İstehlak bazarının saxta məhsullardan qorunması, istehlakçıları
hüquqlarının müdafiəsi və insanların sağlamlığının təmin olunması dövlət
orqanlarının nəzarətində saxlanılır. Gömrük statistikası göstərir ki, saxta
dərmanlar əsasən kiçik həcmdə nəql edilir, bu onların gömrük baxışında
aşkar edilməsində çətinlik yaradır.
2007-ci il fevralın 8-9-da Gülüstan sarayında “Saxta dərmanlara
qarşı mübarizə” adlı Beynəlxalq Konfrans keçirildi. Azərbaycan Respub-
likasının Prezidenti İlham Əliyevin Beynəlxalq Konfrans iştirakçılarına
ünvanlanan məktubunda deyilirdi: “Müvafiq dövlət orqanları saxta dərman-
ların ölkəyə idxalının qarşısının alınması, belə preparatların dövriyyədən
çıxarılması, saxta dərman istehsal edən şəxslərin aşkar edilərək, məsuliyyət
cəlb olunması üçün daim iş aparır, bu sahədə tərəfdaş ölkələrlə, Dünya
Gömrük Təşkilatı, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatı, Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı, İnterpol və digər nüfuzlu
beynəlxalq təşkilatlarla sıx əməkdaşlıq edir”.
Ümumilikdə beynəlxalq tədbirdə 10 beynəlxalq təşkilat, 21 dövlətin
gömrük xidməti orqanları və 17 əczaçılıq şirkəti iştirak edirdi. Konfransda
bildirilmişdi ki, bir çox ölkələrdə saxta dərmanlara qarşı mübarizə lazımı
səviyyədə aparılmır, qanunlardakı boşluqlardan istifadə edən işbazlar
mənfur əməllərini asanlıqla həyat keçirirlər.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Şura sədrinin nümayəndəsi
A.Kartillanın məruzəsində qeyd olunmuşdu ki, ilk növbədə saxta dərman-
ların daşınması və ya tranzitin qarşısının alınmasında ayrı-ayrı ölkələrin
səyləri birləşdirilməlidir. Konfransda saxta dərmanların yaratdığı təhlükə-
lərə qarşı qlobal gömrük nəzarəti mövzusunda DGT-nin Baş katibi Mişel
Danenin məruzəsində göstərildi ki, indiyədək hətta dünyanın ən böyük 8
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
223
dövlətinin rəhbərləri keçirdikləri görüşlərdə saxta dərmanlara qarşı müba-
rizə məsələsini gündəmə çıxarmamışlar, Halbuki Almaniya və Yaponiya
kimi ölkələrdə belə saxta dərmanlar başlıca problemlərdən birinə çevril-
məkdədir.
İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Baş katibi Xurşud Ənvər öz məru-
zəsində qeyd etmişdi ki, saxta dərmanlar problemi humanitar bir böhrana,
geniş miqyaslı bəlaya çevrilmişdir. Ekspertlərin hesablamasına görə, dünya
üzrə dərmanların 10, bəzi ölkələrdə isə 50 faizinin saxta olması müəyyən
edilmişdir. Təcrübə göstərir ki, ən bahalı və ən mürəkkəb kimyəvi tərkibə
malik dərmanlar belə saxtalaşdırıla bilər. Hər il 200 mindən çox insan saxta
dərmanların qurbanı olur. Bu problem qlobal xarakter daşıdığı üçün onunla
mübarizə də qlobal səviyyədə aparılmalıdır. Saxta dərmanların yayılmasına
qarşı mübarizə DGT-yə daxil olan ölkələrin gömrük orqanlarının əsas
fəaliyyət istiqamətlərindən biri olmalı, saxta dərmanların daşınması və ya
tranzitinin qarşısının alınmasında səylər birləşdirilməlidir.
Konfransın keçirildiyi müddətdə Bakıda bir sıra sosial tədbirlərdə
təşkil olunmuşdu. Konfransda iştirak edən əczaçı şirkətlər tərəfindən və
DGK-nın təşkilatçılığı ilə keçirilən xeyriyyə konsertlərindən toplanan vəsait
hesabına ağır xəstəlikdən əziyyət çəkən vətəndaşlarımız üçün xeyli
miqdarda dərman preparatları yardım edilmişdi. İƏT-in Baş katibi Xurşud
Ənvər, Türkiyə Cümhuriyyəti Gömrük Müstəşarlığının xarici əlaqələr üzrə
Baş direktoru Rza Mehmet Korkmaz, DGT-nın əməkdaşları Kristoff
Zimmerman və Mark Derklunder Azərbaycan Respublikası DGK sədrinin
əmri ilə “Gömrük əməkdaşlığının möhkəmləndirilməsinə görə” döş nişanı
ilə təltif olunmuşdular. Konfrans iştirakçılar, xüsusilə DGT-nin Baş katibi
bundan Azərbaycan hökuməti, eləcə də DGK ilə əməkdaşlığa mühüm əhə-
miyyət verdiklərini və bu əməkdaşlığın davamlı olacağını qeyd etmişdilər
[122, 2007, №2(35), 28-48].
Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanlarının ən ümdə vəzifə-
lərindən biri də milli-mənəvi dəyərlərimizi özündə ehtiva edən qədim tarixi
və incəsənət əşyalarının, nadir fauna və flora nümunələrinin qaçaqmalçılıq
yolu ilə ölkədən çıxarılmasının qarşısını almaqdır. Tarixi-mədəni əhəmiyyət
daşıyan əşyaların qanunvericiliyə zidd qaydada daşındıqda gömrük xidməti
tərəfindən saxlanılır, məhkəmə və gömrük orqanlarının müvafiq qərarları ilə
müsadirə olunur. 1990-cı illərin birinci yarısından etibarən Azərbaycan
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
224
sərhədlərindən tarixi-mədəni əşyaların qanunsuz aparılması cəhdlərinin
qarşısının alınması nəticəsində DGK-da mədəniyyət və incəsənət əsərlə-
rindən ibarət dəyərli kolleksiya yaradılmışdır. Gömrük xidməti tərəfindən
ölkənin muzey, kitabxana, elm və mədəniyyət mərkəzlərinə elmi, bədii və
tarixi dəyəri olan 578 adda incəsənət əşyası təhvil verilmişdi. Məsələn, təkcə
1995-2003-cü illərdə gömrük orqanları tərəfindən gizli yolla keçirilməsinə
cəhd edilən 5635 ədəd tarixi əhəmiyyət daşıyan arxeoloji və mədəni irs
nümunəsi, o cümlədən qədim xalça nümunələri, ikonalar, kitab və sikkələr
müsadirə edilmişdi. Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyinə 22 əşya,
M.F.Axundov adına Milli Kitabxanaya IX-XX yüzillikləri əhatə edən 14
ədəd nadir kitab, Azərbaycan Xalça Muzeyinə 67 ədəd qədim xalça və xalça
məmulatları, AMEA Əlyazmalar İnstitutuna 60 ədəd əlyazmalar, Azərbay-
can Milli Tarix Muzeyinə 410 ədəd numizmatika nümunələri, Qafqaz
Müsəlmanları İdarəsinə VIII-XIX yüzilliklərə aid Quran və digər dini
xarakterli kitablar, Rus Pravoslav kilsəsinə 22 ədəd qədim ikona və kitablar
verilmişdi. Azərbaycan Respublikası DGK-nın bu sahədəki missiyası 2004-
cü ildə nəşr olunmuş 4 cildlik “Xilas edilmiş şedevrlər” kitabında əks
olunmuşdur .
Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi Sədrinin 23 iyun
2009-cu il tarixli əmri ilə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi ilə razılaşdırmaqla “Mədəniyyət sərvətlərinin Azərbaycan
Respublikasının gömrük sərhədindən keçirilməsi qaydaları” təsdiq
edilmişdir. “Qaydalar”da göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının qanun-
vericiliyi ilə müəyyən edilmiş və Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyi tərəfindən mühafizə siyahısına daxil edilmiş mədəniy-
yət sərvətləri xüsusi rejim əsasında verilmiş mühafizə dərəcəsinə müvafiq
surətdə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin ixra-
cın mümkünlüyü barədə verdiyi şəhadətnamə Azərbaycan Respublikasının
gömrük orqanına təqdim edildiyi və komissiyon dəyərinin 100 faizi məblə-
ğində gömrük rüsumu ödənildikdən sonra ölkənin gömrük ərazisindən
çıxarıla bilər.
Mədəni sərvətlər Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisində
gömrük eyniləşdirilməsinin aparılması üçün şəhadətnamədə və sərbəst
istifadəyə dair icazədə aşağıdakı məlumatlar öz əksini tapmalıdır:
– mədəni sərvətin adı;
Dostları ilə paylaş: |