Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nikolay Nikolayeviç ( Fərəc bəy Ağayev)
- Aleksey Nikolayeviç Pleşeyev
62 – Hə… özü də gümüş medalla… indi bildim, Həsən Məlikov… Çox gözəl. Mənim Azərbaycandan iki general dostum var. Onlar Qafqazda çar ordusunun ən sayılıb-seçilən general larıdır. İsmayıl bəy Qurtqaşınlı, bir də Nikolay Nikolayeviç 3 . İkinci general Fərəc bəy idi, Rusiyada onu Nikolay Nikolayeviç kimi təqdim edirdilər. Həsən bəy rektora Fərəc bəyin qohumu olması haqda heç nə demədi. – Ümidvaram, sən də onlar kimi böyük şəxsiyyət olacaqsan, – deyib Solovyov onun əlini sıxdı. – Mən həyatımı elmə bağlamağa qərar vermişəm. İnanıram ki, sizin kimi dahi alimlərin, qayğıkeş müəllimlərin əhatəsində mən tutduğum yolun cəfakeş yolçusu kimi geriyə – Qafqaza əliboş qayıtmayacam, – Həsən inamla rektora cavab verdi. – Əlbəttə, belə olmalıdır! Bir şey soruşum, sənin vali deyn- lərindən hansınınsa rus qarışığı olubmu? – Xeyr, cənab rektor, mənim atam da, anam da azərbay- canlıdır. Atam yerli-köklü Zərdab bəylərindəndir. – Amma sənin rus dilində tələffüzün o qədər səlisdir ki, təəccübümü gizlədə bilmədim. – Mənim hətta gimnaziya təhsili olmayan bacım da, qardaşım da evdə rus dilini öyrəniblər. Atam ordu qvardiyasında praporşik olduğu üçün bizi də savadlı görmək istəyirdi, bizə xüsusi müəllimlər tuturdu. Solovyov ayaqüstü söhbət zamanı qarşısındakı oğlanın natiqliyinə heyran qalmışdı, elə ilk andan onun istedadını və parlaq gələcəyini kəşf etmişdi. * * * Həsən bəy get-gedə Moskvanın havasına, insanlarına öy- rəşərək hər gün təhsilini təkmilləşdirməyə çalışırdı. Dərs yükünün 3
general-leytenantı. Qırx ilə yaxın orduda xidmət edən Fərəc bəy Ağayev 1882-ci ildə istefaya çıxıb. Ömrünün sonuna kimi Tiflis Xeyriyyə cəmiy yətində çalışıb. 63 ağırlığı, içindəki fərqli düşüncələr bəzən səhərəcən onu yatmağa qoymurdu. Universitetdə oğlanlarla qızların birgə təhsil almaları, fikir mübadiləsi etmələri onun çox xoşuna gəlirdi. Hər dəfə dərindən köks ötürərək “görəsən, bizim ölkəmizdə belə bir təhsil ocağı nə zaman olacaq?” düşünürdü. Rusca səlis danışması dərs- lərinə başladığı gündən onun köməyinə çatırdı. İstər fakültənin ictimai həyatında, istər dərsdə, istərsə də universitetin ümumi tədbirlərində nümayiş etdirdiyi fəallıq onu qısa vaxtda bütün universitetə tanıtmışdı. Dostları hərdən Həsənlə zarafat edib deyirdilər ki, xəbərin varmı, ədəbiyyat fakültəsinin qızları sənin gözlərinin qeyri-adiliyini, bu gözlərin sənin danışığınla, davra- nışınla həmahəng olduğunu müzakirə edirlər. Deməli, sənin gözlərinin “xatası” çıxacaq. Həsən onunla zarafat edən dostlarına heç nə deməsə də, bütün digər gənclər kimi qızların onunla belə maraqlanmalarından, əlbəttə, xoşlanırdı. Bəzən bəzi qızlar dərs arası tənəffüslərdə bir-biri ilə söhbət edərkən yaxınlıqdakı Həsəni də danışdırmaq istəyirdilər. Lyuba adlı od-alov parçası bir qız dil-dil ötərək elə hey Həsənin ağzından bir söz almaq istəyirdi: – Bu doğrudurmu, sizin qızları görmədən-bilmədən kiməsə ərə verirlər? Sizin kişilərin çox arvad alması, onları bir evdə saxlaması doğrudurmu? Həsən tam doğru olmayan, ancaq müəyyən qədər də həqi- qətə yaxın bu suallara aydınlıq gətirməyə çalışardı. Hər suala öz ailələrinin timsalında cavab verər, fikirlərini geniş izah edərdi: – Bizim Azərbaycan ailələrində sevgi çox yüksək məqamda durur. Heç bir ailə başçısı o yüksək məqamı tapdalaya bilməz. Babam nənəmi, atam anamı görüb, bir-birini sevib evləniblər. Qar- daşım da, bacım da sevib ailə qurublar. Sizin sualınızdakı müəyyən məsələlərin də bu və ya digər formada öz əsaslı səbəbləri var. Amma ailələrimizin minilliklərlə qoruduğu bu ənənələr sağlam təməl üzərində qurulduğu üçün bizdə xəyanətə, aldanışa, yalana heç zaman rast gəlinməz, boşanmalar min ailədən birində olar, ya olmaz… Tələbələr onu maraqla dinləyər, Şərq ailəsinin dəyərlə rindən xəbər tutardılar. Qızlar da həmin Lyubaya sataşardılar: 64 – Sən, deyəsən, bu Həsənə vurulmusan? Yoxsa əvvəlcədən onların həyat tərzini öyrənmək istəməkdə xeyir ola? – Yox, yox! Həsən azərbaycanlıların bəy sinfindəndir. Məni alar aparar, sonra da üstümə üç-dörd müsəlman qız alar, onda mənim halım necə olar? Hamı gülüşürdü: Həsən yenə bu zarafatları hazırcavablığı və yumoru ilə bəzəyərdi: – Yox, Lyuba, sən yenə tək olmaq istəyirsən, üç-dörd azər- baycanlı qızın içində bir rus qızı olaraq seçilməyə can atırsan. Gəl belə edək, olmaz ki, mən üç-dörd rus qızı alım, siz mənə təhsil işlərimi qurmağa kömək edəsiniz? Evimizdəkiləri də razı salım deyə, bir yerli azərbaycanlı qızı alaram. Danışdıqmı? Hamı gülərdi. Qızlar həmişə qayğılı görünən Həsənin zarafatından həzz alaraq bu yaraşıqlı tələbə dostlarının incə yumorunu kəşf edirdilər. Həsən bütün tədbirlərdə dilli-dilavərliyi, tutarlı faktlara əsas- lanan çıxışları ilə həm müəllimlərini, həm də dostlarını heyran qoyurdu. Bu qabiliyyətinə görə fakültə dekanı professor Aleksandr Yuriyeviç Davıdov onu “filosof natiq” adlandırırdı. O, Həsənə hər zaman üstüörtülü formada “xatalı uşaqlara” qoşulmamağı da məsləhət görürdü. Həsənin Moskvaya gəlişi Rusiyanın “çalxalanan” dövrü idi. Şəhərlərdə hərdən yaşanan üsyanlar, etirazlar, tətillər emosional əhval-ruhiyyəli tələbələrin düşüncəsinə daha tez təsir göstərir, onların bəzilərini millət, xalq adına mübarizələrə qalxmağa sövq edirdi. Həsən bəysə öz düşüncəsilə hərəkət edir, milli mübarizə yollarının ən işıqlısının təhsildən keçdiyini dərindən dərk edərək daha əhatəli bilik toplamağa, mümkün olan hər şeyi öyrənməyə çalışırdı. Təhsil illərində Pleşeyevin 4 dərnəyində iştirak etməyi ona azadlığı tərənnüm edən şeirləri dinləməyə şərait yaratmaqla 4
pedaqoq
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|