80
S O N U N C U FAT E H
Gövhərbəyim ana yaylıqla üzünü silə-silə ona ba-
xıb, xəfifcə gülümsündü:
– Özlərinə nə olub, ölüblər bəyəm, gör nə çoxdu-
lar?
Nadir astadan anasına dedi:
– Ana, səni and verirəm Allaha, ağır cavab qaytar-
ma. Birdən sənə əl qaldırarlar, özümü saxlaya bilmərəm,
bəlaya düşərik. Biz indi onlar üçün əşya kimi bir şeyik,
qənimətik. Əlimizdən hələ ki, heç nə gəlmir.
Gövhərbəyim ana oğlunun dediklərini başı ilə təs-
diq etdi:
– Düz deyirsən, qadan alım. Səni, İbrahimi mən-
dən ayırsalar, bağrımın başı çatlayar, ölərəm. Səbir
edək, görək başımıza nə iş gəlir. Qurban olduğum
sevdiklərini əvvəl sınağa çəkir, kim ki, sınaqdan yaxşı
çıxdı, ona xoş müjdə verir… – Sonra o, əllərini göyə
qaldırdı: – Ey qəriblərin, kimsəsizlərin Allahı, özün
mənim balalarıma kömək ol! Zalımın ürəyinə rəhm
sal, tezliklə bizə aman versin…
O biri əsir qadınlar da onun səsinə səs verib:
– Amin. Ya Rəbbülaləmin, – dedilər.
Səhər erkəndən həyət-bacada qab-qaşıq səsləri
bir-birinə qarışmışdı.
Buxaralı Qəmbər hamını bir yerə yığdı, bir-iki ağız
öskürüb, boğazını arıtlayandan sonra bərkdən dedi:
– Hərəniz bir işin qulpundan yapışacaqsınız. Siz
mənə məxsussunuz. Əlbəttə, hələlik. Sonrasına baxarıq.
Əgər özünüzü yaxşı aparsanız, burada qalacaqsınız.
Həyətin ortasında yerə böyük bir nimdaş palaz
sə rilmişdi.
81
N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R
Qənimətlər bölünərkən Buxaralı Qəmbərə bir
neçə xaral yun, üç inək, iki buzov, altı at – hamısı da
Nadirgilin idi – səkkiz-doqquz qoyun, on üç də qul
düşmüşdü; dörd uşaq, iki yeniyetmə qız, dörd arvad,
bir də Əmirqulu, İbrahim, Nadir. Əsirlərin bəziləri,
bir-birlərinin adını da bilmirdilər.
Palaz üstə tirmə süfrə açıldı. Süfrənin qırağın-
da cərgə ilə oturmuş əsirlərin hərəsinə yarım fincan
bəhməz, bir dilim də çörək verildi. Sonra Buxaralı
Qəmbər mızıldana-mızıldana balaca uşaqları və iki
yeniyetmə qızı – onlar neçə gün idi ki, yol gələ-gələ
aramsız ağlayırdılar – götürüb getdi.
Bir azdan pıçhapıç düşdü ki, uşaqları qul bazarı na
satmağa aparıblar...
* * *
…Şəhərin yuxarı hissəsində ucalan əzəmətli mi-
narələrdən azan səsi eşidildi. Günorta çağı idi. Buxa-
ralı Qəmbər evə xoş əhval-ruhiyyə ilə qayıdıb gəldi.
Qıyıq gözləri gülürdü, saralmış dişləri parıldayırdı.
Halından bəlli idi ki, xorasanlı qız uşaqlarını yaxşı
qiymətə satıb... Sonra o, əsir arvadları çağırıb həyətin
ortasında dağ boyda qalaqlanmış yun topasının yanı-
na apardı və hərəsinin əlinə bir çubuq verib:
– Bu yunu axşama kimi çubuqla çırpıb-təmizlə-
yin. Deyirlər, guya, qızılbaş arvadları ev işlərində çox
zirəkdilər. Əgər burada gördüyünüz iş öz evinizdə
gördüyünüz işdən pis olsa, onda, bəxtinizdən küsün.
Əmirqulu ilə Nadir geniş həyətin bir guşəsinə çə-
kilib, yun tayasına tamaşa edirdilər.
82
S O N U N C U FAT E H
– Bax, bax, bu bizim qoyunların yunudu, nə tez
qırxdılar?
– Öz qoyunlarımızın yununu özümüzə tə miz lə-
dirlər. Yəqin, Buxaralı Qəmbər aparıb bazarda sata-
caq.
– Adam satmağı ar bilməyəndən sonra yağmala-
dığın yunu satmağa nə var…
– Məmləkətin halı bazarından bəllidir. Qaxacdan
tutmuş adamacan burada hər şey satılır... Allah-təala
hər şeyi görür... Hər cür bəla və müsibət – xəstəlik,
qıtlıq, ölüm-itim də Allahdan gəlir...
– Əmirqulu, deyirəm, İbrahim elə bir müddət ya-
taqdan qalxmasa yaxşıdır. Yoxsa bu əbləh onu da qul
kimi aparıb satar…
Elə bu vaxt Buxaralı Qəmbər əlində qırmanc onla-
ra yaxınlaşdı:
– Görürəm ki, bekarçılıqdan çox əngə verirsiniz.
Hə, sizə gərək elə iş verəm ki, söhbət etməyə vaxtınız
olmasın…
Ertəsi gün Buxaralı Qəmbər Əmirqulu ilə Nadirə
altı bacının bir qardaşını – əziz-xələf oğlunu qoşub
dedi:
– Gedirsiniz sürünü otarmağa. Oğlum gələndə
sizdən bir balaca şikayət etsə, dərhal ikinizi də qul ba-
zarına aparıb satacağam. Sonra başınıza nə gələcək,
mənlik deyil. Kim bilir, bəlkə məndən zalımına tuş
gələcəksiniz, sizi öküz arabasına qoşub, heyvan kimi
işlədəcək? Ya da elə zəhərli çayanların, əqrəblərin
qay naşdığı səhralarda çör-çöp toplamağa yollaya caq?
Ona görə, baxın, əli-qolu bağlı ölməkdənsə, əli-qolu
83
N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R
bağlı yaşamaq yaxşıdır. Hələlik ayaqlarınıza yüngül
kündə vuracağam ki, qaçıb getməyəsiniz. Yəni qaç-
mağa da bir yer yoxdur. Kündəsiz də heç yerə qaça
bilməzsiniz.
– Bəs, onda niyə bizə əziyyət verirsən? – deyə Na-
dir tərs-tərs onun üzünə baxdı.
Buxaralı Qəmbər yenə əlindəki qamçını onun
üstünə qaldıranda, Gövhərbəyim ana görüb çığırdı:
– Ey, Allahdan qorxmursan? Sənə dedim axı, ona
toxunma. Peygəmbərimiz Məhəmməd səlləlahu aleyh
və alihi səlləm əsirləri incitməyi böyük günah sayıb.
Bəs sən, sən müsəlman hümməti deyilsən?
Gövhərbəyim ananın sərt baxışları ilə qarşılaşan
Buxaralı Qəmbərin əli yenə yanına düşdü. Nə deyə-
cə yini bilmədi. Qadının da, oğlunun da üz-gözündə
onu heyrətə salan nəsə vardı. Elə bil, gözəgörünməz
bir qüvvə əlini-qolunu, hətta dilini bağladı.
* * *
Nadirgil yastı-yapalaq evlərin arasından ötüb-
keçən əyri-üyrü, kələ-kötür yollarla bir qədər ge-
dəndən sonra axır ki, şəhərdən çıxdılar. Sürüdə xeyli
mal-qara, at və qoyun-quzu vardı. Zərəfşan çayından
ayrılan kiçik bir qolun üzərindəki taxta körpüdən ke-
çib geniş çəmənliyə çıxdılar, Buxaralı Qəmbərin oğlu
eşşəyin belində, Nadirgil isə piyada...
Hər yanda ayrı-ayrı qoyun sürüləri, at ilxıları,
də və, mal-qara otlayırdı. Bunları Xorasan mahalına
basqın zamanı müdafiəsiz qalmış əhalini talayan öz-
bək çapqınçıları qənimət kimi gətirmişdilər.
Dostları ilə paylaş: |